Η συγκλονιστική ιστορία του πολεμιστή που οι λευκοί τον μετέτρεψαν σε αξιοθέατο και τον «διαφήμιζαν» ως τρόπαιο

Ο μη κληρονομικός φύλαρχος των Sauk και των Fox, που ανήλθε στο τιμόνι των φυλών μόνο χάρη στα ηγετικά του χαρίσματα και τις απίστευτες αρετές του ως πολεμιστής, ήταν ο πρώτος Ινδιάνος που θα γινόταν αστέρι στις ΗΠΑ, είτε για καλό είτε για κακό.

Η ιστορία του ξεκινά λίγο πριν πιάσει τα όπλα και συγκεκριμένα το 1804, όταν τοπικοί φύλαρχοι παρέδωσαν στην κυβέρνηση των ΗΠΑ κάπου 50 εκατ. στρέμματα κυνηγότοπων με τη σχετική Συνθήκη του Σεν Λούις. Από την πρώτη στιγμή που φόρεσε τα φτερά του αρχηγού, το Μαύρο Γεράκι αντιτάχθηκε στην παραχώρηση των παραδοσιακών εδαφών της φυλής του και αψήφησε κάθε συμφωνία με τον λευκό, επιδιώκοντας να ανακαταλάβει την προγονική γη του Ιλινόις.

Οι αιματοβαμμένες περιπέτειές του θα έμεναν τελικά γνωστές ως Πόλεμος του Μαύρου Γερακιού, μια σύντομη αλλά ιδιαιτέρως τραγική σειρά από μάχες που έλαβαν χώρα στις κοιλάδες του Ιλινόις και του Ουισκόνσιν το 1832 και έμελλε να γίνουν σύμβολο του άνισου αγώνα των γηγενών να κρατήσουν τα εδάφη τους από τον ιμπεριαλιστή Ευρωπαίο άποικο.

Η οδύσσεια του Μαύρου Γερακιού να σταματήσει την προέλαση των λευκών οικισμών θα τον πάει πολύ μακριά, αφού θα βρεθεί να συμμαχεί ακόμα και με τον Βρετανό κατά του αμερικανικού στοιχείου ήδη από τον Αγγλο-Αμερικανικό Πόλεμο του 1812! Η διαχρονική μάλιστα φιλία του με τους Βρετανούς του Καναδά και οι τόσες μάχες που έδωσαν πλευρό πλευρό κατά των ΗΠΑ θα έφερναν στη φυλή του το παρατσούκλι «Βρετανικό Απόσπασμα»!

Μόνος εναντίον όλων, ακόμα και φυλάρχων γειτονικών φυλών που είχαν συγκατατεθεί στις αδηφάγες ορέξεις του λευκού, το Μαύρο Γεράκι συγκέντρωσε γύρω του όλους τους περήφανους και ανυποχώρητους Ινδιάνους που δεν αναγνώριζαν τις δεσμευτικές συνθήκες.

Το Μαύρο Γεράκι, που κατέκτησε το καθεστώς του αρχηγού μόνο μέσα από τις ηρωικές του πράξεις, θα φυλακιζόταν κατόπιν, θα ατιμαζόταν και θα περιφερόταν σαν τρόπαιο σε όλες τις ΗΠΑ για να τον δουν οι λευκοί, αν και το σθένος του θα τον μετέτρεπε τελικά σε λαϊκό ήρωα. Η ιστορία του ήταν μάλιστα η πρώτη αυτοβιογραφία Ινδιάνου που κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ (1833), χρίζοντάς τον ως τον πρώτο αστέρα που ξεπηδούσε ποτέ από τις τάξεις των αυτοχθόνων του Νέου Κόσμου. Όταν πέθανε το 1838 ακολουθώντας τη μοίρα της μετεγκατάστασης του λαού του στην Αϊόβα, ο θρύλος του ήταν ήδη μεγαλύτερος απ’ όσο θα ήθελε η κυβέρνηση των ΗΠΑ…

Μετά λοιπόν το Κόκκινο Σύννεφο, τον Καθιστό Ταύρο, το Τρελό Άλογο και τον Τζερόνιμο, ας δούμε τα πεπραγμένα άλλου ενός αδάμαστου ινδιάνου πολέμαρχου…

Πρώτα χρόνια

Το Μαύρο Γεράκι (Ma-ka-tai-me-she-kia-kiak στη γλώσσα της φυλής του, που μεταφράζεται «Γίνε ένα Μεγάλο Μαύρο Γεράκι») γεννιέται το 1767 σε ινδιάνικο καταυλισμό πάνω σε παραπόταμο του ποταμού Μισισιπή στα σύνορα Ιλινόις και Ουισκόνσιν. Ανήκε σε μια νομαδική φυλή του Έθνους των Ινδιάνων Sauk και ήταν παιδί του μάγου του προσωρινού καλοκαιρινού οικισμού, κληρονομώντας από τον πατέρα του την ιερή ευθύνη των θεραπειών.

Ο μικρός μεγάλωνε και γινόταν συνεχώς όλο και καλύτερος στις μάχες με τις τοπικές φυλές. Ήδη από τα 15 του ήταν αναπόσπαστο μέλος των κυνηγιών και του πολέμου, σκοτώνοντας τους πρώτους του εχθρούς και αποκτώντας την πρώτη του φήμη. Φιλόδοξος και αδάμαστος, προσπαθούσε με λύσσα να διακριθεί στη μάχη και συνήθως τα κατάφερνε.

Την αναγνώριση που τόσο αποζητούσε την απέσπασε σε ηλικία 19 ετών, όταν οδήγησε τους γενναίους του σε μια μάχη εναντίον γειτονικής φυλής και σκότωσε πέντε εχθρούς. Κι έτσι όταν σκοτώθηκε ο πατέρας του σε άλλη μια μάχη, το Μαύρο Γεράκι πήρε τη θέση του ως μάγος των Sauk, κάτι που του έδωσε σημαίνοντα ρόλο στο συμβούλιο…

Αρχηγός της φυλής και λευκός αποικισμός

Αφού πέρασε ένα καλό διάστημα θρηνώντας τον θάνατο του πατέρα του, το Μαύρο Γεράκι μετατράπηκε σε ακατάβλητο πολεμιστή και μεγάλο στρατιωτικό μυαλό, καθώς οι επιδρομές του εναντίον των άλλων ινδιάνικων φυλών κατέληγαν συνήθως σε θριάμβους. Και ήταν από αυτό το χαρακτηριστικό που θα γινόταν τελικά αρχηγός της φυλής.

Ο ρόλος του ήταν βέβαια περισσότερο αρχηγός του πολέμου παρά φύλαρχος με την πλήρη σημασία της λέξης, καθώς οι Sauk ήταν οργανωμένοι σε εντελώς διαφορετικό πλαίσιο και δεν είχαν σταθερό αρχηγό σε περιόδους ειρήνης. Ήταν λοιπόν κάτι σαν στρατηγός στον πόλεμο παρά σαν αρχηγός με τη συνήθη σημασία. Τα 200 παλικάρια του έπιναν νερό στο όνομά του και είχαν ορκιστεί να τον ακολουθήσουν μέχρις εσχάτων.

Την ώρα που γίνονταν όλα αυτά, ο λευκός συνέχιζε την επεκτατική του μανία ολοένα και πιο βαθιά στα εδάφη των Ινδιάνων. Αμερικανοί άποικοι είχαν μετακινηθεί στα ιερά εδάφη των Sauk ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα. Οι Sauk και οι σύμμαχοί τους Fox ένιωθαν την πίεση, γι’ αυτό και πολλοί φύλαρχοι είχαν παραδώσει τα εδάφη τους στην αμερικανική κυβέρνηση και τράβηξαν δυτικά.

Κι έτσι όταν το 1804 οι γειτονικές φυλές πείστηκαν να παραχωρήσουν τα βοσκοτόπια στον κυβερνήτη της Ιντιάνα, με αντάλλαγμα μερικές φιάλες «νερού της φωτιάς», οι βόρειες φυλές των Sauk και των Fox δεν δέχθηκαν την ντροπιαστική συμφωνία, καθώς δεν είχαν εκπροσώπηση στη Συνθήκη του Σεν Λούις.

Παρέμειναν λοιπόν στα προγονικά εδάφη τους και άρχισαν έτσι οι πρώτες ένοπλες αψιμαχίες με τους αποίκους. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο πολεμικός αρχηγός Μαύρο Γεράκι συντάχθηκε στο πλευρό των Βρετανών στον Αγγλο-Αμερικανικό Πόλεμο, επιδιώκοντας να εκμεταλλευτεί τη δυσμενή θέση των Αμερικανών και να ανακόψει την εσωτερική μετανάστευση του λευκού στα δυτικά. Καθώς οι Βρετανοί ήταν απασχολημένοι με τον πόλεμο κατά του Βοναπάρτη στην Ευρώπη, βασίζονταν πολύ στη βοήθεια των ερυθρόδερμων, αφού οι αποικίες τους στον σημερινό Καναδά δεν μπορούσαν να νικήσουν μόνες τις ΗΠΑ.

Το Μαύρο Γεράκι έλαβε από τον βρετανικό στρατό τον τιμητικό τίτλο του ταξίαρχου στον Πόλεμο του 1812, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του αρχηγού όλων των συμμαχικών ινδιάνικων φυλών. Οι ερυθρόδερμοι πήραν μέρος σε πολλές μάχες, αν και δεν μπόρεσαν να ανακόψουν τους Αμερικανούς. Έχασαν τον πόλεμο και η Ινδιάνικη Συνομοσπονδία μέτρησε πολλές απώλειες, όπως και οι Βρετανοί φυσικά.

Στη συνθήκη ειρήνης που υπέγραψε τον Μάιο του 1816 με την αμερικανική κυβέρνηση, το Μαύρο Γεράκι έπεσε θύμα της διχαλωτής γλώσσας του λευκού, καθώς στη συμφωνία υπήρχε και μια ρήτρα που υποχρέωνε τον φύλαρχο να αναγνωρίσει την παλιότερη Συνθήκη του Σεν Λούις. Το Μαύρο Γεράκι ισχυριζόταν ισόβια ότι δεν γνώριζε για την ντροπιαστική ρήτρα και δεν θα υπέγραφε αλλιώς το χαρτί.

Το πατροπαράδοτο Ιλινόις ήταν πια (1818) νέα πολιτεία των ΗΠΑ και τόσο οι Sauk όσο και οι Fox υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τους καταυλισμούς τους και να μετακινηθούν στα δυτικά. Όσο έλειπε στον πόλεμο, το Μαύρο Γεράκι είχε αντικατασταθεί στην αρχηγία από τον βασικό ανταγωνιστή του μέσα στη φυλή, τον Keokuk, ο οποίος έπεισε τους Ινδιάνους να διαπραγματευτούν με την αμερικανική κυβέρνηση.

Τα νέα εδάφη των Sauk ήταν τώρα στην Αϊόβα, αν και το Μαύρο Γεράκι δεν θα το δεχόταν με τίποτα αυτό…

Ο Πόλεμος του Μαύρου Γερακιού (1832)

Παρά τη συμφωνία των Sauk και των Fox με τους Αμερικανούς, το Μαύρο Γεράκι παρέμεινε στα εδάφη του με όσους αρνούνταν να προσκυνήσουν τον λευκό και τα γυναικόπαιδά τους. Συνέχισαν τη νομαδική ζωή τους σχεδόν κανονικά και επέστρεφαν τα καλοκαίρια στον προσωρινό καταυλισμό τους, όπως και άλλοτε, αν και όλα έμελλε να αλλάξουν το 1829, όταν ο επεκτατισμός του λευκού θα τον έφερνε στον ινδιάνικο καταυλισμό!

Το Μαύρο Γεράκι είδε τον Αμερικανό να έχει καταλάβει τον πατροπαράδοτο οικισμό και λευκές οικογένειες να μένουν στις καλύβες τους. Τα πρώτα δύο χρόνια, ερυθρόδερμοι και λευκοί μοιράστηκαν τον καταυλισμό ειρηνικά, καθώς το Μαύρο Γεράκι κατάπιε τον εγωισμό του για χάρη της φυλής του. Επιστρέφοντας όμως την άνοιξη του 1831 στο χωριό από το χειμερινό κυνήγι τους, οι Ινδιάνοι κατάλαβαν ότι δεν ήταν πια ευπρόσδεκτοι.

Ο κυβερνήτης του Ιλινόις είχε βάλει την πολιτοφυλακή να προστατεύει τον παραδοσιακό ινδιάνικο καταυλισμό από τους Ινδιάνους(!), αναγκάζοντας το Μαύρο Γεράκι να περάσει τον ποταμό Μισισιπή, αν και όχι μόνιμα. «Βάζουν τα άροτρά τους να δουλεύουν μέσα στο νεκροταφείο μας, ξεθάβοντας τα κόκαλα και τις στάχτες των ιερών νεκρών μας, τα πνεύματα των οποίων μας καλούν από τη χώρα των ονείρων σε εκδίκηση κατά των σφετεριστών», είπε το Μαύρο Γεράκι στη φυλή του καλώντας τους να ξεθάψουν το τόμαχοκ του πολέμου.

Επιστρέφοντας έτσι και πάλι στα πατρώα εδάφη την άνοιξη του 1832, το Μαύρο Γεράκι προσπάθησε να πείσει τις γειτονικές φυλές να συνταχθούν στον αγώνα του να διώξει τους λευκούς από τη γη τους, αν και ελάχιστοι εντάχθηκαν στο αντάρτικό του. Περίπου 2.000 άνθρωποι ακολούθησαν το Μαύρο Γεράκι στη μοναχική αυτή σταυροφορία του, με τον αριθμό των πολεμιστών του να μην ξεπερνά τους 600.

Η άτακτη ομάδα των ερυθρόδερμων άρχισε να επιτίθεται σε απομονωμένους οικισμούς αλλά και μεμονωμένες οικογένειες, κάνοντας τη λευκή πολιτοφυλακή να επιστρέψει σύντομα. Είχε την προφορική υποστήριξη των Βρετανών στο πλευρό του και πίστεψε πως ο ευρωπαίος λευκός θα τον βοηθούσε στον αγώνα του κατά του αμερικανού λευκού, αν και κάτι τέτοιο δεν θα συνέβαινε ποτέ, παρά το γεγονός ότι οι ανυπότακτοι ακόλουθοί του ονομάζονταν τώρα «Βρετανικό Απόσπασμα» απ’ όλους.

Ο Πόλεμος του Μαύρου Γερακιού ήταν τέσσερις μήνες μικροσυμπλοκών και υποσιτισμού, που άφησε τους Ινδιάνους του εξασθενημένους και πεινασμένους. Ο ανταρτοπόλεμός τους δεν απέδιδε, καθώς οι ΗΠΑ ήταν σαφώς δυνατότερες. Κάποιες φυλές εντάχθηκαν ή προσπάθησαν να ενταχθούν στις μάχες που δονούσαν Ιλινόις και Ουισκόνσιν, αν και οι πολιτοφυλακές των δύο πολιτειών δεν αντιμετώπισαν σοβαρό πρόβλημα στις κατά μέτωπο επιθέσεις.

Στις συγκρούσεις που κράτησαν από τον Απρίλιο ως τον Αύγουστο του 1832 σημειώθηκαν μερικές σφαγές και από τις δύο πλευρές, καθώς τα μίση ήταν πια φουντωμένα. Οι τίτλοι τέλους για τους ανυπότακτους του Μαύρου Γερακιού θα έπεφταν στις 27 Αυγούστου 1832, όταν οι αμερικανοί στρατιώτες και οι ινδιάνοι σύμμαχοί τους, επικουρούμενοι από ένα πολεμικό ποταμόπλοιο, σκότωσαν πεντακόσιους πολεμιστές και γυναικόπαιδα του Μαύρου Γερακιού, αναγκάζοντάς τον να παραδοθεί για να σταματήσει η αιματοχυσία του λαού του…

Φυλακισμένος και ατιμασμένος

Το Μαύρο Γεράκι κρατήθηκε στα μπουντρούμια φρουρίου της Βιρτζίνια για αρκετούς μήνες, πριν τον μετατρέψουν σε αξιοθέατο και τον περιφέρουν σε ολόκληρη την Ανατολική Ακτή ως τρόπαιο. Τα πλήθη συνέρρεαν να δουν τον αδάμαστο ινδιάνο αρχηγό που είχε ηττηθεί από τον ανώτερο λευκό και οι παρελάσεις του έγιναν δημοφιλέστατα θεάματα στις μεγαλύτερες αμερικανικές πόλεις (Νέα Υόρκη, Φιλαδέλφεια, Βαλτιμόρη κ.λπ.).

Η υποδοχή του δεν ήταν βέβαια πάντα θερμή, καθώς πολλές φορές ο λευκός κόσμος είχε κατάφωρα εχθρικά αισθήματα εναντίον του. Κάποια στιγμή το Μαύρο Γεράκι, παραμένοντας πάντα σε καθεστώς αιχμαλωσίας, συναντήθηκε με τον υπουργό Πολέμου και μετά είχε σειρά ο ίδιος ο πρόεδρος Άντριου Τζάκσον στον Λευκό Οίκο.

Αφού τον έψεξε ο πρόεδρος για την αθέτηση της ινδιάνικης συμφωνίας με την αμερικανική κυβέρνηση και το πολεμοχαρές του χαρακτήρα του, το Μαύρο Γεράκι απάντησε στον Τζάκσον: «Είμαι άντρας και είσαι άντρας. Έπιασα το τόμαχοκ για να εκδικηθώ τα τραύματα που δεν μπορούσε άλλο να υπομείνει ο λαός μου. Αν είχε περάσει περισσότερος καιρός χωρίς να δράσω, οι άνθρωποί μου θα έλεγαν ότι το Μαύρο Γεράκι είναι γυναίκα ή είναι πολύ γέρος για να είναι αρχηγός».

Παρά ταύτα, αποδέχθηκε αγέρωχα την ήττα του και ορκίστηκε να ζει ειρηνικά με τον λευκό, αποδεχόμενος τη μοίρα του να ακολουθήσει τον λαό του στην Αϊόβα. Ο πρόεδρος Τζάκσον αναγνώρισε όμως ως αρχηγό των Sauk τον ανταγωνιστή του Μαύρου Γερακιού, Keokuk, και έπειτα από μερικούς ακόμα μήνες αιχμαλωσίας τον παρέδωσε στον φύλαρχο, μια προσβολή από την οποία δεν θα συνερχόταν ποτέ ο στρατηγός των Sauk.

Πριν απελευθερωθεί και επιστρέψει στους ανθρώπους του, το Μαύρο Γεράκι διηγήθηκε την ιστορία του σε έναν κυβερνητικό διερμηνέα και έναν δημοσιογράφο, οι οποίοι φιλοτέχνησαν την πρώτη ποτέ βιογραφία ερυθρόδερμου! Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1833 και έγινε αμέσως μπεστ-σέλερ!

Τα στερνά του τα πέρασε το Μαύρο Γεράκι παροπλισμένο, ζώντας πάντως να δει άλλη μια μετακίνηση του λαού του ακόμα δυτικότερα, διαμένοντας τώρα σε κυβερνητικό καταυλισμό της νοτιοανατολικής Αϊόβα. Στα τελευταία του προσπάθησε να συμφιλιωθεί τόσο με τους αμερικανούς αποίκους της περιοχής όσο και τους ινδιάνους αντιπάλους του, ακόμα και τον φαρμακερό του ανταγωνιστή Keokuk.

Παρά το γεγονός ότι η φυλή του ήταν πολυγαμική, το Μαύρο Γεράκι είχε μόνο μία γυναίκα, το «Πουλί που Κελαηδά», με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά, αν και έχασε τα δύο όντας ακόμα εν ζωή. Το Μαύρο Γεράκι αναχώρησε για τους ιερούς τόπους της φυλής του στις 3 Οκτωβρίου 1838, αν και ο λευκός δεν θα τον άφηνε ήσυχο ούτε στον άλλο κόσμο.

Τον Ιούλιο του 1839, ένας τυμβωρύχος έκλεψε τα απομεινάρια του θέλοντας να φτιάξει μια περιοδεύουσα έκθεση με τον σκελετό του(!). Οι δυο του γιοι ζήτησαν τη βοήθεια του κυβερνήτη της Αϊόβα, ο οποίος κατάφερε να τα αποσπάσει από τον «συλλέκτη» και να τα εμπιστευτεί σε Ιστορικό Μουσείο της περιοχής. Όταν το κτίριο κάηκε το 1855, τα οστά του Μαύρου Γερακιού καταστράφηκαν…