Η ψυχολογία της δίαιτας: Γιατί όταν πιεζόμαστε δεν χάνουμε κιλά

Οι αποστερητικές και αυστηρές δίαιτες, αυτές δηλαδή που απαγορεύουν πολλές κατηγορίες τροφών, είναι ιδιαίτερα βλαβερές. Ίσως μάλιστα να έχετε διαβάσει ή ακούσει ότι οι δίαιτες παχαίνουν. Τι εννοούν με αυτό; Οι αυστηρές και στερητικές δίαιτες πράγματι έχουν διάφορα χαρακτηριστικά, που τις καταδικάζουν σε αποτυχία.
Από την εκπαιδευτική συμβουλευτική ψυχολόγο Δρ Καλλιόπη Εμμανουηλίδου
Ας τα δούμε λίγο πιο αναλυτικά:
1. Η υπερβολική στέρηση μπερδεύει τον εγκέφαλο
Όπως είδαμε αρκετές φορές σε αυτό το βιβλίο, ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει εξελιχθεί με τρόπο που να εξασφαλίζει στον άνθρωπο την επιβίωσή του. Πώς εκλαμβάνει λοιπόν την αποστέρηση ο εγκέφαλος; Όταν μειώνουμε υπερβολικά την πρόσληψη θερμίδων, ο εγκέφαλός μας το εκλαμβάνει αυτό ως έλλειψη τροφής και κάνει ό,τι μπορεί για να μας οδηγήσει στο να φάμε. Γι’ αυτόν το λόγο έλκεται περισσότερο από τις παχυντικές τροφές: όσο πιο πολύ τις στερούμαστε, τόσο πιο ελκυστικές μας τις κάνει. Η αποστέρηση λοιπόν είναι βλαβερή.
2. Ο καταναγκασμός είναι κακός σύμβουλος
Εκτός από το στερητικό στοιχείο, πολλές δίαιτες έχουν ακόμα ένα χαρακτηριστικό: δημιουργούν ή ενισχύουν τάσεις καταναγκασμού. Καταναγκασμός είναι το να νιώθουμε ότι κάτι το κάνουμε ή όχι αναγκαστικά (επειδή πρέπει ή δεν πρέπει) και όχι φυσικά. Για παράδειγμα, κάποιος που είναι εθισμένος στα τυχερά παιχνίδια νιώθει μια έντονη πίεση να παίξει (καταναγκασμός). Πολλοί λοιπόν άνθρωποι έχουν αποκτήσει μια καταναγκαστική σχέση με τη διατροφή τους. Είδαμε και σε προηγούμενες σελίδες ότι το φαγητό για πολλούς έχει μια διαφορετική διάσταση ως προς τον έλεγχο που μπορούν να ασκήσουν στην ποσότητα του φαγητού. Όμως δε γνωρίζουμε ακόμη αν αυτή η δυσκολία είναι βιολογικής προέλευσης (αν π.χ. γεννιόμαστε με μια τάση να δυσκολευόμαστε να ελέγξουμε τον εαυτό μας απέναντι στο φαγητό) ή αν είναι αποτέλεσμα των εμπειριών μας από νωρίς στη ζωή μας (π.χ. τάισμα με το ζόρι). Όπως κι αν έχει το πράγμα, είναι σημαντικό να κάνετε το εξής: Αν ανήκετε στους ανθρώπους που δυσκολεύονται με τη διατροφή τους, δεχτείτε ότι αυτό που χρειάζεστε είναι διάφοροι τρόποι για να ελευθερωθείτε από τον καταναγκασμό ή τέλος πάντων να προσπαθήσετε να τον αγνοείτε. Αν όμως ακολουθείτε κατά γράμμα αυστηρές δίαιτες που δε σας αφήνουν πολλές ελευθερίες επιλογής (δηλαδή που δε σας επιτρέπουν να αποκτήσετε εμπιστοσύνη στις προσωπικές σας αποφάσεις), το πιο πιθανό είναι να ενισχυθεί ο καταναγκασμός, να νιώθετε πιο αδύναμοι απέναντι στις τροφές και οι τροφές να αποκτήσουν ακόμα πιο δυνατή φωνή, καλώντας σας να τις καταναλώσετε!
Ρεαλιστικά πλάνα
Ένα σωστό διατροφικό πρόγραμμα είναι αυτό το οποίο είναι προσαρμοσμένο στις δικές σας ανάγκες στη δική σας κατάσταση υγείας στον δικό σας τρόπο ζωής Αποφύγετε δίαιτες οι οποίες υπόσχονται θαύματα και συμφιλιωθείτε με την ιδέα ότι, ακόμα και αν χάσετε βάρος κάποια πράγματα (π.χ. ο σωματότυπος) δε θα αλλάξουν. Προτιμήστε λοιπόν προγράμματα που έχουν περιεχόμενο το οποίο πραγματικά μπορείτε να ακολουθήσετε και που θέτουν σταδιακά μικρούς και εφικτούς στόχους.