Ο Ασσουρμπανιπάλ, που σημαίνει «Ασούρ δημιουργός διαδόχου», ήταν Ασσύριος βασιλιάς. Είναι γνωστός για τη δημιουργία σημαντικής συλλογής εγγράφων σφηνοειδούς γραφής στο βασιλικό παλάτι στη Νινευή. Η συλλογή αυτή, γνωστή ως Βιβλιοθήκη του Ασσουρμπανιπάλ, βρίσκεται σήμερα στο Βρετανικό μουσείο.
Η Βιβλιοθήκη του είχε πάνω από 30.000 πήλινες πλάκες και θραύσματα με διάφορα κείμενα από τον 7ο αιώνα π.Χ.. Είναι η πρώτη βιβλιοθήκη στην Εγγύς Ανατολή με συστηματική οργάνωση του υλικού της. Η Βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε για τη βασιλική οικογένεια, και περιείχε την προσωπική συλλογή του βασιλιά, αλλά ήταν επίσης ανοικτή στους ιερείς και σε σεβαστούς μελετητές.
Χτίστηκε στο σημερινό βόρειο Ιράκ, κοντά στη Μοσούλη. Τα υλικά της βιβλιοθήκης ανακαλύφθηκαν από τον Sir Austen Henry Layard, έναν Άγγλο περιηγητή και αρχαιολόγο.
Σύμφωνα με ορισμένες θεωρίες, η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ήταν εμπνευσμένη από τη Βιβλιοθήκη του Ασουρμπανιμπάλ. Ο Μέγας Αλέξανδρος ήξερε για τη βιβλιοθήκη και θέλησε να δημιουργήσει μια στην Μακεδονική αυτοκρατορία, έργο που το ξεκίνησε και το ολοκλήρωσε ο Πτολεμαίος μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου.
Ο Ασουρμπανιμπάλ ήταν μορφωμένος άνθρωπος και ήταν υπερήφανος γι’ αυτό. Ο ίδιος είχε δηλώσει, «Εγώ, ο Ασσουρμπανιπάλ μέσα (στο παλάτι), φρόντισα τη σοφία του Ναμπού (κορυφαίος Σημιτικός θεός της γραφής και της σοφίας που λατρευόταν σε Ασσύριους και Βαβυλώνιους. Στην Βίβλο αναφέρεται ως Νεβώ), όλων των ενεπίγραφων και πήλινων πλακών, των μυστηρίων και των δυσκολιών τους, τα οποiα έλυσα».
Πλάκα με το τμήμα του Έπος του Γκιλγκαμές. Βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο
Βασίλεψε από το 668 ως το 627 π.Χ.. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, συνέλεξε κείμενα από όλη τη Μεσοποταμία, ειδικά από τη Βαβυλωνία. Μεγάλο μέρος του αρχικού υλικού έχει καταστραφεί και είναι αδύνατο να επανορθωθεί. Τα κείμενα αφορούσαν την ιατρική, την αστρονομία και τη λογοτεχνία. Πάνω από 6.000 πλάκες ήταν σχετικές με τη νομοθεσία, ξένες ανταποκρίσεις, αρραβώνες, αριστοκρατικές δηλώσεις και οικονομικά θέματα.
Τα υπόλοιπα αφορούσαν μαντεία, οιωνούς, ξόρκια και ύμνους σε διάφορους θεούς. Τα περισσότερα από τα κείμενα ήταν γραμμένα κυρίως στην Ακκαδική, σε σφηνοειδή γραφή, ενώ άλλα στην ασσυριακή. Μεταξύ των επών και των μύθων υπήρχε το «Έπος του Γκιλγκαμές (ένα επικό ποίημα από την περιοχή της Βαβυλωνίας. Αποτελεί το αρχαιότερο γνωστό λογοτεχνικό έργο.
Πρόκειται για τη συλλογή θρύλων και ποιημάτων των Σουμερίων για τον Γκιλγκαμές, μυθικό ή/και ιστορικό Βασιλέα και ήρωα της Ουρούκ που θεωρείται ότι έζησε την 3η χιλιετία π.Χ), ο μύθος του Adapa (ο πρώτος από τους επτά σοφούς της Μεσοποταμίας. Μυθική φιγούρα που αρνήθηκε εν αγνοία του το δώρο της αθανασίας), ο βαβυλωνιακός μύθος της δημιουργίας «Enûma Eliš» και ιστορίες όπως «ο φτωχός της Νιππούρ».
Η βιβλιοθήκη κάηκε το 612 π.Χ., όταν και καταστράφηκε η Νινευή. Ωστόσο, από την πυρκαγιά διασώθηκαν οι πλάκες οι οποίες τελικά ανακαλύφτηκαν το 1849.
Η Πτώση της Νινευή, John Martin
