Γιώργος Νταλάρας: «Φοβάμαι πάρα πολύ το φασισμό»

«Παραπονεμένα λόγια», «έχω ένα καφενέ», «τα βεγγαλικά σου μάτια», «που’ ναι τα χρόνια»…
και αμέτρητα άλλα τραγούδια που λατρεύτηκαν όσο λίγα, σφραγίστηκαν με την χαρακτηριστική φωνή του Γιώργου Νταλάρα.

Για τον ίδιο «κάθε τραγούδι, μια ιστορία»…

Επίμονος, επιμελής, έχει πάρει την μουσική πολύ σοβαρά…

Συνάντησα τον Γιώργο Νταλάρα λίγο πριν τις εμφανίσεις του στην Ιερά Οδό. Ετοιμάζει μια μουσική παράσταση, που θα πλέξει τραγούδια και κείμενα που θα αφηγείται ο Τάσος Νούσιας.

Όπως πάντα, απάντησε σε όλα, χωρίς ενδοιασμούς. Είναι άλλωστε από εκείνους τους καλλιτέχνες που έχουν άποψη και δεν διστάζουν να την πουν.

Πείτε μας λίγα λόγια για τις εμφανίσεις σας. Τι τραγούδια θα ακούσουμε;

Είναι ένα πρόγραμμα καθαρά συναυλιακό που ετοιμάσαμε με την Εστουδιαντίνα. Μουσική παράσταση θα το λέγαμε σωστότερα, γιατί έχει κείμενα τα οποία αφηγείται ο καλός ηθοποιός Τάσος Νούσιας. Ένα μουσικό ταξίδι με σταθμούς, τραγούδια Ελληνικά, αλλά και άλλα της Μεσογείου, χωρών που έχουν βιώσει τον αποχωρισμό, τον ξεριζωμό, την μετανάστευση. Δεν είναι όμως μόνο τραγούδια αποχωρισμού, είναι τραγούδια με πάθος, υμνούν τον έρωτα και την ελπίδα για τον νέο τόπο που ψάχνουν οι άνθρωποι.

Βλέπετε το ταξίδι είναι πάντα έμπνευση. Τραγούδια λοιπόν σμυρναίικα, σύγχρονα Ελληνικά, ρεμπέτικα, της Κάτω Ιταλίας, φλαμένκο και ιταλικά ναπολιτάνικα, τα οποία θα ερμηνεύσει ο εξαιρετικός Eddy Napoli. Μαζί μας εκτός από τους 15 μουσικούς επί σκηνής, είναι ο καλός τραγουδοποιός Θοδωρής Κοτονιάς, η σχεδόν πρωτοεμφανιζόμενη, πολύ ενδιαφέρουσα φωνή ειδικά στα παραδοσιακά, Ρία Ελληνίδου και οι Fonέs, μια πολύ καλή γυναικεία χορωδία με δασκάλα την Μαρίνα Σάττι, που εκτός των άλλων είναι πολύ καλή και ευρηματική μουσικός. Το πρόγραμμα το αρχίζει η Εστουδιαντίνα με το “Σμυρναίικο Μινόρε”. Είναι μια δύσκολη και πολύπλοκη παραγωγή και τη δουλεύουμε αρκετό καιρό.

Έχετε αγαπημένα τραγούδια; Δικά σας ή άλλων καλλιτεχνών;

Εκατοντάδες. Η ζωή μου είναι το τραγούδι. Όταν δεν με βλέπετε στη σκηνή, που δεν είναι κάτι συχνό και συνεχές, εγώ συνεχίζω ν’ ακούω και να μελετάω. Τα δικά μας παραδοσιακά τραγούδια, σύγχρονα τραγούδια, αλλά όπως ίσως ξέρετε, λατρεύω τις εθνικές μουσικές, τα βαλκανικά, τα αραβικά τραγούδια, τα φάδος….

Υπάρχει κάποιος άνθρωπος που τον εμπιστεύεστε απόλυτα και ρωτάτε την γνώμη του πριν ξεκινήσετε οτιδήποτε;

Βεβαίως. Η Άννα. Δουλεύουμε μαζί, ακούω πολύ σοβαρά την άποψή της και έχει πάντα καλές ιδέες. Η τελική απόφαση είναι όμως δική μου, γιατί όσο περνάνε τα χρόνια, θέλω να επιλέγω κάτι που πιστεύω ότι προσθέτει μουσικά σ’ αυτά που έχω ήδη κάνει. Δεν έχει δηλαδή σχέση με την επικαιρότητα και την εμπορικότητα.

Βλέπετε τηλεόραση;

Αρκετά. Ιστορικά ντοκιμαντέρ, βιογραφίες και τα πάντα που έχουν σχέση με τη φύση. Επίσης διαβάζω αρκετά.

Παρακολουθείτε την επικαιρότητα; – Η κατάσταση στη χώρα σας θυμώνει, σας προβληματίζει;

Βεβαίως. Υπάρχει άνθρωπος που δεν παρακολούθησε την ιστορία με τις πλημμύρες στην Μάνδρα; Ή τις δηλώσεις της Αμερικής για την μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ιερουσαλήμ. Η επικαιρότητα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά διεθνώς, δεν μας προβληματίζει μόνο, μας κάνει να ανησυχούμε βαθιά. Η άνοδος του φασισμού, ο ρατσισμός, το ξήλωμα όλων των εργασιακών δικαιωμάτων, το μεταναστευτικό, η έλλειψη ηγετών, η σκληρότητα του νεοφιλελευθερισμού, η αποδόμηση των ιδεών, ο διχασμός που καλλιεργείται, όλα αυτά είναι φοβερά, όπως και η απαξίωση της πολιτικής….

Ασχολείστε με την πολιτική;

Για όλα αυτά που είπα παραπάνω, όλοι οφείλουμε να ασχολούμαστε με την πολιτική ως πολίτες. Η εκτόνωση τύπου καφενείου, δε βοηθάει σε τίποτα. Όσο και να έχουμε πικραθεί και απογοητευτεί, ειδικά εμείς η παλιότερη γενιά, πρέπει να μείνουμε όρθιοι και να δώσουμε το παράδειγμα, όσο και όπως μπορούμε. Σ’ αυτή τη δουλειά στην οποία αναφερόμαστε, για δύο ή για τρεις συναυλίες, έχουν δουλέψει σχεδόν 30 άνθρωποι επί ένα μήνα και παραπάνω. Αυτό μπορεί να φαίνεται ουτοπία. Δεν είναι όμως. Είναι ένα αντίδοτο στην απογοήτευση, στην αδράνεια, στο «τίποτα δε γίνεται». Οι Έλληνες είμαστε ένας λαός δυνατός, με κουράγια, με διωγμούς, με προσφυγιά, με πολέμους, με εμφυλίους και τα έχουμε καταφέρει. Δεν μπορούμε να καθόμαστε άπραγοι και να κοιτάμε τα παπούτσια μας. Πρέπει με κάθε τρόπο να κοιτάξουμε μπροστά και να παλέψουμε. Το οφείλουμε στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας, στην νέα γενιά.

Ακούτε νέους καλλιτέχνες; Ελπίζετε σε αυτή τη γενιά ανθρώπων;

Πάρα πολύ. Αυτό κάνω συνέχεια. Αν ρίξετε μια ματιά στο διαδίκτυο θα δείτε ότι τα τελευταία δυο χρόνια, έχω ηχογραφήσει τραγούδια και έχω συμμετέχει στις παραγωγές δεκάδων νέων ανθρώπων. Όχι μόνο ελπίζω, αλλά αυτοί είναι το μέλλον.

Το τραγούδι στην χώρα μας πιστεύετε ότι περνά δύσκολα;

Ναι με την έννοια ότι το πολύ καλό τραγούδι, το τραγούδι διαρκείας που λέει σοβαρά πράγματα, δεν έχει την ίδια πρόσβαση και την ίδια «επιδότηση» που έχει το εύκολο, το τραγούδι της ευρείας κατανάλωσης. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δε γράφονται πολύ καλά τραγούδια. Γράφονται σας πληροφορώ, αναζητήστε τα.

Σας έχει επηρεάσει η κρίση;

Όλους μας έχει επηρεάσει η κρίση. Δεν ξεχνάω όμως ποτέ ότι είμαι ένας άνθρωπος που ξεκίνησα από το μηδέν και η αγάπη και η εμπιστοσύνη του κόσμου και μόνο αυτή, με βοήθησε να κάνω το μεράκι και το πάθος μου δουλειά και να ζω άνετα μέσα απ’ αυτό. Νοιώθω υποχρέωση λοιπόν, να το «επιστρέψω» στα παιδιά αυτού του κόσμου που μ’ εμπιστεύτηκαν. Και αποφάσισα να είναι μουσικοί, τραγουδιστές, στιχουργοί σ’ αυτή τη δύσκολη εποχή. Θα είμαι δίπλα τους λοιπόν.

Πιστεύετε ότι η οικονομική κατάσταση έχει αντίκτυπο και στην Τέχνη;

Και βέβαια έχει. Αλλά καμιά φορά το πείσμα, ο θυμός, η αδικία γεννά καινούργιες μορφές τέχνης. Να σας πω ένα παράδειγμα. Η Εστουδιαντίνα είναι μια ορχήστρα από νέα παιδιά, που ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια τον καιρό της δόξας των εταιρειών. Δεν τους στήριξε κανείς, παρά μόνο η τοπική κοινωνία της Νέας Ιωνίας Βόλου. Ήταν όλα απλά παιδιά, σπούδαζαν οι περισσότεροι και έκαναν αυτή την ορχήστρα με τέτοιο πάθος και αγάπη και αλήθεια, που όχι μόνο υπάρχουν μέχρι σήμερα και ανανεώνονται, αλλά μας εκπροσωπούν σε φεστιβάλ σ’ όλο τον κόσμο. Γι’ αυτό τους στηρίζω και τους αγαπώ.

Έχετε κακές συνήθειες; Αδυναμίες; Φόβους;

Όχι, όχι, καθόλου. Ζω πειθαρχημένα και θεωρώ ότι αυτό χρειάζεται και θάρρος και δύναμη. Ούτε ιδιαιτέρες αδυναμίες έχω. Αγωνία και φόβο για το μέλλον των νέων παιδιών έχω. Και φοβάμαι πάρα πολύ το φασισμό. Δεν το περίμενα ότι θα ζήσουμε αυτό τον κίνδυνο.

Υπάρχει κάτι που δεν έχετε κάνει στη ζωή σας και θα θέλατε; Νιώθετε πλήρης;

Νοιώθω πλήρης, αλλά υπάρχουν πολλά υπάρχουν που θα ήθελα να προλάβω να κάνω. Κυρίως να δω τα εγγόνια μου να μεγαλώνουν, να γίνουν έφηβοι. Αν τα προλάβω να μπαίνουν και στο πανεπιστήμιο ή όταν πάνε στο στρατό, ε αυτό θα είναι μεγάλο δώρο.

Όταν ερμηνεύετε πολλές φορές κλείνετε τα μάτια σας. Τι σκέφτεστε;

Και να μην τα κλείνω, είναι σαν να τα κλείνω. Για μένα το κάθε τραγούδι, είναι μια ιστορία και προσπαθώ κάθε φορά να τη διηγούμαι αλλιώς. Δεν με επηρεάζει τίποτα άλλο. Έχω καταφέρει με μελέτη και καλό ήχο, ν’ ακούω μόνο την μουσική και να ερμηνεύω τα λόγια. Είμαστε ένα σώμα εκείνη τη στιγμή. Σκέφτομαι μόνο τι λέει το τραγούδι και τι παίζουν οι μουσικοί. Που όμως τα λόγια ερμηνεύονται διαφορετικά σύμφωνα με το συναίσθημα.

Πως θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας;

Είμαι επίμονος, επιμελής, μελετάω πολύ και έχω πάρει την μουσική πολύ στα σοβαρά.

Ετοιμάζετε κάτι νέο; Θα περιμένουμε κάτι άλλο από εσάς προσεχώς;

Ναι βέβαια. Κάνουμε έναν πολύ ωραίο δίσκο με τον πολύ καλό συνθέτη και φίλο μου, Γιώργο Καζαντζή. Θα κυκλοφορήσει αμέσως μετά τις γιορτές.

Ένθετο «Πολιτισμός», της εφημερίδας «Παραπολιτικα», 16/12/2017