Τα πάρκα κυκλικής οικονομίας συγκεντρώνουν ουσιαστικά σε ένα χώρο πολλούς κρίκους της αλυσίδας αξίας των αποβλήτων και αποτελούν ένα νέο εργαλείο επιτάχυνσης της μετάβασης στην κυκλική οικονομία στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού.
ΕΤΙΚΕΤΕΣ: Best Workplaces 2018
Τέσσερα χρόνια μετά την υιοθέτηση των σχετικών οδηγιών από την Ε.Ε., η κυκλική οικονομία αποτελεί πλέον μια μη αναστρέψιμη και δυναμική παγκόσμια τάση. Ωστόσο, παρά την πρόοδο που έχει καταγραφεί, εξακολουθούν να απαιτούνται πολλά βήματα για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων που έχουν τεθεί. Ειδικά στην Ελλάδα, είναι γνωστό ότι πρέπει να καλύψουμε πολλαπλάσια απόσταση σε σχέση με τα άλλα κράτη-μέλη καθώς καθυστερεί η εφαρμογή του εθνικού σχεδιασμού.
Εχουμε επισημάνει έξι στρατηγικές προτεραιότητες που συμβάλλουν στην επιτάχυνση της εφαρμογής του εθνικού σχεδιασμού για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Αυτές είναι:
Η ολοκλήρωση των βασικών υποδομών διαχείρισης απορριμμάτων όπου τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί περιορισμένα βήματα προόδου.
Η αναδιοργάνωση του συστήματος της διαλογής στην πηγή με βασική προτεραιότητα τον διαχωρισμό του οργανικού. Οι επιμέρους αποσπασματικές ενέργειες πιλοτικού κυρίως χαρακτήρα, που έχουν αναληφθεί μέχρι σήμερα, διευκολύνουν την εμπέδωση των δυσκολιών και τον μελλοντικό σχεδιασμό, αλλά δεν επιλύουν συνολικά το πρόβλημα.
Η δημιουργία μονάδων παραγωγής δευτερογενών υλικών και ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων. Εντοπίζονται καθυστερήσεις καθώς, με εξαίρεση την προσαρμογή της τσιμεντοβιομηχανίας, δεν έχει ενεργοποιηθεί κάποια γενικότερη τάση για επενδύσεις και ανάληψη σχετικών πρωτοβουλιών.
Η ενίσχυση της συνεργασίας ερευνητικών και επιχειρηματικών δυνάμεων καθώς και η ενεργή στήριξη του κράτους για την προώθηση των εξαγωγών. Η ανάπτυξη καινοτομιών παραμένει ελλειμματική, ενώ το κράτος και οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν συνεισφέρουν στην προσπάθεια που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις για να εισέλθουν σε νέες αγορές.
Η αναβάθμιση του πλαισίου συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με στόχο την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Διαπιστώνουμε περιορισμένες κινήσεις προετοιμασίας ΣΔΙΤ, με δειλά διερευνητικά βήματα να έχουν καταγραφεί σε ορισμένες πόλεις και περιφέρειες.
Η δημιουργία ανεξάρτητου συστήματος κοστολόγησης και τιμολόγησης της διαχείρισης των αστικών απόβλητων. Επισημαίνουμε ότι η αποτύπωση του κόστους διαχείρισης σε όλη την αλυσίδα επεξεργασίας των αποβλήτων επιβάλλεται για λόγους διαφάνειας και σύγκρισης, αλλά κυρίως για τον ορθολογικό σχεδιασμό των μελλοντικών επενδύσεων.
Η καθυστέρηση στην εφαρμογή του σχεδιασμού, η αποσπασματικότητα των λύσεων και η μη άρση των εμποδίων στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στον τομέα του περιβάλλοντος επιβάλλουν μια νέα προσέγγιση στην οργάνωση της διαδικασίας μετάβασης στην κυκλική οικονομία στη χώρα μας. Προτείνουμε τη δημιουργία πάρκων κυκλικής οικονομίας σε τέσσερις περιφέρειες (Αττική, άξονας Εγνατίας, Πελοπόννησος και Κρήτη) που θα αναλάβουν την ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων και τη μετατροπή τους σε αξιοποιήσιμα δευτερογενή προϊόντα, καθώς και τη διαχείριση του υπολείμματος από όμορες περιοχές.
Τα πάρκα συγκεντρώνουν ουσιαστικά σε ένα χώρο πολλούς κρίκους της αλυσίδας αξίας των αποβλήτων και αποτελούν ένα νέο εργαλείο επιτάχυνσης της μετάβασης στην κυκλική οικονομία στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού.
Σε κάθε πάρκο κυκλικής οικονομίας μπορούν να φιλοξενηθούν οι εξής δραστηριότητες:
• Μονάδα διαλογής ρευμάτων με εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών (ΜΒΤ/ΚΔΑΥ).
• Μονάδα αξιοποίησης του οργανικού κλάσματος.
• Μονάδα θερμικής επεξεργασίας υπολειμμάτων με παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας.
• Μονάδα επεξεργασίας βιομηχανικής λάσπης καθώς και άλλων ρευμάτων.
• Εγκαταστάσεις ΑΠΕ για την παραγωγή ενέργειας που απαιτείται για τη λειτουργία του συνόλου των μονάδων του πάρκου.
• Χώροι εγκατάστασης ιδιωτικών επενδύσεων επεξεργασίας των ρευμάτων για την παραγωγή δευτερογενών προϊόντων και παροχής υπηρεσιών.
• Εργαστήρια έρευνας και καινοτομίας, πειραμάτων και πιλοτικών εφαρμογών για όλα τα ρεύματα αποβλήτων. Στο πλαίσιο των περιφερειακών στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης RIS3, τίθενται σαφείς στόχοι δημιουργίας νέων προϊόντων και διεργασιών.
• Χώροι ευαισθητοποίησης του κοινού και ανάπτυξης κοινωνικών καινοτομιών για να ενισχυθούν οι τάσεις αλλαγής συμπεριφοράς στον ευρύτερο πληθυσμό, που προκαλούνται από την αναγκαιότητα μετάβασης στην κυκλική οικονομία.
Την πρωτοβουλία για τη δημιουργία των πάρκων μπορούν να αναλάβουν οι ΦΟΔΣΑ. Εχουν κάθε λόγο να αναβαθμίσουν την παρουσία τους στην τοπική οικονομία και κοινωνία. Εταίροι σε αυτή την προσπάθεια είναι κεντρικοί φορείς και υπουργεία, περιφέρειες, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, καθώς και η επιχειρηματική κοινότητα.
Τα κύρια βήματα υλοποίησης αυτής της πρωτοβουλίας είναι:
• Η ορθολογική επιλογή του κατάλληλου χώρου με προσπάθεια αξιοποίησης των χώρων όπου έχουν ήδη χωροθετηθεί βασικές υποδομές διαχείρισης.
• Η αξιοποίηση του θεσμού του ειδικού χωρικού σχεδίου (ΕΧΣ) που στηρίζεται σε σχετική μελέτη που προβλέπεται από τη νομοθεσία (Ν. 4447/2016) προσδιορίζοντας τις χρήσεις γης.
• Η εκπόνηση τεχνικής μελέτης των έργων υποδομής με βάση την οποία κατασκευάζονται τα απαραίτητα έργα.
• Η θεσμοθέτηση ειδικών κινήτρων με στόχο την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας.
• Η εκπόνηση επιχειρησιακού σχεδίου διοίκησης του πάρκου και συγκρότησης του φορέα διαχείρισης με κορμό τον επισπεύδοντα ΦΟΔΣΑ.
Πιστεύουμε ότι η χωρική συγκέντρωση των επενδύσεων ενισχύει τη βιωσιμότητα των δραστηριοτήτων και δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη συνεργασιών. Η αλληλεπίδραση μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα καθώς και μεταξύ ερευνητικών φορέων και επιχειρήσεων ανοίγει ένα νέο παράθυρο ευκαιρίας για την παραγωγική ανάκαμψη στη χώρα μας. Με τη δημιουργία των πάρκων κυκλικής οικονομίας επιτυγχάνεται:
• Ταχεία ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας με σημαντική επίδραση στο ΑΕΠ και μεγάλη αύξηση της απασχόλησης σε υψηλής εξειδίκευσης προσωπικό.
• Δημιουργία βέλτιστης πρακτικής zero waste με παράλληλη επίτευξη των στόχων της νομοθεσίας και των ευρωπαϊκών οδηγιών.
• Υψηλή περιβαλλοντική επίδοση, καθώς ελαχιστοποιείται το κόστος μεταφορών μεταξύ τελικού παραγωγού και παραγωγού πρώτων υλών.
• Βέλτιστη αξιοποίηση της παραγόμενης ενέργειας, καθώς ελαχιστοποιούνται οι απώλειες δικτύου λόγω εγγύτητας αλλά και λόγω της πλήρους εκμετάλλευσης της θερμικής ενέργειας από τη συμπαραγωγή.
• Ανάπτυξη και εφαρμογή σύγχρονων περιβαλλοντικών τεχνολογιών, καθώς η σχετική επένδυση διευκολύνεται από τη συγκέντρωση δραστηριοτήτων.
• Δυνατότητα καλύτερου περιβαλλοντικού ελέγχου, αφού όλες οι δραστηριότητες θα είναι συγκεντρωμένες.
• Ευαισθητοποίηση των πολιτών και εξοικείωσή τους με την πράσινη οικονομία και την αποφυγή δημιουργίας αποβλήτων.
Η ωρίμανση των πάρκων μπορεί να χρηματοδοτηθεί από το Πράσινο Ταμείο. Η χρηματοδότηση των έργων διασφαλίζεται από υφιστάμενες πιστώσεις του ΕΣΠΑ και του ΠΔΕ καθώς και από ιδιωτικούς πόρους με στήριξη από το πακέτο Γιούνγκερ και την ΕΤΕπ.
Με την υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας, ο τομέας του περιβάλλοντος μπορεί να αποτελέσει ένα νέο αναπτυξιακό πόλο υψηλής δυναμικής για τη χώρα μας.
* Ο κ. Βασίλης Παπαζήσης είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της THALIS Environmental Services S.A.
ΈντυπηΠηγή άρθρου – kathimerini.gr