Είμαστε ο αρχαιότερος λαός της γης, κατά τους διάφορους μύθους, (φυσικά και ο καλύτερος) έχουμε τον αρχαιότερο πολιτισμό και το «ανώτερο» DNA. Πομφόλυγες που εκπορεύονται από εθνικιστικούς κύκλους και διασκορπίζονται χωρίς, δυστυχώς να σκάνε όπως οι τσιχλόφουσκες, στην κατηγορία των οποίων ανήκουν. Οι έρευνες των γενετιστών, οι οποίες συναντώνται ή και συναρτώνται με τις αρχαιολογικές έρευνες, δείχνουν πως οι Ελληνες είναι ένας αρχαίος λαός, με ιδιαίτερο DNA, όπως αμέτρητοι λαοί σε όλη την υφήλιο, και με διακριτά χαρακτηριστικά. Μέχρις εκεί. Ούτε οι αρχαιότεροι είμαστε, ούτε και «καθαροί». Αν αυτό το τελευταίο είχε συμβεί, θα ήμασταν δακτυλοδεικτούμενοι ως uniquum. Πιθανότατα, μάλιστα, δε θα είχαμε καν επιζήσει από τις διάφορες ασθένειες και επιδημίες.
Ο Χόμο ερέκτους (1,8 εκ- 70.000 π.Χ.), ο Χόμο Χαϊντελμπεργκένσις (600.000 ως 300.000) Χόμο Νεάντερνταλ,(130.000- 35.000 π.Χ.), κι άλλα είδη έζησαν σε διάφορα μέρη πριν φανεί ο πρόγονός μας, ο Χόμο Σάπιενς (περί το 250.000 π.Χ.). Τελευταίες ανακαλύψεις της γενετικής υποστηρίζουν, μάλιστα πως οι Νεάντερνταλ και οι Σάπιενς είχαν διάφορες επαφές, από τις οποίες πήραμε σημαντικά γονίδια σχετιζόμενα με τον μεταβολισμό μας. (Σχετικός σύνδεσμος)
Ανασκαφικές ή επιφανειακές έρευνες σε διάφορα σπήλαια στον ελλαδικό χώρο δίνουν ενδιαφέροντα ευρήματα για τις μετακινήσεις πληθυσμών. Ας δούμε μερικές ενδεικτικές περιπτώσεις:
 |
| Το σπήλαιο της Θεόπετρας στα Τρίκαλα |
Εκατόν τριάντα χιλιάδες χρόνια πριν, στον Πλακιά της Κρήτης έφτασε μια ομάδα ανθρωποειδών μέσω θαλάσσης και κατοίκισε την περιοχή. Σκελετικά κατάλοιπα δεν βρέθηκαν. Ο καθηγητής Τόμας Στράσερ και η δρ. Ελένη Παναγοπούλου εικάζουν το είδος, λέγοντας ότι ίσως ήταν Homo erectus. Θεωρούν ότι πρόκειται για μια από τις παλαιότερες περιπτώσεις ναυσιπλοΐας στον κόσμο, και πιθανώς την αρχαιότερη στη Μεσόγειο.
«Φαίνεται ότι η μεταφορά των ανθρωποειδών της Αφρικής προς την Ευρώπη έγινε και μέσω της Κρήτης», τονίζει η κ Παναγοπούλου.
«Ο πολιτισμός έχει συνέχεια στο θεσσαλικό χώρο πολύ πριν τη Νεολιθική εποχή», λέει η Νίνα Κυπαρίσση ανασκαφέας του σπηλαίου Θεόπετρας Καλαμπάκας. «Οι ανασκαφές στο σπήλαιο, ήρθαν να επιβεβαιώσουν την προς τα πίσω άρρηκτη συνέχεια, με την παρουσία της Μεσολιθικής περιόδου για πρώτη φορά στη Θεσσαλία, και να αποδείξουν με τα σχετικά ευρήματα πως και η καθιέρωση της καλλιέργειας και η κεραμική τεχνολογία υπήρξαν το αποτέλεσμα προσπαθειών πολλών χιλιετιών που μετέτρεψαν το άγριο σε καλλιεργημένο και τον πηλό σε κεραμική.»
 |
| Ανασκαφή στα Ροδαφνίδια |
Τα Επτάνησα ήταν κατοικημένα μέχρι και περίπου 100.000 χρόνια πριν. Σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε στα μικρά νησάκια δίπλα στη Λευκάδα, η κατοίκιση του νησιωτικού συμπλέγματος Μεγανησίου ξεκινά από τον άνθρωπο του Νεάντερνταλ, στη Μέση Παλαιολιθική εποχή.
«Τότε το γεωγραφικό ανάγλυφο, το κλίμα και η βλάστηση ήταν πολύ διαφορετικά από τα σημερινά» λέει η αρχαιολόγος Νένα Γαλανίδου. Η παρουσία προϊστορικών κοινοτήτων συνεχίζεται και στην επόμενη περίοδο, όταν πλέον ο άνθρωπος του Νεάντερταλ έχει εξαφανιστεί και στην Ευρώπη ζουν ομάδες των Homo sapiens, που εξακολουθούν να μετακινούνται εποχιακά, να κυνηγούν και να συλλέγουν την τροφή τους».
Άλλη ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης, υπό την Νένα Γαλανίδου και πάλι, ερευνά ό,τι άφησαν πίσω τους οι πρώτοι κάτοικοι του Αιγαίου στη θέση Ροδαφνίδια, κοντά στις Θερμοπηγές Λισβορίου της Λέσβου. Η περιοχή χρησιμοποιούνταν συστηματικά από τους προγόνους του σύγχρονου ανθρώπου — πιθανότατα στη Μέση Πλειστόκαινο, δηλαδή από το 1.250.000 έως το 780.000 πριν το παρόν, ή ακόμα παλαιότερα.
Στη διάρκεια των παγετωδών εποχών, ο κόλπος της Καλλονής μετατρεπόταν σε λίμνη και οι ακτές της σε ιδανική τοποθεσία για την εγκατάσταση, την αναζήτηση τροφής, την κατασκευή εργαλείων. Το αν επρόκειτο για Homo erectus, Homo heidelbergensis ή κάποιο άλλο προγονικό είδος παραμένει προς διερεύνηση. Γεωλογικά δείγματα, επίσης, έχουν σταλεί σε επιστημονικά εργαστήρια.
 |
| Ευρήματα στο Μεγανήσι |
Ο άνθρωπος του Νεάντερνταλ έζησε στη Μάνη κατά τη Μέση Παλαιολιθική περίοδο και πιο συγκεκριμένα πριν από περίπου 100.000 ως 40.000 χρόνια. Στη συνέχεια, έφτασε ο Χόμο Σάπιενς. Με πιο εξελιγμένο πολιτισμό και ικανότητες. Τις συνήθειες, τα εργαλεία, τις κοινωνίες, τις συγκατοικήσεις και των δύο ομάδων στον συγκεκριμένο χώρο, ερευνά ο δρ. Ανδρέας Ντάρλας. Ο έφορος αρχαιοτήτων και οι συνεργάτες του, έχουν διενεργήσει ανασκαφές στο σπήλαιο Καλαμάκια και τώρα εργάζονται στα σπήλαια Μελιτζιά και Κολομίνιτσα.
Ο Μινωικός πολιτισμός αναπτύχθηκε κατά την Εποχή του Χαλκού από κατοίκους της Κρήτης, οι οποίοι ήταν απόγονοι των πρώτων ανθρώπων που αποίκισαν το νησί, 9.000 χρόνια περίπου πριν από σήμερα. Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον καθηγητή Ιατρικής και Επιστημών Γονιδιώματος του Πανεπιστημίου Washington κ. Γεώργιο Σταματογιαννόπουλο ανέλυσε δείγματα DNA από σκελετούς στο οροπέδιο Λασιθίου στην Κρήτη τα οποία συνέκρινε με δείγματα από άλλους 135 σύγχρονους και αρχαίους ανθρώπινους πληθυσμούς. Τα οστά, που παραχωρήθηκαν από τον δρα Αντώνη Βασιλάκη, βρέθηκαν σε σπήλαιο στον Άγιο Χαράλαμπο το 1976.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές στο άρθρο τους που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Communications», για τη μελέτη χρησιμοποιήθηκε το μιτοχονδριακό DNA. Τα μιτοχόνδρια μεταβιβάζονται στους απογόνους μέσω της μητέρας. Σύμφωνα με τον ελληνικής καταγωγής κ. Σταματογιαννόπουλο (που γεννήθηκε, όπως μας είπε, στην Αθήνα), το σενάριο της καταγωγής των Μινωιτών έχει ως εξής: «Πριν από περίπου 9.000 χρόνια, υπήρξε εκτεταμένη μετανάστευση ανθρώπων της Νεολιθικής Εποχής από περιοχές της Ανατολίας που αντιστοιχούν σήμερα σε μέρη της Τουρκίας και της Μέσης Ανατολής. Τότε έφτασαν στην Κρήτη και οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού. Η ανάλυση μιτοχονδριακού DNA που πραγματοποιήσαμε και η σύγκριση με άλλους πληθυσμούς δείχνει ότι οι Μινωίτες έχουν την ισχυρότερη γενετική συσχέτιση με πληθυσμούς της Νεολιθικής Εποχής καθώς και με αρχαίους αλλά και σύγχρονους Ευρωπαίους και ιδιαίτερα με τον πληθυσμό της Κρήτης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, ο Μινωικός πληθυσμός αναπτύχθηκε πριν από 5.000 χρόνια στην Κρήτη από προγόνους που κατοικούσαν στο νησί ήδη και είχαν φτάσει εκεί 4.000 χρόνια νωρίτερα. Παρόμοιες έρευνες θα μας βοηθήσουν να ανακαλύψουμε τις γενετικές σχέσεις μεταξύ Μινωιτών και Μυκηναίων και μεταξύ των ελληνικών φύλων της Κλασσικής Ελλάδας».
 |
| Το αρχιπέλαγος στο Μεγανήσι |
Ωστόσο, η είδηση ότι το μινωικό DNA επιβιώνει τόσο στην Κρήτη όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, δείχνοντας το εύρος της μετακίνησης πληθυσμών ανά τους αιώνες, έγινε αντιληπτή στην Ελλάδα ως ακριβώς το αντίθετο: «οι Μινωίτες, δηλαδή «εμείς», ήμασταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι», γράφει η αρχαιολόγος Ζέτα Ξεκαλάκη στον ιστότοπο «Αρχαιολογία».
«Φαίνεται ότι αυτό που ενδιαφέρει το ελληνικό (και ειδικά το κρητικό) κοινό είναι α) η «επιβεβαίωση» της πιθανότητας να είναι εκείνοι απόγονοι των φορέων του προγενέστερου «μεγάλου» πολιτισμού στην Ευρώπη (…), και β) το γεγονός ότι ο πληθυσμός αυτός δεν αποτελούνταν καν από εποίκους (κάτι λανθασμένο, αφού οι επιστήμονες μιλούν για αυτόχθονα πολιτισμό των νεολιθικών εποίκων και όχι για αυτόχθονες ανθρώπους)».
 |
| Οι Γαλάζιες Κυρίες της Κνωσσού |
Γιατί όμως τα παραπάνω είναι τόσο σημαντικά; «Διότι ακόμη προσπαθούμε να δικαιολογήσουμε την ύπαρξή μας με το κριτήριο της «αρχαιότητας» αλλά και της «ευρωπαϊκότητας». Δεν είμαστε ίσως έτοιμοι ακόμη να δεχτούμε ότι ανήκουμε σε μια ιδιαίτερη σύγχρονη εθνοτική ομάδα με γενετικό υλικό αλλά και πολιτισμικές «εγγραφές» που προέρχονται όχι μόνο από Μινωίτες, Μυκηναίους και Έλληνες της Αρχαϊκής και Κλασικής εποχής, αλλά και από Ρωμαίους, Άραβες και άλλους Μεσανατολίτες, Τούρκους, Ενετούς κ.ά.» τονίζει η αρχαιολόγος.
ΥΓ. Ο δρ Αντώνης Βασιλάκης με πληροφόρησε πως το ανθρωπολογικό υλικό από το ταφικό σπήλαιο του Αγίου Χαραλάμπου στο Οροπέδιο Λασιθίου τα παραχώρησε ο μακαρίτης Έφορος αρχαιοτήτων Νίκος Παπαδάκης. Ο ίδιος ο Αντώνης Βασιλάκης, παραχώρησε ανθρωπολογικό υλικό από το προανακτορικό νεκροταφείο της Μονής Οδηγητρίας.
της Αγγελικής Κώττη
fractalart.gr