Η μάχη των Αρχανών στην Κρήτη – 500 Κρητικοί “πελέκησαν” 20000 Τούρκους

3 Φεβρουαρίου 1897. Μία από τις κυριότερες μάχες στις Αρχάνες !Για όσους δε γνωρίζουν, το σημαντικότερο επαναστατικό κέντρο της Ανατολικής Κρήτης κατά την Επανάσταση του 1897 υπήρξε η κωμόπολη των Αρχανών. Οι Αρχάνες ήταν το μέρος εκείνο, όπου οργανώθηκε από τον Φεβρουάριο του 1897 η «επί της Αμύνης Επιτροπή των Αρχανών», η οποία ανέλαβε το βάρος του συντονισμού των πολεμικών επιχειρήσεων στην ευρύτερη περιοχή και στην Ανατολική Κρήτη και αντιμετώπισε με αξιοθαύμαστη γενναιότητα τις λυσσώδεις επιθέσεις των Τουρκοκρητικών και του τακτικού Τουρκικού Στράτου. Η γεωλογική θέση της ιστορικής κωμόπολης αποτέλεσε φυσικό οχυρό και έγινε επίκεντρο αγωνιστών της ευρύτερης περιοχής.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις προγραμματίζουν να προβούν σε διεθνή κατοχή της Κρήτης. Η Ελληνική Κυβέρνηση στέλνει 1.500 άνδρες για να κηρύξει την Ένωση. Διεξάγονται μεγάλες μάχες σε όλη τη Κρήτη. Οι Μεγάλες Δυνάμεις απαγορεύουν στους επαναστάτες να πλησιάσουν περισσότερο από 6 χιλιόμετρα από τα Χανιά
Ήδη στην ευρύτερη περιοχή είχαν συγκεντρωθεί πάνω από 2000 άτακτοι Οθωμανοί, πυροβολικό και στρατός. Οι Τούρκοι είχαν σαν ορμητήρια τους όλα τα γύρω χωριά από τον Γιούχτα . Τα γυναικόπαιδα που είχαν συγκεντρωθεί στις Αρχάνες ήταν περίπου 6000 ψυχές.Οι οπλοφόροι Αρχανιώτες δεν ξεπερνούσαν τους 500 και ο οπλισμός τους ήταν μάλλον πρόχειρος. Είχαν καταφέρει όμως μ αυτές τις μη ιδανικές συνθήκες να κρατήσουν μακριά τους Τούρκους που αριθμούσαν πάνω από 20.000. Εκείνοι είχαν εκπαιδευτεί κατάλληλα γιατί γνώριζαν πως τούτο το μέρος ήταν πολύ ισχυρό και πως θα τους δημιουργούσε αρκετά θέματα.

Ο Γ.Καπετανάκης
Η επιτροπή Αμύνης που δημιούργησαν ήταν : Πρόεδρος ο Γεώργιος Καπετανάκης, Μέλη ο Μ. Καλοχριστιανάκης, ο Χ.Γ.Λυδάκης,ο Ιωαν. Καλπαδάκης,ο Χ. Χαιρέτης,ο Ζ.Κανάκης,ο Μιχ. Ψαλτάκης, ο Δ.Ψαραδάκης,Ο Χ.Ν. Λυδάκης,ο Μιχ. Καλυβιανάκηςπου έγινε και Πρόεδρος της ίδιας επιτροπής λίγο αργότερα, ο Ι.Ψαραδάκης και ο Χριστ. Κυριακάκης. Επίσης ο Εμμ. Αρνογιαννάκης,ο Δ.Ευτυχής,και σαν Γενικός Γραμματέας ήταν ο Γ.Ανδρουλάκης.
Είχαν εγκαταστήσει φρουρά στην κορυφή του Γιούχτα και παρατηρούσαν τις κινήσεις των Τούρκων. Το χαρακτηριστικό σύνθημα συναγερμού για οποιαδήποτε ε κίνησή τους ήταν τρεις βολές πυροβόλου .

Ο Μιχ.Καλυβιανάκης
Στο βιβλίο του κ. Νίκου Χριστινίδη « Οι Αρχάνες στην Επανάσταση του 1897 – 98 » Αναφέρεται το εξής γεγονός από την πρώτη εκείνη μάχη των Αρχανιωτών .
«…Το πρωί της 3ης Φεβρουαρίου, οι Φρουροί ειδοποίησαν, ότι πλήθος τούρκων ενόπλων ενεμφανίσθησαν στα « Σπήλια » και κατευθύνονταν προς τις Αρχάνες μοιρασμένοι σε ομάδες. Η είδηση δημιούργησε σύγχυση και πανικό. Η ψυχραιμία όμως του Γεωργίου Καπετανάκη και η σύνεση του υπέροχου αρχηγού του Μονοφατσίου Ιωάννου Αϊνικολιώτου, διέλυσε τους φόβους. Γρήγορα οι δύο αρχηγοί συγκέντρωσαν 700 οπλοφόρους χριστιανούς και τους σκόρπισαν στα υψώματα « Φουρνί », «Τζε», «Μάζα» και « Πετροκέφαλο» και περίμεναν την επίθεση. Ο εχθρός δεν άργησε να φανεί . Η μάχη άρχισε σκληρή και επί οκτώ ώρες με ηρωισμό και από τα δύο μέρη. Ο ιερομόναχος του Επανωσήφη Μισαήλ φονεύεται και η κεφαλή του αποκομμένη μεταφέρεται στο Ηράκλειο για χλευασμό. Σε λίγο τραυματίζεται σοβαρά και ο οπλαρχηγός του Μονοφατσίου Γιάννης Μαρής. Για μια στιγμή κλίνει με το μέρος του εχθρού. Αλλά την ώρα αυτή τη δύσκολη καταφθάνουν οι οπλαρχηγοί της Μεσαράς Ματθαίος Πρεκατσούνης και Νικόλαος Μαρής με πολλούς άνδρες και έτσι ο εχθρός υποχωρεί άτακτα στο Σκαλάνι, αφήνοντας 30 νεκρούς και 60 τραυματίες. Από τους Χριστιανούς σκοτώθηκαν εκτός από τον παραπάνω καλόγερο, οι Αρχανιώτες Νικ. Στραταριδάκης και ο Γ. Εμμ. Παχάκης. Τραυματίστηκαν άλλοι 7…»
Οι μάχες συνεχίστηκαν στις 14 Φεβρουαρίου του ίδιου έτους στις 21 του ίδιου μήνα και στις 15 Μαρτίου με την πιο πολύνεκρη μάχη που έγινε τότε στην μικρή κωμόπολη που έκλεισε πάλι με νίκη των Χριστιανών .
ΠΗΓΕΣ:
Ιστορία της Κρήτης, Θεοχάρη Δετοράκη, Ηράκλειο 1990
Οι Αρχάνες δια μέσου των Αιώνων, Νίκου Χριστινίδη- Μανώλη Μπουνάκη, 1970
Οι Αρχάνες στην επανάσταση του 1897 – 98, Νίκου Χριστινίδη, 1997
Το Ημερολογιο του Ταγματος των επιλεκτων Κρητων, Ηλια Βουτιεριδη

kairatos.com.gr