Αφιέρωμα: Νερό,το διάφανο χρυσάφι ή αλλιώς το πετρέλαιο του μέλλοντος.

Το λασπωμένο νερό καθαρίζει όταν μείνει ακίνητο
Λαο Τσε
Νερό, ο επονομαζόμενος και λευκός χρυσός, πηγή ζωής για τον άνθρωπο, βρίσκεται ανισομερώς κατανεμημένο στον πλανήτη:

• Το 1/6 του πληθυσμού της γης, δηλαδή πάνω από 1 δισεκατομμύριο ψυχές, δεν έχουν πρόσβαση σε υδάτινες πηγές.
• 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι πίνουν νερό από μη ασφαλείς πηγές.
• 2,5 δισεκατομμύρια στερούνται και των πλέον βασικών συνθηκών υγιεινής.
• 400.000.000 εκατομμύρια παιδιά, σχεδόν το 1/5 των παιδιών του κόσμου, στερούνται ακόμη και την ελάχιστη ποσότητα καθαρού νερού που χρειάζονται για να ζήσουν.
• 5 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες σχετιζόμενες με μολυσμένα ύδατα, 10 φορές περισσότεροι από αυτούς που σκοτώνονται κάθε χρόνο σε πολέμους.
• 300 σημεία σ’ όλο τον πλανήτη είναι δυνητικά πεδία συγκρούσεων σχετικά με το νερό, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.

Πάνε αρκετά χρόνια που όλη η ανθρωπότητα αλλά κυρίως οι επιστήμονες με κάθε τρόπο και σε κάθε ευκαιρία τονίζουν ότι ο επόμενος παγκόσμιος πόλεμος που θα γίνει, θα είναι για το νερό, λόγο της λειψυδρίας που πλήττει τον πλανήτη.

Έκθεση Stiklor

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών Stimson Centre δημοσίευσε μια έκθεση με το όνομα του Russell Stiklor και τίτλο «Μέση Ανατολή: Ο επόμενος πόλεμος θα γίνει για το νερό». Με άλλα λόγια δεν θεωρεί το νερό απλώς ένα σημαντικό παράγοντα, αλλά τον παράγοντα.

Ο Stiklor στην μελέτη του προειδοποιεί ότι το πιο πολύτιμο αγαθό στη Μέση Ανατολή, σε αντίθεση με το τι γενικά πιστεύεται, δεν είναι το πετρέλαιο, αλλά το νερό.

Η έλλειψη νερού μπορεί να οδηγήσει στο γεγονός ότι ορισμένα κράτη μέλη, δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις πιο πιεστικές ανάγκες του ταχέως αυξανόμενου πληθυσμού κατά τις επόμενες δεκαετίες. Ένας από αυτούς τους πολέμους στην πραγματικότητα έχει, ήδη, ξεκινήσει και εξελίσσεται με πρωτοφανή σκληρότητα, στη Συρία.

Ισραηλινοί ερευνητές στα μέσα του 2002 είχαν προειδοποιήσει ότι η έκρηξη του πληθυσμού της Συρίας με την άνευ προηγουμένου ξηρασίας, μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή, η οποία θα εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας.

Παράλληλα , η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική είναι από τις φτωχότερες περιοχές της υδρογείου σε πόσιμο νερό, κάνουν τους ανθρώπους να εξαρτώνται πλήρως από τα υπόγεια ύδατα και τα ποτάμια- Νείλος, Ιορδάνης, Ευφράτης και Τίγρης.

Ιστορικά, η περιοχή ήταν πυκνοκατοικημένη και οι διαθέσιμες πηγές ύδατος- αν και με δυσκολία- έφθαναν για να καλύψουν τις ανάγκες του πληθυσμού.

Τεράστιο πρόβλημα αποτελεί η αύξηση του πληθυσμού καθώς από το 1950 και εντεύθεν ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά 300 εκατομμύρια ανθρώπους, και είναι αριθμητικά ισάξιοι των κατοίκων των ΗΠΑ, που όμως είναι πλούσιες σε υδάτινους πόρους. Ένα φωτεινό παράδειγμα αποτελεί η Συρία. Το 1950 ζούσαν 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι, σήμερα είναι περίπου 22 εκατομμύρια και μέχρι το 2050 υπολογίζονται σε 36 εκατομμύρια κατοίκους. Ο πληθυσμός της Αιγύπτου από τα 20 εκατομμύρια το 1950 έχει φθάσει το 2013 τα 85 εκατομμύρια. Στα μέσα του αιώνα ο αιγυπτιακός πληθυσμός θα υπερβεί τα 135 εκατομμύρια. Στην Υεμένη το 1950 ήταν 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι. Σήμερα είναι 25 εκατομμύρια και το 2050 θα φθάσουν τα 50 εκατομμύρια.

Κανείς δεν γνωρίζει πώς να παρέχει νερό σε έναν παρόμοιο αριθμό ανθρώπων. Η Συρία, η Αίγυπτος και η Υεμένη έχουν σχεδόν πλήρως εκμεταλλευθεί τα διαθέσιμα υπόγεια ύδατα, τις πηγές και άλλους πόρους.

Το πρόβλημα του νερού στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, περιπλέκεται περαιτέρω από το γεγονός ότι οι πηγές νερού βρίσκονται συνήθως έξω από την περιοχή της ζήτησης.

Στην Αίγυπτο, η κύρια πηγή του νερού και της ζωής- ο Νείλος ποταμός- ρέει από την Αιθιοπία, η οποία προετοιμάζει φράγμα για να εμποδίσει τη ροή του. Ο Ευφράτης ρέει στη Συρία και το Ιράκ από την Τουρκία. Οι πυκνοκατοικημένες χώρες όπως η Αίγυπτος και η Συρία είναι ευάλωτες στη χειραγώγηση του νερού.

Οι χώρες της περιοχής πρέπει να λάβουν άμεσα μέτρα για τη διατήρηση και την ανακύκλωση του νερού, τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης, καθώς και την αλλαγή των αρχών στη γεωργία. Αναπόφευκτη είναι, επίσης, η επεξεργασία του θαλασσινού, παρά το τεράστιο κόστος.

Ο Stiklor πιστεύει ότι η κρίση του νερού θα μπορούσε να έχει θετικές συνέπειες:

«Το νερό πρέπει να είναι έξω από τις θρησκευτικές, εθνικές και πολιτικές αντιφάσεις που προκάλεσαν και προκαλούν την κρίση στη Μέση Ανατολή. Το νερό θα μπορούσε να συνδέσει όλους αυτούς του λαούς και να αναζητήσουν μέσω ενός ανοικτού διαλόγου την αναζήτηση κοινών στρατηγικών για τα ύδατα», σημειώνει το δημοσίευμα στη ρωσική γλώσσα.

Δυο ακόμη εκθέσεις:

Η κατασπατάληση των φυσικών πόρων της γης και κυρίως η έλλειψη σε υδάτινους πόρους παρουσιάζεται και σε δυο ακόμη επίσημες εκθέσεις με στοιχεία που ξεπερνούν τη σφαίρα της συνωμοσιολογίας.

Σύμφωνα με την έκθεση «Ζωντανός Πλανήτης» που συντάσσεται από την περιβαλλοντική οργάνωση WWF για το έτος 2012, σε συνεργασία με τη Ζωολογική Εταιρεία του Λονδίνου και το Παγκόσμιο Δίκτυο Αποτυπώματος (Global Footprint Network), η ζήτηση της ανθρωπότητας για φυσικούς πόρους διπλασιάστηκε το διάστημα 1966-2007 και ισοδυναμεί πλέον με 1,5 πλανήτες. Αυτό σημαίνει ότι ο πλανήτης μας χρειάζεται ενάμισι χρόνο για να παραγάγει τους πόρους που η ανθρωπότητα καταναλώνει σε ένα χρόνο. Συγχρόνως, μόλις το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού καταναλώνει σχεδόν διπλάσιους φυσικούς πόρους από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Από την άλλη, οι συγγραφείς της γνωστής, επιστημονικής επιθεώρησης The Nature, υποστηρίζουν ότι οι απειλές κατά της ασφάλειας των υδάτινων πόρων και της βιοποικιλότητας αποτελούν πανδημία. Το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού, μάλιστα, ζει σε περιοχές απειλούμενες ως προς την ασφάλεια των υδάτινων πόρων.

Η λειψυδρία απειλεί 600 εκατομμύρια παιδιά

Σχεδόν 600 εκατομμύρια παιδιά – ή το 1 στα 4 παιδιά σε όλο τον κόσμο – θα ζουν σε περιοχές με εξαιρετικά περιορισμένους υδάτινους πόρους έως το 2040, σύμφωνα με την έκθεση της UNICEF που κυκλοφόρησε με αφορμή τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Νερού.

Η έκθεση, «Διψασμένοι για ένα Μέλλον: Το νερό και τα παιδιά σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα», εξετάζει τις απειλές για τη ζωή και την ευημερία των παιδιών που προκαλείται από την ελαχιστοποίηση των πηγών ασφαλούς πόσιμου νερού και το πώς η κλιματική αλλαγή θα εντείνει αυτούς τους κινδύνους κατά τα επόμενα έτη.

«Το νερό είναι στοιχειώδες. Χωρίς αυτό, τίποτα δεν μπορεί να αναπτυχθεί, όμως σε όλο τον κόσμο εκατομμύρια παιδιά δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές νερό – γεγονός που απειλεί τη ζωή τους, υπονομεύοντας την υγεία τους και θέτοντας σε κίνδυνο το μέλλον τους. Αυτή η κρίση θα επιδεινωθεί, εκτός αν αναλάβουμε συλλογική δράση τώρα», δήλωσε ο Εκτελεστικός Διευθυντής της UNICEF, Anthony Lake.

Σύμφωνα με την έκθεση, 36 χώρες αντιμετωπίζουν σήμερα σοβαρό πρόβλημα με τους υδάτινους πόρους, καθώς η ζήτηση για νερό ξεπερνά κατά πολύ τις διαθέσιμες ανανεώσιμες πηγές εφοδιασμού. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, οι αυξημένες πλημμύρες, οι ξηρασίες και το λιώσιμο των πάγων επηρεάζουν την ποιότητα και τη διαθεσιμότητα του νερού, καθώς και τα συστήματα αποχέτευσης.

Η αύξηση του πληθυσμού, η αυξημένη κατανάλωση και η υψηλότερη ζήτηση νερού, που οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην εκβιομηχάνιση και την αστικοποίηση, είναι μερικές από τις βασικές αιτίες για την αποστράγγιση των υδάτινων πόρων σε όλο τον κόσμο. Οι συγκρούσεις σε πολλά μέρη του κόσμου, απειλούν επίσης την πρόσβαση των παιδιών σε ασφαλές νερό.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες αναγκάζουν τα παιδιά να χρησιμοποιούν μη ασφαλές νερό, το οποίο τα εκθέτει σε δυνητικά θανατηφόρες ασθένειες όπως η χολέρα και η διάρροια. Πολλά παιδιά σε περιοχές που πλήττονται από την ξηρασία, περνούν δεκάδες ώρες κάθε μέρα συλλέγοντας νερό, χάνοντας την ευκαιρία να πάνε στο σχολείο. Τα κορίτσια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε επιθέσεις κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων.

Τα φτωχότερα και πιο ευάλωτα παιδιά θα επηρεαστούν κυρίως από τον περιορισμό των υδάτινων πόρων, αναφέρει η έκθεση, καθώς εκατομμύρια από αυτά ζουν ήδη σε περιοχές με χαμηλή πρόσβαση σε ασφαλές νερό και αποχέτευση.

Η έκθεση επισημαίνει επίσης ότι:

• Έως και 663 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκείς πηγές νερού και 946 εκατομμύρια άνθρωποι αφοδεύουν στην ύπαιθρο.
• Πάνω από 800 παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε μέρα από διάρροια που οφείλεται σε ανεπαρκείς πηγές πόσιμου νερού, αποχέτευσης και υγιεινής.
• Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι γυναίκες και τα κορίτσια δαπανούν 200 εκατομμύρια ώρες συλλέγοντας νερό κάθε μέρα.
• Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις πηγές νερού δεν είναι κάτι αναπόφευκτο, λέει η UNICEF. Η έκθεση καταλήγει σε μια σειρά από προτάσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην αναχαίτιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις ζωές των παιδιών. Τέτοια μέτρα περιλαμβάνουν:
• Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προχωρήσουν σε σχεδιασμό για αλλαγές στη διαθεσιμότητα και τη ζήτηση νερού στα επόμενα χρόνια. Πάνω απ’ όλα, αυτό σημαίνει προτεραιότητα στην πρόσβαση των πιο ευάλωτων παιδιών σε ασφαλές νερό, για τη μεγιστοποίηση των κοινωνικών και υγειονομικών αποτελεσμάτων.
• Οι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή, θα πρέπει να ενσωματωθούν σε όλες τις πολιτικές που σχετίζονται με τις υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης και οι επενδύσεις θα πρέπει να έχουν ως στόχο τους πληθυσμούς υψηλού κινδύνου.
• Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να συνεργαστούν με τις κοινότητες για την πρόληψη της μόλυνσης και εξάντλησης των ασφαλών πηγών νερού.
• Οι ίδιες οι κοινότητες θα πρέπει να διερευνήσουν τρόπους ώστε να έχουν διαφορετικές πηγές νερού και να αυξήσουν την ικανότητά τους να αποθηκεύουν νερό με ασφάλεια.

«Σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα, πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που εργαζόμαστε για να προσεγγίσουμε αυτούς που είναι πιο ευάλωτοι. Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους που μπορούμε να το κάνουμε, είναι η διασφάλιση της πρόσβασής τους σε ασφαλές νερό», είπε ο Lake.

Το μεγάλο κόλπο της ιδιωτικοποίησης

Το ”μεγάλο κόλπο” της ιδιωτικοποίησης του νερού έχει αναγνωριστεί ως αρκετά κερδοφόρο εδώ και χρόνια. Ήδη έχουν στηθεί παγκόσμιοι όμιλοι συμφερόντων και έχουν δημιουργηθεί απρόσμενες συμμαχίες.Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της πολυεθνικής εταιρίας Coca Cola η οποία μέσω της ιστοσελίδας της «wealthartisan.com» προέτρεπε τους επίδοξους επενδυτές: «Ας κάνουμε μια υπόθεση. Ότι η τιμή του νερού θα εκτοξευθεί στο επόμενο διάστημα εξαιτίας μίας έλλειψής του και της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού. Νομίζετε πως ένας ‘Λεβιάθαν’ όπως η Coca-Cola δε θα έκανε τίποτα γι’ αυτό; Εάν πιστεύετε πως στο άμεσο μέλλον το νερό θα ιδιωτικοποιηθεί, οι μετοχές της Coca-Cola είναι η επιλογή σας».

Μεταξύ των γνωστών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα του νερού είναι οι: Pepsi, Perrier, Evian, Naya, Poland Spring, Vivendi-Generale des eaux, Suez-Lyonnaise des eaux, Danone, International Waters Ltd of London, IWL, Nestle, ο κατασκευαστικός γίγαντας Bechtel, η εταιρεία παραγωγής χημικών Monsanto και η Dow Chemical Company , η Procter & Gamble ακόμα και η General Electric! Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει η Goldman Sachs!

Το ενδιαφέρον των εταιρειών επικεντρώνεται στη διαχείριση του 90% των παγκόσμιων αποθεμάτων νερού που ακόμα παραμένουν υπό δημόσιο έλεγχο. Μέσω της μηχανής του χρέους και την αναγκαιότητα για διασφάλιση δανείων εκ μέρους υπερχρεωμένων κρατών από την Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ αλλά και άλλους οργανισμούς οι κυβερνήσεις εξαναγκάζονται στην αποδοχή των σχεδίων για ιδιωτικοποίηση.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Βολιβίας όπου χύθηκε αίμα και σκοτώθηκε κόσμος όταν το νερό ιδιωτικοποιήθηκε και χιλιάδες κάτοικοι έχασαν την ελεύθερη πρόσβαση σε αυτό. Ο “πόλεμος για το νερό”, όπως καθιερώθηκε να λέγεται η επανάσταση από το λαό της Βολιβίας, στις αρχές του 2000, όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να ιδιωτικοποιήσει μια σειρά δημόσια αγαθά με πρώτο το νερό, στάθηκε η αφορμή να συσπειρωθούν οι πολίτες και μετά από μια σειρά αγώνων να αποκτήσει η χώρα, το 2009, το πρώτο Σύνταγμα, με απευθείας ψήφο από το λαό.

Όλα ξεκίνησαν το Σεπτέμβριο του 1998 όταν το ΔΝΤ ενέκρινε δάνειο 138 εκ. δολαρίων στην Βολιβία, για να συγκρατηθεί ο πληθωρισμός και να ενισχυθεί η ανάπτυξη της χώρας. Η εντολή που δόθηκε μαζί με το δάνειο στην κυβέρνηση ήταν να πουλήσει όσες κρατικές επιχειρήσεις είχαν μείνει στα χέρια της, μεταξύ των οποίων, τα Εθνικά Διυλιστήρια και μια τοπική εταιρία ύδρευσης, την SEMAPA.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα με το νερό είναι η σπατάλη του επειδή δεν τιμολογείται υψηλά» είχε δηλώσει το 2000 ( και ενώ τα γεγονότα στη Βολιβία ήταν συγκλονιστικά μετά τη δολοφονία του 17χρονου) ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, James Wolfensohn.

Στο ίδιο μήκος κύματος και οι απόψεις του επικεφαλής της εταιρίας Nestle, Peter Brabeck το 2013 πως το νερό δεν αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα και πως αυτή η ιδέα προέρχεται από εξτρεμιστικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, την οποία είχε εκφράσει στο πλαίσιο του ντοκιμαντέρ «We Feed the World».

Η Nestle είναι ο μεγαλύτερος εμφιαλωτής νερού στον κόσμο. Ο Brabeck σημειώνει στη συγκεκριμένη συνέντευξη πριν ένα χρόνο, ότι το νερό είναι το πιο σημαντικό αγαθό πρώτης ύλης στον κόσμο. Ωστόσο, λέει ότι η ιδιωτικοποίηση είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί η δίκαιη κατανομή του. Ισχυρίζεται ότι η ιδέα ότι το νερό είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα προέρχεται από «εξτρεμιστικές» ΜΚΟ . Το νερό είναι ένα τρόφιμο όπως και κάθε άλλο, και πρέπει να έχει μια αξία στην αγορά.

Πιστεύει ότι η μέγιστη κοινωνική ευθύνη του κάθε προέδρου εταιρειών είναι να βγάζει όσο το δυνατόν περισσότερο κέρδος, έτσι ώστε οι άνθρωποι να έχουν θέσεις εργασίας.

Και λέει επίσης πως θα πρέπει όλοι να εργάζονται περισσότερο και σκληρότερα.

Η Nestle έχει ήδη μια πολύ κακή φήμη μεταξύ των ακτιβιστών. Υπήρξε κάλεσμα για μποϊκοτάζ από το 1977. Αυτό οφείλεται στην άσκηση πίεσης της Nestle για να σταματήσουν οι γυναίκες το θηλασμό – που είναι ελεύθερος και υγιής – και να χρησιμοποιούν τα παρασκευάσματα για βρέφη (που πωλούνται από τη Nestle) αντ ‘αυτού. Η Nestle είχε πιέσει τις κυβερνήσεις ώστε οι υπηρεσίες υγείας τους να τα προώθησουν. Στις φτωχές χώρες, αυτό είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο των βρεφών, δεδομένου ότι οι γυναίκες αναμειγνύαν τα παρασκευάσματα με μολυσμένο νερό αντί του θηλασμού.

Ο ρόλος του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας

Τα κέρδη των παικτών που μπαίνουν στο παιχνίδι έχουν να κάνουν με τη σπανιότητα και όχι με την αφθονία του νερού. Οι πρακτικές των εταιρειών αρχικά δοκιμάζονται στις χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής.Εφόσον κριθούν «επιτυχημένες», ακολουθεί ο ανεπτυγμένος κόσμος. Το νερό γίνεται πολυτέλεια. Οι πλούσιοι έχουν, οι φτωχοί κλέβουν ο ένας από τον άλλο. Στην Γκάνα για παράδειγμα, μετά την ιδιωτικοποίηση στο δημόσιο σύστημα υδροδότησης, οι τιμές αυξήθηκαν κατά 95% και το 1/3 του πληθυσμού έμεινε δίχως πρόσβαση στο καθαρό νερό.

«Ασφαλές» κλίμα για επενδύσεις είναι αυτό που προσφέρουν δικτατορικά καθεστώτα όπου απαγορεύονται οι αντιδράσεις εκ μέρους πολιτών. Ή αυτό που προσφέρουν χώρες εξαρτημένες από δάνεια λόγω χρέους. Ή χώρες με διεφθαρμένους πολιτικούς που θα εγγυηθούν την αποδοτικότητα των επενδύσεών τους με τα απαραίτητα ανταλλάγματα. Η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι πρόσφορο έδαφος για επενδύσεις. Με επιτροπεία, με την οικονομία σε ύφεση, με την κατάργηση δημοκρατικών και εργατικών δικαιωμάτων, με εξωφρενική ανεργία.

Τρομακτικό το παράδειγμα στη ζώνη Maquiladora του Μεξικού, όπου μωρά και παιδιά πίνουν Coca-Cola και Pepsi και όχι νερό, αφού αυτό είναι τόσο σπάνιο και τόσο ακριβό. Αυτή η «σπανιότητα» του νερού είναι η πηγή των κερδών των πολυεθνικών.

Η ιδιωτικοποίηση του νερού δοκιμάστηκε και στη βόρεια Ευρώπη χωρίς όμως επιτυχία. Το 1985 στο Παρίσι δύο εταιρείες διαχείρισης νερού, η Veolia και η Suez, ανέλαβαν την εκμετάλλευση του νερού αλλά το 2008 ο δήμος της πόλης έλυσε τη σύμβαση μαζί τους αφού όπως κατήγγειλε δεν υπήρχε διαφάνεια στις αποφάσεις διαχείρισης ενός τόσο ευαίσθητου κοινωνικά φυσικού πόρου.

Κάτι ανάλογο συνέβη και στο Βερολίνο όπου το 1999 ιδιωτικοποιήθηκε μερικώς η επιχείρηση ύδρευσης. Σήμερα στις περισσότερες πόλεις της Γερμανίας η διαχείριση του νερού γίνεται είτε από δημόσιες, είτε από δημοτικές εταιρείες.

Ξεχωριστή είναι η περίπτωση των βρετανικών νησιών, όπου στην μεν Αγγλία, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, την διαχείρηση του νερού έχουν ιδιώτες αλλά οι έρευνες δείχνουν ότι η σύγκριση κερδών μεταξύ Αγγλίας και Σκωτίας, που την διαχείρηση του νερού έχει το κράτος, είναι ταυτόσημη. Με δυο λόγια οι ιδιώτες δεν αποδείχθηκαν καλύτεροι μάνατζερ από το Δημόσιο…

Πιο πολύτιμο το νερό από το πετρέλαιο στη Σαουδική Αραβία

Σύμφωνα με ανάλυση της Stratfor, το γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία είναι ένα έθνος με έλλειψη νερού δεν αποτελεί λόγο έκπληξης. Η μεγαλύτερη χώρα στην Αραβική Χερσόνησο αποτελείται ως επί το πλείστον από άγονες ερήμους, με ελάχιστα τμήματα που διαθέτουν νερό στα ανατολικά.

Είναι γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία αντιμετωπίζει το πρόβλημα των υδάτινων πόρων από την ίδρυσή της, μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι γεγονός ότι οι φυλές της Αραβικής Χερσονήσου έχουν μάθει να ζουν μ’ αυτό εδώ και αιώνες. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη κατάχρηση κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και οι αυξανόμενες δημογραφικές και οικονομικές πιέσεις τις επόμενες δεκαετίες έχουν ωθήσει τη σαουδική υδροδότηση σε σημείο που μπορεί να “σκάσει”.

Η ελάχιστη επιφάνεια νερού σε όλη σχεδόν τη χώρα αναγκάζει τον αυξανόμενο πληθυσμό της Σαουδικής Αραβίας να βασίζεται σε υδάτινους πόρους που βρίσκονται στο υπέδαφος. Το νερό που διαθέτουν φτάνει μόνο να παρέχει 76 κυβικά μέτρα ανά άτομο κάθε χρόνο, πολύ κάτω από το αποδεκτό όριο των 500 κυβικών μέτρων ανά άτομο το χρόνο. Ακόμη και για μια χώρα που διαθέτει τη μεγαλύτερη ικανότητα αφαλάτωσης παγκοσμίως, η κατανάλωση ξεπερνά κατά πολύ τους φυσικά διαθέσιμους ανανεώσιμους υδάτινους πόρους.

Επιπλέον, οι υδροφορείς (πετρώματα που περιέχουν νερό) που παρέχουν το μεγαλύτερο μέρος της υδροδότησης της Σαουδικής Αραβίας αργούν πολύ να ξαναγεμίσουν. Όταν περισυλλέγεται περισσότερο νερό από αυτό που αναπληρώνεται, τα επίπεδα των υπόγειων υδάτων, και εν τέλει η ποιότητά τους μειώνονται. Ο τύπος υδροφορέα που υπάρχει στη Σαουδική Αραβία, γνωστός ως “απολιθωμένο νερó” (fossil water) ή νερό που συντηρείται σε ένα χώρο για χιλιετίες, έχει εξαιρετικά αργούς ρυθμούς αναπλήρωσης και μπορεί να υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά στο ενδεχόμενο υπερβολικής εξόρυξης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, οι φυσικοί υδάτινοι πόροι σε ορισμένες περιοχές της χώρας κινδυνεύουν να εξαφανιστούν μέσα στα επόμενα 20 χρόνια. Το πρόβλημα οφείλεται κυρίως στις πολιτικές που εφαρμόστηκαν στη γεωργία τα τελευταία 50 χρόνια.

Οι στατιστικές δείχνουν ξεκάθαρα πώς η γεωργία κατάφερε να μονοπωλήσει τη συνολική χρήση του νερού στη χώρα. Στη δεκαετία του 1970 και του 1980, η Σαουδική Αραβία, παρότι στο δικό μας μυαλό είναι γεμάτη με ατελείωτες εικόνες από άμμο και άγονες περιοχές, κατάφερε να γίνει ο έκτος μεγαλύτερος εξαγωγέας σίτου παγκοσμίως. Η κυβέρνηση ήταν υπεύθυνη για αυτή την αύξηση της παραγωγής, η οποία ξεπέρασε τόσο τον στόχο της αυτάρκειας της χώρας όσο και της ικανότητας αποθήκευσης. Κατά τη διάρκεια της γεωργικής επέκτασης, οι αρδευόμενες εκτάσεις εκτινάχθηκαν στα ύψη – κατά 400% – σε λιγότερα από 20 χρόνια.

Παρότι η Σαουδική Αραβία εγκατέλειψε την εξαντλητική αγροτική πολιτική που ακολουθούσε στο παρελθόν με αποτέλεσμα να μειωθεί η ζήτηση νερού στον αγροτικό κλάδο, η αυξανόμενη ζήτηση σε άλλους κλάδους (πχ. βιομηχανία) ξεπέρασε τα προηγούμενα επίπεδα. Η εγχώρια ζήτηση υδάτινων πόρων αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό 6%, ενώ η ζήτηση του βιομηχανικού κλάδου αναμένεται να αυξηθεί κατά 50% μέσα στα επόμενα 50 χρόνια.

Πηγή: Stratfor

Στο πλαίσιο κάλυψης των αναγκών για μεγαλύτερη κατανάλωση νερού, το Ριάντ αναζητεί τρόπους επέκτασης των ήδη μεγάλων δραστηριοτήτων αφαλάτωσης, καθώς και κατασκευής νέων έργων. Για να συμβαδίσει με τη ζήτηση που υπάρχει στις πόλεις, υπολογίζεται πως χρειάζονται 30 δισ. δολάρια επενδύσεων στα επόμενα 15 χρόνια. Πολλά εργοστάσια κατασκευάζονται και ακόμη περισσότερα βρίσκονται στο στάδιο του σχεδιασμού. Αν υλοποιηθούν όλα τα παραπάνω, θα προστεθούν σχεδόν 3 εκατ. κυβικά μέτρα νερού ανά ημέρα. Για να ηλεκτροδοτούνται αυτές τις πρόσθετες εγκαταστάσεις και να δημιουργήσουν το απαραίτητο “τεχνητό” νερό, θα χρειαστούν καύσιμα, γεγονός που θα μπορούσε να συμβάλει στην αύξηση της εγχώριας ζήτησης πετρελαίου.

Ωστόσο, πολλές από αυτές τις νέες εγκαταστάσεις – καθώς επίσης και το κατά πάσα πιθανότητα μεγαλύτερο ηλιακό εργοστάσιο αφαλάτωσης στον κόσμο το οποίο είναι υπό κατασκευή – επικεντρώνονται στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και στη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Όπως και να έχει όμως, για να καλυφθούν οι ενεργειακές απαιτήσεις της αφαλάτωσης, θα υπάρξει σίγουρα αύξηση στην εγχώρια ζήτηση του πετρελαίου.

Ένα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί ο ρόλος που έχουν να διαδραματίσουν οι ιδιωτικοποιήσεις στον τομέα της αφαλάτωσης. Το ποσοστό του αφαλατωμένου νερού που παράγεται από την κρατική Saline Water Conversion Corporation μειώθηκε από 84% το 2009 σε λιγότερο από 60% το 2013. Η Jubail Water and Power και η Shuaibah Water and Electricity είναι οι δύο επόμενοι μεγαλύτεροι παραγωγοί. Ο τομέας ενδείκνυται για μια αύξηση της απασχόλησης των πολιτών της Σαουδικής Αραβίας, καθώς και επίσης και για νέες συνεργασίες με ιδιώτες επενδυτές. Η αφαλάτωση “ενδιαφέρει” τον επενδυτικό κόσμο και παράδειγμα αποτελεί η εταιρεία Jubail, η οποία έχει Σαουδάραβες μετόχους αλλά έχει καταφέρει να προσελκύσει χρηματοδότηση από το Κουβέιτ και συνεργάτες από τη Γαλλία, τις ΗΠΑ και τη Νότια Κορέα.

Συρία, η ξηρασία υπεύθυνη για τις πολεμικές συγκρούσεις

Η κλιματική αλλαγή, που προκάλεσε ξηρασία – ρεκόρ στη Συρία κατά την περίοδο 2006 – 2010, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να ξεσπάσει ο καταστρεπτικός εμφύλιος πόλεμος το 2011, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα στην περιοχή και ο οποίος άνοιξε τον δρόμο για την ανάδυση των ακραίων στοιχείων του Ισλαμικού Χαλιφάτου. Οι ερευνητές του Γεωπαρατηρητηρίου Λαμόντ Ντόχερτι του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, με επικεφαλής τον κλιματολόγο Ρίτσαρντ Σίγκερ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στα «Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών» (PNAS) των ΗΠΑ, σύμφωνα με τους Times της Νέας Υόρκης, το Science και το New Scientist, ανέφεραν ότι η ξηρασία στη Μέση Ανατολή κατά την προηγούμενη δεκαετία ήταν η χειρότερη που έχει ποτέ καταγραφεί, οδηγώντας σε σημαντικές ελλείψεις νερού και σε καταστροφή μεγάλου μέρους της γεωργίας.Η περιβαλλοντική πίεση οδήγησε πολλούς αγρότες να συρρεύσουν στις πόλεις, αυξάνοντας την φτώχεια. Σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες (δημογραφικούς, θρησκευτικούς, ιστορικούς κ.α.), ήταν θέμα χρόνου να πυροδοτηθεί ο συριακός εμφύλιος. Ένας εμφύλιος που βόλεψε τις μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη καθώς τους έδωσε τη δυνατότητα να ελέγχουν γεωπολιτικά την περιοχή μέσα από την συμμέτοχή τους σε πολεμικές ή ειρηνευτικές αποστολές και να έχουν λόγο και ρόλο στη νέα προσαρμογή της Συμφωνίας Σάικς Πικότ εκατό χρόνια μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι οι ακραίες καιρικές συνθήκες και ιδίως οι ξηρασίες αυξάνουν αισθητά την πιθανότητα εκδήλωσης βίας, με πιθανή κατάληξη έναν κανονικό πόλεμο. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι, εξαιτίας της επιδεινούμενης κλιματικής αλλαγής, αυτό το «σενάριο» θα γίνεται όλο και πιο οικείο τα επόμενα χρόνια σε διάφορα μέρη του κόσμου.Επομένως, αρκεί μια ξηρασία για να χειραγωγήσει τους ανθρώπους προς βιαιότερες συμπεριγορές.

Τα ήδη περιορισμένα αποθέματα νερού σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή θα μειωθούν δραματικά τα επόμενα 25 χρόνια, απειλώντας την οικονομική ανάπτυξη και την εθνική ασφάλεια χωρών , και αναγκάζοντας περισσότερους ανθρώπους να μετακινηθούν σε ήδη πυκνοκατοικημένες πόλεις, σύμφωνα με νέα ανάλυση από το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Πόρων (WRI). Το ινστιτούτο εκτιμά ότι, από τις 33 χώρες που αναμένεται να αντιμετωπίσουν «εξαιρετικά υψηλή έλλ έψη νερού» έως το έτος 2040, 14 θα είναι στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.Η διαδικασία θα λάβει χώρα σταδιακά, όχι μόνο λόγω περιόδων ξηρασίας, αλλά και λόγω του υπερπληθυσμού, καθώς η παγκόσμια ζήτηση για νερό αυξάνεται.Για να καταλήξουν σε αυτά τα συμπεράσματα, οι ερευνητές εξέτασαν 167 χώρες, με προβλέψεις για το 2020, το 2030 και το 2040.Μερικές από τις περισσότερο πληγείσες χώρες, βρίσκονται στη Μέση Ανατολή, με το Μπαχρέιν στην κορυφή της λίστας, και χώρες όπως το Κουβέιτ, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αλλά και το Σαν Μαρίνο, η Εσθονία και η Σιγκαπούρη, να ακολουθούν. Στη τελευταία θέση της λίστας βρίσκεται η Τυνησία.
Στη λίστα κινδύνου βρίσκεται και η Ελλάδα, μαζί με την Τουρκία, καθώς και χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης όπως το Τουρκμενιστάν και το Κιργιστάν. Όλες περιοχές σημαντικής γωπολιτικής σημασίας για τον έλεγχο της Μεσογείου και της Ευρασίας.

Προβλήματα ξηρασίας όμως αντιμετώπισε και η Βραζιλία. Η κρίση ξεκίνησε από το Σάο Πάολο στις αρχές του 2015, συνεχίστηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο και τη Μίνας Γκεράις. Η ξηρασία επηρέασε ιδιαίτερα τη βιομηχανία και τη γεωργία, επιδεινώνοντας την οικονομία της χώρας. Δεν είναι τυχαίο ότι συνέβη σε χώρα μέλος της ομάδας BRICS και σε μια χώρα που διακαώς επιθυμούν να ελέγχουν οι ΗΠΑ.κάτι που φαίνεται να το επιτυγχάνουν μετά την πτώση της Ρούσεφ από την εξουσία και την ανάληψη της προεδρίας από τον Τέμερ που θεωρείται άνθρωπος των Αμερικάνων. Ας μην λησμονούμε πως η Βραζιλία αποτελεί τη δέκατη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο σε δυναμικό αγοράς και την ένατη σε αγοραστική δύναμη.

Η ξηρασία όμως δεν είναι απλά μια φυσική καταστροφή που καταστρέφει το περιβάλλον και αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης βίας στους πολίτες. Παράλληλα επιταχύνει και την ιδιωτικοποίηση του νερού, καθώς γίνεται αγαθό που ο πολίτης ζητάει και θα πρέπει να αγοράσει ή σε άλλες περιπτώσεις οδηγεί σε εγκατάλειψη γης με αποτέλεσμα αυτή να αγοράζεται από συγκεκριμένα funds.

Για παράδειγμα, το Χάρβαρντ και άλλα μεγάλα Αμερικανικά πανεπιστήμια συνεργάζονται με Βρετανικά hedge funds και Ευρωπαίους χρηματιστές κερδοσκόπους για να αγοράσουν ή να νοικιάσουν τεράστιες εκτάσεις Αφρικανικής καλλιεργήσιμης γης κάνοντας συμφωνίες, μερικές από τις οποίες θα εξαναγκάσουν πολλές χιλιάδες ανθρώπων να φύγουν από τη γης τους σύμφωνα με τον βρετανικό guardian.Επιχειρήσεις από Κίνα και Μέση Ανατολή είχαν προηγουμένως κατηγορηθεί ότι αρπάζουν μεγάλα κομμάτια γης σε αναπτυσσόμενες χώρες για να καλλιεργήσουν φτηνή τροφή για τους δικούς τους πληθυσμούς, αλλά δυτικά επενδυτικά κεφάλαια είναι πίσω από τις μεγαλύτερες συμφωνίες, λέει το Ινστιτούτο Oakland, μια ερευνητική ομάδα συνηγόρων.Η έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας και άλλων δείχνει ότι σχεδόν 60 εκατομμύρια εκτάρια – μια περιοχή όσο η Γαλλία – έχει αγορασθεί η ενοικιασθεί από ξένες εταιρείες στην Αφρική τα τελευταία τρία χρόνια.

Χαρακτηριστική για το μέλλον της ερημοποιήσης που έρχεται είναι και η περίπτωση της Καλιφόρνιας όπου μεγάλες καλλιεργήσιμες μέχρι πρότινος εκτάσεις ερημοποιήθηκαν. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα με το νερό είναι η σπατάλη του επειδή δεν τιμολογείται υψηλά» είχε δηλώσει το 2000 ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, James Wolfensohn. Στο ίδιο μήκος κύματος και οι απόψεις του επικεφαλής της εταιρίας Nestle, Peter Brabeck το 2013 πως το νερό δεν αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα και πως αυτή η ιδέα προέρχεται από εξτρεμιστικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, την οποία είχε εκφράσει στο πλαίσιο του ντοκιμαντέρ «We Feed the World».Το αποτέλεσμα,λοιπόν, στις περιοχές με ξηρασία είναι οι τοπικοί καλλιεργητές να υποτάσσονται στα κερδοσκοπικά funds μη μπορώντας πρακτικά να καλλιεργήσουν τα χωράφια τους αφού δεν έχουν πρόσβαση σε νερό! Ήδη η οικολογική/ακτιβιστική ομάδα που τρέχει την καμπάνια The Story of Stuff Project , ανακοίνωσε ότι θα κινηθεί νομικά απέναντι στη Nestle για την παράνομη εξαγωγή νερού στην Καλιφόρνια για να τροφοδοτεί το εμφιαλωμένο νερό της Arrowhead, κάτι που είναι βασικός παράγοντας της κρίσης που έχει δημιουργηθεί από την ξηρασία στην Πολιτεία. Χάρη στις γενναιόδωρες δωρεές από πολίτες, το The Story of Stuff Project, κατάφερε να συγκεντρώσει αρκετά χρήματα ώστε να κινηματογραφήσει ένα μίνι ντοκιμαντέρ με τον τίτλο «Αυτή η γη είναι η δική μας γη». Το ντοκιμαντέρ αφηγείται την ιστορία του πώς η Nestle έχει αφαιρέσει εκατομμύρια λίτρα νερού από τον Εθνικό Δρυμό του San Bernardino στην Καλιφόρνια.

Αρπάζοντας γη και νερό μέσω από «τυχαίες» περιπτώσεις φυσικών καταστροφών και δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες οικονομικής πιέσης σε άλλες περιπτώσεις, οι φυσικές καταστροφές θα μπορούσαμε να πούμε πως παίζουν το ρόλο ενός ιδιότυπου κάρμα που χτυπάει την κατάλληλη στιγμή για να ανακατέψει τα πιόνια στην σκακιέρα προς όφελος των μεγάλων παικτών.

Use Facebook to Comment on this Post