ΕΤΙΚΕΤΕΣ:
Το τελευταίο διάστημα διακινούνται σε ημερίδες και δημοσιεύματα απόψεις σχετικές με την έρευνα και καινοτομία που περιγράφουν με μελανά χρώματα τη θέση της χώρας, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αν και πάντα πρέπει να επιδιώκεται το καλύτερο, οι απόψεις αυτές απέχουν πολύ από την πραγματικότητα και βασίζονται είτε σε άγνοια είτε σε αποσπασματική και επιπόλαια χρήση στοιχείων που παρέχονται από διεθνείς οργανισμούς αξιολόγησης ή, τέλος, σε εσκεμμένη παρερμηνεία τους. Για την εξαγωγή έγκυρων συμπερασμάτων, καίριας σημασίας είναι η παρακολούθηση των τάσεων που καταγράφονται για αυτές τις επιδόσεις, οι οποίες σημειωτέον έχουν επιτευχθεί μέσα στο πλαίσιο βαθιάς κοινωνικοοικονομικής κρίσης.
Σύμφωνα με την έκθεση του 2019 για τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Καινοτομίας (European Innovation Scoreboard), η Ελλάδα κατατάσσεται 2η ανάμεσα σε 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) όσον αφορά τον ρυθμό ανάπτυξης Καινοτομίας την περίοδο 2011-2018 (https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_19_2991). Για επτά κράτη-μέλη οι επιδόσεις βελτιώθηκαν πάνω από 15%: Λιθουανία (25,7%), Ελλάδα (20,2%), Λετονία (17,7%), Μάλτα (17,2%), Ηνωμένο Βασίλειο (17,0%), Εσθονία (16,5%) και Ολλανδία (16,1%).
Στο κείμενο αυτό σχολιάζεται η πραγματική διάσταση ορισμένων από τις απόψεις αυτές που παραβλέπουν στοιχεία όπως τα παραπάνω.
α) «Η Ελλάδα κατατάσσεται 18η ανάμεσα σε 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) στον δείκτη έντασης δαπανών για Ερευνα και Ανάπτυξη».
Πράγματι, η Ελλάδα κατατάσσεται 18η σε 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) στον δείκτη έντασης δαπανών για Ερευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α). Αυτό που αποκρύπτεται είναι ότι αυτή είναι η διαχρονικά καλύτερη θέση που έχει ποτέ καταλάβει η χώρα! Πρώτη φορά το 2017 και εν μέσω μνημονίων, οι δαπάνες Ε&Α ξεπέρασαν τα 2 δισ. φθάνοντας το 1,13% του ΑΕΠ, ακολουθώντας μια σημαντικά αυξητική τάση προς τον κοινοτικό μέσον όρο του 2% και βελτιώνοντας τη σχετική κατάταξη της χώρας μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. από την 22η στη 18η θέση (https://metrics.ekt.gr/publications/341), όπως δείχνει το Διάγραμμα 1.
β) «Η Ελλάδα κατατάσσεται 20ή ανάμεσα σε 28 χώρες της Ε.Ε. στον Ευρωπαϊκό Δείκτη Καινοτομίας».
Πράγματι, η Ελλάδα κατατάσσεται 20ή ανάμεσα σε 28 χώρες της Ε.Ε. στον Ευρωπαϊκό Δείκτη Καινοτομίας 2019. Αυτό συμβαίνει από το 2010.
Αυτό που αποκρύπτεται είναι η σαφής βελτίωση των επιδόσεων της χώρας τα τελευταία χρόνια. Οντως, οι επιδόσεις της χώρας βελτιώνονται σταθερά όσον αφορά τον δείκτη καινοτομίας, όπως αυτός υπολογίζεται από το European Innovation Scoreboard της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην έκθεση του 2019, πλησιάζοντας σταθερά προς τον ευρωπαϊκό μέσον όρο (100) (βλ. Διάγραμμα 2).
Αλλά και επιμέρους δείκτες που αφορούν την καινοτόμο επιχειρηματικότητα και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, και γίνονται συνήθως αντικείμενο άδικης κριτικής και απαξίωσης, είναι αποκαλυπτικοί: ενδεικτικά, ποτέ η χώρα δεν είχε σημειώσει καλύτερες επιδόσεις τόσο στη διαθεσιμότητα κεφαλαίων υψηλού επιχειρηματικού κινδύνου (η δημιουργία του Υπερταμείου Επιχειρηματικών Συμμετοχών EquiFund το 2016 είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα), όσο και στο ποσοστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που διαθέτουν καινοτομία προϊόντων ή/και διαδικασιών όπως καταδεικνύεται στα Διαγράμματα 3 και 4.
Επίσης, η αύξηση της δημόσιας δαπάνης για E&A προκάλεσε και αύξηση δαπανών Ε&Α από τον επιχειρηματικό τομέα, οι οποίες ήταν στάσιμες σε χαμηλά επίπεδα επί πολλά χρόνια: είναι αξιοσημείωτη η βελτίωση της Ελλάδας στον δείκτη δαπανών Ε&Α στον ιδιωτικό τομέα, και μάλιστα από ίδιους πόρους, που το 2017 ξεπέρασαν για πρώτη φόρα τη δημόσια δαπάνη παρουσιάζοντας σταθερή ετήσια αύξηση την περίοδο 2015-2017. Το γεγονός αυτό αντανακλά την εμπιστοσύνη στις προοπτικές που διαγράφονται για την ελληνική οικονομία (βλ. Διάγραμμα 5).
γ) «Η Ελλάδα κατατάσσεται 28η σε 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) στη δημιουργία φιλικού περιβάλλοντος για καινοτομία».
Πράγματι, η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία σε 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) στη δημιουργία φιλικού περιβάλλοντος για καινοτομία, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Καινοτομίας. Εκείνο που αποκρύπτεται είναι ότι αυτή τη θέση καταλαμβάνει σταθερά από την καθιέρωση του εν λόγω δείκτη, όπως και ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχει βελτιώσει σημαντικά τις επιδόσεις της, σύμφωνα με το Διάγραμμα 6.
δ) «Η Ελλάδα κατατάσσεται 129η σε 137 χώρες στη συνεργασία Πανεπιστημίων – Βιομηχανίας στην Ερευνα».
Πράγματι, η Ελλάδα κατατάσσεται 129η σε 137 χώρες στη συνεργασία Πανεπιστημίων – Βιομηχανίας στην Ερευνα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ανταγωνιστικότητας 2017-2018 του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.
Ομως, ουδέποτε στη χώρα είχε γίνει επένδυση τέτοιας έκτασης και με τόσο συστηματικό τρόπο στη διασύνδεση Πανεπιστημίων – Βιομηχανίας και στην αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, παρά μόνο τα τελευταία χρόνια. Εμβληματικό παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα «Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ» της Ειδικής Υπηρεσίας της ΓΓΕΤ: 361 εκατ. ευρώ συμβασιοποιήθηκαν το 2018 και επιπλέον 250 εκατ. ευρώ αναμένεται να συμβασιοποιηθούν το 2019 για συνεργατικά έργα Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων με επιχειρήσεις. Ωφελούνται 729 επιχειρήσεις από τις οποίες οι 228 είναι νέες που δημιουργήθηκαν τα χρόνια της κρίσης. Από το προηγούμενο ποσό, 80 εκατ. ευρώ αφορούν τεχνολογίες που σχετίζονται με τη λεγόμενη 4η Βιομηχανική Επανάσταση (4ΒΕ). Οι καρποί αυτών των δράσεων σαφώς και θα αποτυπωθούν στην επόμενη έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.
ε) «Η Ελλάδα είναι ανέτοιμη για την 4 Β.Ε.».
Στην έκθεση του 2018, και πάλι του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, όπου η μέτρηση του Παγκόσμιου Δείκτη Ανταγωνιστικότητας έχει τροποποιηθεί για να συνυπολογιστεί και ο βαθμός ετοιμότητας της κάθε χώρας για την 4 Β.Ε., η Ελλάδα κατατάσσεται 57η μεταξύ 140 χωρών και ειδικότερα όσον αφορά τον πυλώνα της Καινοτομίας καταλαμβάνει την 44η θέση (http://reports.weforum.org/global-competitiveness-report-2018/country-economy-profiles/#economy=GRC). Ταυτόχρονα θα πρέπει να επισημανθεί πως στους δείκτες απήχησης επιστημονικών δημοσιεύσεων και αριθμού διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που κατατίθενται ανά εκατ. πληθυσμού, η Ελλάδα κινείται ανοδικά και κατατάσσεται 30ή και 36η αντίστοιχα ανάμεσα σε 140 χώρες.
Εν κατακλείδι, κάποιοι επιμένουν να ξεχνούν ότι η χώρα εξέρχεται από μια βαθιά οικονομική κρίση, απότοκη και του αναποτελεσματικού μοντέλου ανάπτυξης που ακολουθούσε για δεκαετίες. Οπως αποδεικνύεται από τα παραπάνω στοιχεία, τα τελευταία τέσσερα χρόνια δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην οικοδόμηση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου που εστιάζει στην Οικονομία της Γνώσης. Ο σχεδιασμός αυτός αποτυπώνεται ολοκληρωμένα και συστηματικά στην «Εθνική Στρατηγική για τη Βιώσιμη & Δίκαιη Ανάπτυξη 2030» που είχε διαμορφώσει το υπουργείο Οικονομίας.
Σήμερα, το να ομνύεις όψιμα στο όνομα της Ερευνας και της Καινοτομίας με κούφιες διακηρύξεις, έχοντας ακολουθήσει στο παρελθόν εντελώς αναντίστοιχες πρακτικές, αποτελεί σοβαρή αντίφαση.
Βεβαίως, υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος για βελτίωση και το εξαιρετικής ποιότητας επιστημονικό δυναμικό μαζί με το αναδυόμενο νεοφυές και υγιές «επιχειρείν» που διαθέτει η χώρα, αποτελούν τα καλύτερα εχέγγυα προς αυτή την κατεύθυνση. Η σημερινή θέση της Ελλάδας αναφορικά με τους δείκτες στην Ερευνα και Καινοτομία, όπως άλλωστε ισχύει και με άλλους οικονομικούς και κοινωνικούς δείκτες, είναι σαφώς βελτιωμένη από το 2015 και αποτελεί μια χωρίς προηγούμενο παρακαταθήκη για τη σημερινή διακυβέρνηση. Το νερό έχει μπει πια στο αυλάκι. Το στοίχημα είναι να μη χαθεί αυτή η δυναμική.
* Ο κ. Κώστας Φωτάκης είναι διακεκριμένο μέλος του ΙΤΕ, ομότιμος καθηγητής Φυσικής Πανεπιστημίου Κρήτης, πρώην αν. υπουργός Ερευνας και Καινοτομίας.
** Ο κ. Αλέξανδρος Σελίμης είναι διδάκτωρ Φυσικής Πανεπιστημίου Κρήτης, σύμβουλος Μεταφοράς Τεχνολογίας.
Έντυπηkathimerini.gr
Use Facebook to Comment on this Post
