Υπερτροφές υπάρχουν δίπλα μας. Στην Αίγινα, στη Χίο, στη Νάξο, στην Κοζάνη, στην Ερμιόνη, στο Μεσολόγγι, στην Κρήτη και τόσες ακόμη περιοχές της χώρας μας.
O κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος Κωνσταντίνος Ξένος και η διαιτολόγος-διατροφολόγος και διευθύντρια στο Ελληνικό Ινστιτούτο Διατροφής Αστερία Σταματάκη κατάφεραν να τις συγκεντρώσουν και τις παρουσιάζουν στο βιβλίο τους «Γνωρίστε τα ελληνικά super foods».
Οι δύο επιστήμονες μιλούν για τα δώρα της ελληνικής φύσης και τα οφέλη τους, ξεκαθαρίζοντας πως δεν πρόκειται για «έμπνευση» των συγγραφέων, αλλά για στοιχεία που στηρίζονται σε μελέτες.
Κάθε κεφάλαιο είναι αφιερωμένο σε ένα από τα ελληνικά super foods και κλείνει με μια πρωτότυπη συνταγή. Σκοπός του βιβλίου (εκδόσεις Διόπτρα) είναι οι Ελληνες να πάψουν να αναζητούν «υπερτροφές» από τον Αμαζόνιο, το Θιβέτ και από οπουδήποτε αλλού (π.χ. goji berries, cranberries, chia, quinoa κ.λπ.) και να αγαπήσουν περισσότερο τα προϊόντα της χώρας τους, γνωρίζοντας παράλληλα την επιστημονική αλήθεια και όχι τη στρεβλή πλευρά των πραγμάτων.
Οι ιδιότητες
Γι΄ αυτό ακριβώς αναδεικνύεται η διατροφική αξία ελληνικών υπερτροφών, που χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς σε παλαιότερες εποχές -σε πολλές περιπτώσεις αποτέλεσαν φάρμακα ή και λατρεύτηκαν ως… ιερές- από λαούς που αναγνώρισαν τις ποικίλες θετικές τους ιδιότητες, αλλά εγκαταλείφθηκαν στη συνέχεια, για να τις ανακαλύψει σήμερα εκ νέου η σύγχρονη επιστήμη της διατροφής.
Αμύγδαλα με πολλές βιταμίνες
Στην ταινία «Κορίτσια στον ήλιο» η ατάκα του ηθοποιού Γιάννη Βόγλη που υποδύεται τον βοσκό να κυνηγά την όμορφη τουρίστρια για να της δώσει μια χούφτα αμύγδαλα έχει μείνει στην ιστορία. «Στάσου, στάσου! Θέλω να σου δώσω μύγδαλα» της λέει και όλοι μέχρι και σήμερα γελάμε. Λίγοι όμως γνωρίζουμε ότι πολύ μεγάλο ποσοστό των ελληνικών αμυγδάλων καλλιεργούνται στη Θεσσαλία, με τους νομούς Μαγνησίας και Λάρισας να κρατούν τα σκήπτρα.
Ακόμη λιγότεροι γνωρίζουμε ότι μία μόλις χούφτα αμύγδαλα μας δίνει περισσότερο από 1/3 βιταμίνης Ε που χρειαζόμαστε καθημερινά, ενώ συνάμα κρύβει και αξιοσημείωτα ποσά βιταμίνης Β2, ασβεστίου, μαγνησίου, φωσφόρου και μαγγανίου. Πρόσφατες κλινικές μελέτες ανάγουν το αμύγδαλο σε υπερτροφή για τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 και υπερλιπιδαιμία (αυξημένα τριγλυκερίδια και αυξημένη χοληστερόλη). Τέλος, έχει αποδειχτεί ότι το αμύγδαλο είναι σύμμαχος και κατά των περιττών κιλών.
Το αρωματικό δίκταμο
Ο αρωματικός θάμνος αυτοφύεται σε μία από τις τρεις κύριες οροσειρές της Κρήτης, τη Δίκτη. Εκεί, σύμφωνα με τη μυθολογία, η Ρέα γέννησε μακριά από τις αφανιστικές διαθέσεις του Κρόνου τον θεό Δία. Το δίκταμο θα το συναντήσουμε και ως Ερωντα, ονομασία που πηγάζει από τις ενδεχόμενες αφροδισιακές του ιδιότητες. Οι Κρητικοί το ονομάζουν και στομαχόχορτο (λόγω της θετικής του επίδρασης στο στομάχι), αλλά και σταματόχορτο (ενδέχεται να βοηθά στην καταστολή της αιμορραγίας).
Καλλιεργείται συστηματικά στο χωριό Εμπαρος του νομού Ηρακλείου, καθώς και στις γύρω κοινότητες. Ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης στοχοποιεί τη δράση του δίκταμου στον τοκετό. Το 2013 η επιτροπή φαρμάκων φυτικής προέλευσης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων δημοσιεύει την τελική μονογραφία του δίκταμου με θεραπευτικές ενδείξεις την ανακούφιση από τον βήχα που σχετίζεται με το κρυολόγημα, τις μικρές φλεγμονές στο δέρμα και τους μώλωπες και τις ήπιες γαστρεντερικές διαταραχές. Οσοι ξέρουν, λένε «τρία βλαστάρια την ημέρα, τον γιατρό τον κάνουν πέρα».
Εκλεκτή «τροφή των θεών»
Ενα από τα εξαιρετικά είδη μελιού τόσο σε επίπεδο θρέψης όσο και σε επίπεδο γεύσης και αρώματος είναι το θυμαρίσιο μέλη, το οποίο -σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες- παρουσιάζει σημαντική αντιμικροβιακή δράση, ενώ ελαττώνει δραστικά τη βιωσιμότητα των κυττάρων καρκίνου του ενδομητρίου. Επίσης εμφανίζει και χημειοπροστατευτική δράση έναντι του καρκίνου του μαστού και του προστάτη.
Το «παρθένο χρυσάφι»
Είναι μοναδικό, είναι αναντικατάστατο, είναι ο ορισμός της θρέψης και τέρψης. Είναι το «υγρό χρυσάφι», όπως το αποκαλούσε ο Ομηρος. Καμία από τις σχεδόν 3.000 επιστημονικές μελέτες που έχουν δημοσιευθεί για τα οφέλη της μεσογειακής διατροφής δεν θα είχε την ίδια αξία, αν δεν πρωτοστατούσε σε αυτήν το λάδι της ελιάς. Το ελαιόλαδο αγαπά την καρδιά και τα αγγεία, ενώ πολλές επιδημιολογικές μελέτες έχουν ενισχύσει σημαντικά την υπόθεση ότι συμβάλλει ουσιαστικά στη μείωση του ενδεχομένου εμφάνισης καρκίνου του μαστού, αποτελεί ασπίδα για το έντερο και εκριζώνει το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.
Χαβιάρι made in Greece
Το εξαιρετικό ελληνικό χαβιάρι προέρχεται από τις λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου και Αιτωλικού και έχει χαρακτηριστεί προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης. Είναι πλούσιο σε πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, λιπαρά οξέα, αλλά και βιταμίνες, όπως η βιταμίνη Ε και η βιταμίνη C. Εγινε γνωστό στην Ευρώπη από τον λόρδο Βύρωνα που επισκέφθηκε το Μεσολόγγι το 1824. Λόγω της μοναδικότητάς του, το αβγοτάραχο δινόταν και ως πεσκέσι σε εκλεκτούς.
Ακόμη και ο Παπαδιαμάντης στο διήγημά του «Η Φόνισσα» αναφέρει πως η Φραγκογιαννού προσπάθησε στη δίκη του γιου της να δωροδοκήσει τους ενόρκους με εκλεκτά είδη, στα οποία συμπεριλαμβανόταν το αβγοτάραχο. Σύμφωνα με μελέτες, περιέχει σημαντικές ποσότητες σκουαλενίου (ουσία που συναντάμε και στο ελαιόλαδο) και φυτοστερολών (ουσίες που υπό προϋποθέσεις μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης). Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι Ελληνες επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα λιποειδή του αβγοτάραχου εμφανίζουν αντιθρομβωτική δράση, αφού μπορούν να αναστείλουν τη συσσώρευση αιμοπεταλίων.
Η θεραπευτική μαστίχα
Η μαστίχα έχει χρησιμοποιηθεί για περισσότερα από 2.500 χρόνια ως παραδοσιακό ελληνικό φάρμακο για τη θεραπεία αρκετών καταστάσεων, όπως η γαστραλγία και τα πεπτικά έλκη. Η μαστίχα και τα παράγωγά της μπορούν να καταπολεμήσουν πολλά παθογόνα βακτήρια, αλλά και μύκητες, όπως στελέχη της Candida, ενώ παρουσιάζουν προστατευτική δράση στην καρδιά και στα αγγεία.
Το… αρχαίο μπαχαρικό!
Ο κρόκος, το «χρυσάφι της ελληνικής γης», όπως αποκαλείται, συγκαταλέγεται στα πιο προσφιλή και πολύτιμα μπαχαρικά των αρχαίων πολιτισμών, για το άρωμα, το χρώμα, τις φαρμακευτικές και αφροδισιακές του ιδιότητες. Μελέτες έχουν δείξει ότι προστατεύει το καρδιαγγειακό σύστημα, ενώ στην παραδοσιακή ιατρική της Περσίας χρησιμοποιούνταν κατά της κατάθλιψης. Εντυπωσιακά είναι και τα δεδομένα σε ό,τι αφορά την επίδρασή του κατά του Αλτσχάιμερ.
Πέντε πηγές ενέργειας με λιγοστές θερμίδες
*ΚΑΠΑΡΗ: Η Σαντορίνη και η Τήνος -εκτός των άλλων- φημίζονται και για τις ντόπιες σπεσιαλιτέ με κάπαρη. Αποδίδει πολύ λίγες θερμίδες και αποτελεί πηγή αρκετών μετάλλων και ιχνοστοιχείων, όπως ο χαλκός, ο σίδηρος και το σελήνιο. Εργαστηριακές μελέτες αναδεικνύουν τη δράση της ενάντια σε βακτήρια και μύκητες, ενώ φαίνεται να βοηθά και στον διαβήτη.
*ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΗ ΣΤΑΦΙΔΑ: Την αποκαλούν και «ελληνικό μαύρο χρυσό» – και όχι άδικα. Είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, σάκχαρα και μικροθρεπτικά συστατικά με ιδιαίτερη αξία για τον ανθρώπινο οργανισμό. Μελέτη επιστημόνων του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, που ερεύνησε τη δράση ειδικού εκχυλίσματος της κορινθιακής σταφίδας σε ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου, κατέληξε στο συμπέρασμα πως είχε σημαντικές αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και κυτταροπροστατευτικές επιδράσεις.
*ΡΟΔΙ: Το δώρο του Πλούτωνα στην Περσεφόνη, πρωταγωνιστής στο επιστημονικό προσκήνιο. Επειτα από έρευνες διαπιστώθηκε ότι καταπολεμά την αθηροσκλήρωση, ενώ έχει ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία της καρδιάς και των αγγείων, στον διαβήτη τύπου 2, στην υπέρταση, σε βακτηριακές λοιμώξεις, στην ανδρική υπογονιμότητα, στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, ακόμη και σε οδοντικές παθήσεις. Ερευνες έχουν δείξει ότι λειτουργεί και ως φυσικό Viagra.
*ΤΣΑΪ ΒΟΥΝΟΥ: Αν η Κίνα καμαρώνει για το τσάι της, τότε η Ελλάδα πρέπει να καμαρώνει για το δικό της, διαφορετικό, αλλά ιδιαίτερα ευεργετικό τσάι, το οποίο φύεται σε βραχώδεις περιοχές που βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο. Ερευνες έδειξαν πως εκχυλίσματα των ειδών τσαγιού της Εύβοιας και του Μαλεβού ενδέχεται να αποτελούν μελλοντικά τη βάση για τη δημιουργία λειτουργικών τροφίμων κατά της οστεοπόρωσης. Επίσης, μελέτες που βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο δείχνουν ότι το τσάι Ολύμπου καταπολεμά το Αλτσχάιμερ.
*ΦΙΣΤΙΚΙΑ ΑΙΓΙΝΗΣ: Ανάμεσα στους ξηρούς καρπούς που όλοι γνωρίζουμε υπάρχει ένας -μοναδικός σε γεύση, άρωμα και υφή- που καταλαμβάνει περίοπτη θέση στην προτίμηση του Ελληνα και δεν είναι άλλος από το φιστίκι Αιγίνης. Ερευνες έχουν δείξει ότι ρυθμίζει τη χοληστερόλη, ενώ προσδίδει σημαντικά αντιοξειδωτικά οφέλη.