Η μονή του Παντοκράτορος, η οποία περιλάμβανε τρεις εκκλησίες (Παντοκράτορα, Ελεούσας, Αρχαγγέλου Μιχαήλ) χτίστηκε με πρωτοβουλία του αυτοκράτορα Ιωάννη Β΄ Κομνηνού (1118-1143) και της συζύγου του Ειρήνης, (η οποία έγινε μοναχή με το όνομα Ξένη)μεταξύ των ετών 1118-1136.
Ίσως το μεγαλύτερο φιλανθρωπικό ίδρυμα του Βυζαντίου.
Διέθετε γηροκομείο, πτωχοκομείο, νοσοκομείο με 5 κλινικές όπως παθολογική, χειρουργική, γυναικολογική, οφθαλμολογική και εξωτερικά ιατρεία!
Αξίζει να προσεχθεί πως μόνο για το νοσοκομείο της μονής συνολικώς υπηρετούσαν 35 ιατροί εκτός των νοσοκόμων, μαιών, βοηθών, φαρμακολόγων, νυκτοφυλάκων κ.α. ενώ διανυκτέρευαν 5 ιατροί εκ των οποίων ο ένας ήταν γυναίκα! Το ιατρικό προσωπικό του περιλάμβανε και «ιάτραινες» και «ιατρομαίες»! Σε κάθε κλίνη αντιστοιχούσε και ένας γιατρός!
Όλα αυτά δωρεάν για τους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης με έξοδα του αυτοκρατορικού ταμείου…ένα νοσοκομείο που πραγματικά θα το ζήλευαν πολλά νοσοκομεία των ημερών μας…
Στο τυπικό – διαθήκη του αυτοκράτορα-κτίτορος διαβάζουμε τα εξής:
«Η Αυτοκρατορική Μεγαλειότητά μου αποφάσισε την ίδρυση και ενός νοσοκομείου για 50 ασθενείς. Εκτός από το νοσοκομείο το μοναστήρι διέθετε ένα γηροκομείο καθώς και ένα λεπροκομείο, το οποίο όμως βρισκόταν σε διαφορετική τοποθεσία.