Οι πρώτες σκέψεις που ακολούθησαν ήταν να πρόκειται για ένα άγνωστο μέχρι εκείνη την στιγμή είδος πιθήκου. Ένας όμως από τους επικεφαλής της αποστολής ο Κινέζος αρχαιολόγος Dr. Chi Pu Tei απέκλεισε αυτήν την θεωρία με το σκεπτικό ότι είναι αδιανόητο οι πίθηκοι να θάβονται ο ένας δίπλα στον άλλον!
Τα μέλη της αποστολής συνέχισαν την αναζήτηση και την εξερεύνηση των στοών όταν μια δεύτερη έκπληξη ήρθε να προστεθεί στην πρώτη. Δίπλα από ένα θαμμένο σκελετό υπήρχε ένας πέτρινος δίσκος με μια τρύπα στο κέντρο του. Ο μισός ήταν θαμμένος στο έδαφος και ο υπόλοιπος ξεχώριζε πάνω από αυτό. Το δεύτερο αυτό εύρημα ήρθε να κορυφώσει το μυστήριο για το τι ήταν τελικά όλα αυτά που είχαν ανακαλύψει. Γύρω από την τρύπα υπήρχε μια σπειροειδής χάραξη που στο πλαίσιο της ακτινοβολούσε, και που μια προσεκτικότερη ματιά έδειχνε ότι στο εσωτερικό της υπήρχε μια σειρά από γραφικούς χαρακτήρες (σαν ιερογλυφικά), που έδιναν την εντύπωση ενός κειμένου. Έκπληκτοι διαπιστώνουν οτι μαζί με κάθε νεκρό έχει θαφτεί και ένας τέτοιος δίσκος. Συνολικά ο αριθμός τους είναι 716!
Παράλληλα μέσα στις σπηλιές και πάνω στα πετρώματα βρέθηκαν πλήθος από χαράξεις συμβόλων και παραστάσεων πλανητών που περιέπλεξαν το μυστήριο. Φαίνεται ότι αυτοί που τις δημιούργησαν ήθελαν να αποδώσουν την κίνηση του ήλιου, της σελήνης καθώς και πλήθος άλλον ουράνιων σωμάτων που τα ένωναν μεταξύ τους με μια λεπτή χάραξη προφανώς για να συμβολίσουν την αλληλεπίδραση τους. Η αδυναμία επί 20 χρόνια να κατανοηθεί το τι ήταν αυτό που βρέθηκε (τόσο οι σκελετοί όσο και οι δίσκοι), ατόνησε το όποιο ενδιαφέρον για αυτήν την ανακάλυψη και οι δίσκοι περιέπεσαν συσσωρευμένοι σε μια γωνιά στο μουσείο του Πεκίνου.
Το επόμενο όμως διάστημα ένας καθηγητής ο Dr. Tsum Um Nui, εργάστηκε σχολαστικά πάνω στους δίσκους και όπως αργότερα ισχυρίστηκε εξετάζοντας τους περισσότερους από αυτούς και συνδέοντας με την δική του μέθοδο το περιεχόμενο τους, κατάφερε να αποκρυπτογραφήσει τα σύμβολα της ιερογλυφικής μορφής που βρίσκονταν μέσα στις αυλακώσεις. Ο Tsum Um Nui ζήτησε το 1963 την άδεια από την Ακαδημία του Πεκίνου να δημοσιοποιήσει τα αποτελέσματα των ερευνών του, αλλά κάτι τέτοιο του απαγορεύτηκε. Δύο όμως χρόνια αργότερα, το 1965 δόθηκε η άδεια στον καθηγητή και τους 4 συνεργάτες του να τα δημοσιοποιήσουν.
Η ανακοίνωση τους εξέπληξε καθώς αυτά ανάγουν σε μια ιστορία πριν 12000 χρόνια και κάνουν λόγο για το πέρασμα μιας εξωγήινη φυλή από τον πλανήτη μας, τους Dzopas και την αναγκαστική κατοίκηση της σε αυτόν. Αρχικά οι κάτοικοι της περιοχής πανικοβλήθηκαν στην θέα αυτόν των άγνωστων εισβολέων που ήρθαν με ένα ιπτάμενο όχημα ξεπροβάλλοντας μέσα από τα σύννεφα οχήματα και πανικόβλητοι κατέφυγαν στις βαθιές σπηλιές των βουνών για να προφυλαχτούν. Μάλιστα μέσα στα κείμενα αναφερόταν ότι σε πολλές περιπτώσεις με την παρεξηγημένη αίσθηση του κινδύνου που νόμιζαν ότι διέτρεχαν οι ντόπιοι επιτέθηκαν και θανάτωσαν κάποιους από αυτούς. Με την πάροδο του χρόνου αντιλήφθηκαν ότι η παρουσία των ξένων δεν ήταν απειλή και αποδέχτηκαν την συνύπαρξη μαζί τους..
Οι δίσκοι “μιλούν” για την αιώνια καταδίκη που ένιωθαν για τους εαυτούς τους αυτοί οι επισκέπτες, καθώς θεωρούσαν δεδομένο ότι δεν θα είχαν ποτέ την δυνατότητα να γυρίσουν στον πλανήτη τους, ύστερα από την καταστροφή του οχήματος που επέβαιναν.
Οι ερευνητές δεν στάθηκαν μόνο στην αποκρυπτογράφηση των κειμένων των δίσκων, αλλά με συνεχής επισκέψεις στην περιοχή των βουνών Bayankara Ula, προσπάθησαν να συγκεντρώσουν αν υπήρχαν, ανεξάρτητες πληροφορίες και στοιχεία για το αντικείμενο της αναζήτησής τους.
Και πράγματι, ακόμα και εκείνη την συγκεκριμένη χρονική στιγμή, ήταν σε γνώση των κατοίκων των χωριών, που κρέμονταν στις πλαγιές των βουνών, ο μύθος για τα άγνωστα άτομα που ήρθαν από ψηλά. Το μακρινό παρελθόν δεν έσβησε τον μύθο για τα κοντά, αδύναμα, κίτρινου δέρματος πλάσματα που στην αρχή τρομοκράτησαν αλλά αργότερα έζησαν αρμονικά και με άλλες φυλές των βουνών. Διακρίνονταν για την άσχημη έως απωθητική εμφάνιση τους, με κυριότερα χαρακτηριστικά το πολύ μεγάλο κρανίο και τα κοντά σώματα. Και ήρθε η ανακάλυψη των σκελετών για να επιβεβαιώσει τα λεγόμενα του μύθου, και να δημιουργεί ουσιαστικά ερωτήματα για το αν πρέπει να αναφερόμαστε σε μύθο ή ένα ιστορικό γεγονός.
Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων από την ομάδα του Dr. Tsum Um Nui ήρθε να ταράξει τα αρνητικά νερά στους επιστημονικούς κύκλους. Ο καθηγητής και η ομάδα του τέθηκαν στο περιθώριο, χλευάστηκαν και διαπομπεύτηκαν. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο καθηγητής εγκατέλειψε την Κίνα και κατέφυγε στην Ιαπωνία όπου και πέθανε το 1965. Το τέλος του καθηγητή δεν έκλεισε το θέμα παρά την αδιαφορία του Κινεζικού κατεστημένου. Σοβιετικοί επιστήμονες είδαν τους δίσκους στο μουσείο της Κίνας, και ζήτησαν κάποιους από αυτούς να τους πάρουν στην Μόσχα για περισσότερες έρευνες και αναλύσεις. Η Κίνα δέχτηκε το αίτημα, έστειλε μερικούς από τους δίσκους, και οι Σοβιετικοί προέβησαν σε σχολαστικές και λεπτομερείς έρευνες. Αφού προχώρησαν σε μια λεπτομερή και προσεκτική αποκόλληση όλων των ξένων σωμάτων που με την πάροδο των αιώνων “κάθισαν” πάνω στους δίσκους, τους τοποθέτησαν πάνω σε μια ειδική περιστρεφόμενη πλάκα.. Όπως καταγράφτηκε, οι δίσκοι άρχισαν να πάλλονται έντονα και να παράγουν ήχους με έναν ασυνήθιστο ρυθμό, κάτι που έδινε την εντύπωση ότι μέσα από τους δίσκους περνούσε ηλεκτρισμός. Μέρος των ερευνών και των πειραμάτων από τους Σοβιετικούς δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Σπούτκιν από τον Dr. Vyatchslav Saizev, όπου μεταξύ των άλλων αναφέρει ότι οι δίσκοι των Dzopas πρέπει να ήταν μέρος ενός ευρύτερου ηλεκτρικού κυκλώματος άγνωστης χρήσης, και κάποια στιγμή εκτέθηκαν σε υψηλές τάσεις στα πλαίσια της λειτουργίας τους.
Ήταν αρκετοί οι ερευνητές που προσπάθησαν να εξετάσουν και να ερμηνεύσουν τους δίσκους των Dzopas, και να ανακαλύψουν το βαθύ παρελθόν αυτής της μυστηριώδους φυλής. Σκόνταφταν όμως σε αυτή την προσπάθειά τους, στο κομμουνιστικό καθεστώς τις Κίνας και στο απομονωτισμό της επιστημονικής έρευνας, που ακολουθούσε και αυτή, την μοναχική πορεία της χώρας σε όλες τις πτυχές της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής της ζωής.
Ανάμεσα στους επιστήμονες που ασχολήθηκαν, περιλαμβάνονται ο Αυστριακός μηχανικός Έρνεστ Βέγκερερ (φωτογράφισε το 1974 δύο δίσκους στο μουσείο Μπάνπο στην πόλη Ζιάν), και ο Ελβετός συγγραφέας Έριχ Φον Νταίνεκεν, που μέσα από τα έργα του δίνει νέες διαστάσεις στην ήδη υπάρχουσα πίστη σε μεγάλη μερίδα των λαών, περί ύπαρξη άλλων κατοικημένων πλανητών και επίσκεψη κάποιον από τους κατοίκους τους στη γη…
Μια σημαντική ανακάλυψη που συνδέθηκε άμεσα με την φυλή των Dzopas έγινε μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο όταν ο Άγγλος αρχαιολόγος δρ. Έβανς πήρε στα χέρια του μέσω του Πολωνού καθηγητή Λόλαντορφ έναν δίσκο από πέτρα ακτίνας 12 εκ και πάχους 5 εκ (βρέθηκε στην Μυσώρη της Ινδίας) κατασκευασμένος από σκληρότατο πέτρωμα, και στην σπειροειδή χάραξη που είχε διέκρινε παραστάσεις ανθρώπων, ερπετοειδών πλασμάτων, και μια σειρά γραμμάτων μιας άγνωστης γραφής που θύμιζε όμως σε πολλά σημεία τις διάφορες ελληνικές. Ο Πολωνός καθηγητής είπε στον Έβανς ότι η πέτρα αυτή προερχόταν απο μια άγνωστη και μυστηριώδη φυλή που κατοικούσε στην οροσειρά της Bayankara Ula, στα σύνορα τις Κίνας με το Θιβέτ.
Ο Έβανς εντυπωσιασμένος και με μεγάλο πάθος για την έρευνα και την αναζήτηση άγνωστων πολιτισμών ήταν από αυτούς που επισκέφτηκαν την περιοχή. Μετέβει σε αυτην το 1947. Αν και είχε την υποστήριξη του 12 χρονου τότε Λάμα που του έδωσε εφόδια και συνοδεία αντρών, εγκαταλείφθηκε στην πορεία από αυτούς, αλλά κατάφερε μόνος του, μέσα από αντιξοότητες και κακουχίες να φτάσει τον στόχο του και να αντικρίσει τους κατοίκους αυτής της άγνωστης φυλής, σε απρόσιτα σημεία της οροσειράς. Κατοίκους που το ύψος τους έφτανε μόλις το 1,30μ.
Ο Έβανς συμβίωσε για αρκετό διάστημα μαζί τους έμαθε την γλώσσα τους σε μεγάλο βαθμό ώστε να μάθει πολλά για την ιστορία αυτής της φυλής και να μπορέσει να ακούσει από τον θρησκευτικό της ηγέτη Lourgan La, για τα δύο ταξίδια που πραγματοποίησαν οι πρόγονοι τους απο τον δικό τους πλανήτη στην γη. Το ένα πριν από 20000 χρόνια, και το άλλο το 1014 μ.χ. Το δεύτερο ήταν και το μοιραίο για αυτούς, αφού η καταστροφή του διαστημόπλοιού τους τους παγίδευσε για πάντα στην γη. Οι Dzopas αναβίωσαν στον βαθμό που μπορούσαν τον πολιτισμό τους, και οι απόγονοι τους είναι οι σημερινή κάτοικοι του χωριού. Ο Έβανς όταν ανέβαινε στην οροσειρά για να φτάσει στο όνειρο του αρχικά είχε τις επιφυλάξεις και τους προβληματισμούς του για αυτό που θα συναντούσε. Στον γυρισμό όμως με τα όσα άκουσε και είδε στην διάρκεια αυτής της μοναδικής, συγκλονιστικής εμπειρίας του, είχε βαθιά πια μέσα του την πεποίθηση για την αλήθεια της ιστορίας και του παρελθόντος του Dzopas. Η διαφοροποίηση στις χρονικές στιγμές που πραγματοποιήθηκαν οι αποστολές Dzopas στην γη, όπως ήξερε μέχρι εκείνη την ώρα (και οι αναφορά 2 αποστολών), δεν κλόνισε αυτήν του την πεποίθηση καθώς εκτίμησε ότι το μακρό χρονικό διάστημα που συνέβησαν ήταν πολύ πιθανό να έχει μπερδέψει τα γεγονότα στο πέρασμα τους από γενιά σε γενιά.
Τα όσα αφηγήθηκε ο Έβανς αμφισβητήθηκαν έντονα και δεν ήταν λίγοι αυτοί που μίλησαν για προϊόν της φαντασίας του. Πάντως σε αναπάντητο ερώτημα παραμένει η φωτογραφία που βρέθηκε μετά τον θάνατό του, ανάμεσα στα συγγράμματά του, που φαίνεται να εικονίζει ένα κοντόσωμο περίεργο ζευγάρι που το είχε σημειώσει σαν το βασιλικό ζεύγος της μυστηριώδους φυλής (ο άνδρας 1,20 μ ύψος περίπου και η γυναίκα 1,10μ).
Σε εργαστηριακό επίπεδο ο Έβανς χρησιμοποίησε σε μια σειρά πειραμάτων το δίσκο όπου έκπληκτος διαπίστωσε οτι αυτό το μυστηριώδες, ερχόμενο από το παρελθόν αντικείμενο (η ηλικία του προσδιορίστηκε σε χιλιάδες χρόνια) δεν είχε σταθερό βάρος αλλά αυτό αυξομειωνόταν με μια συχνότητα που έκλεινε κύκλο περίπου κάθε τρεισήμισι ώρες. Τα συμπεράσματα αυτής της έρευνας δημοσιεύτηκαν 4 χρόνια μετά τον θάνατο του, το 1978, σε μια μελέτη υπό τον τίτλο “Η εξορία των θεών του ήλιου”.
Το μυστήριο της φυλής των Dzopas, εξακολουθεί να παραμένει και αυτό διότι στην ανθρωπογεωγραφία της Κινεζικής επικράτειας, η φυλή αυτή φαίνεται σαν να μην υπάρχει.
Αυτό όμως δεν σημαίνει άρνηση και αποκλεισμό της ύπαρξης της από τους ερευνητές, καθώς δεν είναι η μόνη φυλή που από την πλευρά της Κινεζικής Κυβέρνησης τυγχάνει για λόγους εθνολογικούς αυτής της αντιμετώπισης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανακάλυψη μόλις το1995 μιας ανύπαρκτης και άγνωστης μέχρι εκείνη την στιγμή φυλής με πληθυσμό 120 ατόμων και με ύψος 0,65 έως 1 μέτρο. Και αυτή η φυλή βρέθηκε στην ίδια περιοχή που φαίνεται να ζουν και οι απόγονοι των Dzopas. Την οροσειρά Bayankara Ula.