Τα φύλλα της επίσης, μασιούνται για να ανανεώσουν μια «κουρασμένη» αγάπη.
Πολυετής πόα, που φτάνει σε ύψος 40-50 εκ. Αυτοφύεται σε θαμνότοπους και σκιερά μέρη σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο. Είναι φυτό φαρμακευτικό και καλλωπιστικό.
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Vinca minor (Βίγκα η ελάσσων) και συνώνυμα του είναι τα Clematis daphnoides minor, Pervinca vulgaris august folia, Vinca vulgaris, Vinca Pervinca (φαρμακευτική).
Στη χώρα μας το συναντούμε με τις κοινές ονομασίες αγριολίτσα, αγριολίζα, αγριολέζα βίγκα και ψιακί.
Είναι ένα όμορφο φυτό που ανήκει στην οικογένεια των αποκυνοειδών και το συναντούμε καλλιεργούμενο στους κήπους ή αυτοφυές (ιδιαίτερα σε Θεσσαλία, Αργολίδα και Αρκαδία) μέσα στα δάση, σε μεγάλες φραγιές ή χέρσους τόπους. Στους κήπους καλλιεργούνται τρεις ή περισσότερες ποικιλίες με πορφυρά ή παρδαλά και διπλά άνθη.
Είναι φυτό ποώδες (φτάνει σε ύψος τα 30 εκατοστά), πολύχρονο και αειθαλές. Τα φύλλα του είναι πράσινα, γυαλιστερά, αντίθετα, αυγοειδή, με κοντό μίσχο. Το στέλεχος κοντό. Τα ανθισμένα στελέχη όρθια. Είναι κλιματώδες, με άγονους βλαστούς που ανυψώνονται αρχικά για να ξαναπέσουν στο έδαφος και να ριζώσουν σχηματίζοντας έτσι ένα πυκνό χλοοτάπητα. Η ρίζα του είναι ινώδης, ασπριδερή και έρπει. Τα άνθη είναι μοναχικά, κυανά, λιλά με 5 πέταλα με μακρείς μίσχους.
Συστατικά-χαρακτήρας:
Είναι φυτό άοσμο, με γεύση πικρή και στυφή μετά την αποξήρανσή του. Το κύριο συστατικό του διαλύεται στο νερό και το κάνει υπερβολικά πικρό. Περιέχει αλκαλοειδή, καροτίνη, βιταμίνη C, σαπωνοειδείς ουσίες, τανίνες και γαλακτικό οξύ. Ανάμεσα στα αλκαλοειδή που έχουν απομονωθεί τα κυριότερα είναι η βινκαμίνη που χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική βιομηχανία ως αγγειοδιασταλτικό και ως διεγερτικό του εγκεφάλου και η ρεσερπίνη η οποία χρησιμοποιείται για να κατεβάζει την υψηλή πίεση του αίματος.
Ιστορικά στοιχεία:
Η βίγκα είναι βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Διοσκουρίδης την αναφέρει ως «κληματίδα, φιλαιτέριον, δαφνοειδές, μυρσινοειδές ή πολυγονοειδές» και απέδιδε σε αυτήν πολλές θεραπευτικές ιδιότητες, ιδιαίτερα στα φύλλα και τα κοτσάνια. Αυτά συνιστούσε να τα βράζουν και να πίνουν τον ζωμό για τη θεραπεία της δυσεντερίας και της διάρροιας. Συνιστούσε επίσης να τα μασούν σε περίπτωση πονόδοντου για να σταματήσουν τον πόνο.
Για τους αρχαίους το βότανο αυτό, ήταν σύμβολο της παρθενίας. Στην Ιταλία στόλιζαν με τα άνθη του φυτού τα φέρετρα νέων παιδιών και στο Βέλγιο ραίνουν με αυτά τον δρόμο που θα περάσουν οι αρραβωνιασμένοι, γιατί τη θεωρούν σύμβολο ευζωίας, ευτυχίας και ευτεκνίας. Στη Γαλλία την ονόμαζαν «βιολέτα των μαγισσών», διότι τη χρησιμοποιούσαν στα φίλτρα τους. Στη χώρα μας την θεωρούμε προάγγελο της άνοιξης και τη φυτεύουμε σε δημόσιους κήπους.
Τα φύλλα του φυτού, όπως αναφέρει ο Ντε Καντολέ, τα χρησιμοποιούσαν άλλοτε στην βυρσοδεψία και στην οινοποιία για τη βελτίωση των κρασιών που προσβάλλονται από πάχυνση (αρρώστια κρασιών).
Άνθιση – συλλογή – χρησιμοποιούμενα μέρη:
Το βότανο ανθίζει στις αρχές της άνοιξης και για θεραπευτικούς λόγους χρησιμοποιούνται τα φύλλα με τον μίσχο τους, τα οποία πρέπει να συλλέγονται αμέσως μετά την άνθιση του φυτού και να αποξηραίνονται. Η αποξήρανση τους δεν μεταβάλει καθόλου τις ιδιότητες τους.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Οι θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού οφείλονται σε δύο συστατικά που περιέχουν τα φύλλα του, τη δεψίνη και το γαλλικό οξύ. Το βότανο δρα ως καταπραϋντικό, στυπτικό, εμμηναγωγό, αντιγαλακτικό, αιμοστατικό και αντισηπτικό. Η αντιγαλακταγωγική δράση του φυτού δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένη, αν και από πολύ παλιά, οι μαίες το χρησιμοποιούσαν για την ελάττωση ή την τέλεια στείρευση της εκκρίσεως του γάλακτος των μαστών, όπως σε περίπτωση νοσηρών παρεπομένων της επισχέσεως του γάλακτος. Το έγχυμα του βοτάνου το έπιναν οι λεχώνες που δεν επρόκειτο να χρειαστούν το γάλα τους για τον θηλασμό των νεογνών τους.
Χρησιμοποιείται ως εμμηναγωγό και αντιδιαρροϊκό. Η κύρια χρήση του βοτάνου είναι στην αντιμετώπιση της πολύ έντονης αιμορραγίας, είτε κατά τη διάρκεια της εμμηνόρροιας , είτε όταν υπάρχει απώλεια αίματος ανάμεσα στις περιόδους (μητρορραγία). Το έγχυμα του φυτού συνίσταται κατά των αιμοπτύσεων που συνοδεύονται από πυρετό, κατά της λευκόρροιας, των φλεγμονών των αδένων, γενικά των παθήσεων του λαιμού που προέρχονται από ψύξη, ως αιμοστατικό φάρμακο (πολύ αποτελεσματικό), ως αντισηπτικό για πλύσεις πληγών και σε επιθέματα. Έχει χρησιμοποιηθεί το αφέψημα του βοτάνου, για υποκλυσμούς κατά της κολίτιδας και σε επιθέματα κατά της μαστίτιδας. Εξωτερικά επίσης χρησιμοποιείται για τις κολπικές εκκρίσεις, αιμορραγίες της μύτης, για γαργάρες σε ερεθισμένο λαιμό και τα στοματικά έλκη. Συνδυάζεται καλά με το γεράνιο και το αργιμόνιο.
Παρασκευή και δοσολογία:
Για την παρασκευή εγχύματος ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε ένα κουταλάκι του τσαγιού ξηρό βότανο, το σκεπάζουμε για 10 -15 λεπτά και πίνουμετρεις φορές την ημέρα. Για την παρασκευή αφεψήματος για επιθέματα βράζουμε 6 γραμμάρια ξηρού βοτάνου σε ένα φλιτζάνι νερό για 5 λεπτά.
Προφυλάξεις:
Δεν το λαμβάνουμε κατά τον θηλασμό και όταν υπάρχουν προβλήματα δυσκοιλιότητας.