ΕΤΙΚΕΤΕΣ:
Το τηλεφώνημα του αναπληρωτή υπουργού Υγείας στον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, η ηχογράφηση και η διαρροή του στον Τύπο προκάλεσε αίσθηση στη χώρα μας και στο εξωτερικό. Σιωπηρό όμως σημείο εκκίνησης κάθε συνομιλητή αποτελεί η παραδοχή ή όχι της θέσης πως η κεντρική τράπεζα πρέπει να είναι ανεξάρτητη.
Γιατί όμως η κεντρική τράπεζα να είναι ανεξάρτητη από μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση; Για πολλούς η απάντηση δεν είναι προφανής. Εδώ και δεκαετίες, η οικονομική επιστήμη αμφισβητεί πως οι φορείς άσκησης οικονομικών πολιτικών έχουν ως αποκλειστικό κίνητρο το δημόσιο καλό και δανειζόμενη στοιχεία από την πολιτική οικονομία εντάσσει στα κίνητρα των κυβερνήσεων την επιθυμία επανεκλογής τους. Για παράδειγμα, πριν από τις εκλογές μια κυβέρνηση μπορεί να έχει κίνητρο να «πείσει» τον κεντρικό τραπεζίτη να χαλαρώσει τη νομισματική πολιτική, να δημιουργήσει μια οικονομική ευδαιμονία και να αυξήσει την πιθανότητα επανεκλογής της με κόστος την αύξηση του πληθωρισμού. Ή να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες και να χαλαρώσει τον φοροεισπρακτικό μηχανισμό «πείθοντας» την κεντρική τράπεζα να χρηματοδοτήσει αυτές τις πολιτικές αγοράζοντας κρατικά ομόλογα. Τα κίνητρα αυτά πλήττουν την αξιοπιστία της νομισματικής πολιτικής. Τελικά η προσδοκία ενός πληθωριστικού περιβάλλοντος οδηγεί σε γενικευμένη αύξηση μισθών και τιμών, χωρίς να μπορεί να επηρεάσει την «πραγματική» οικονομία, δηλαδή την απασχόληση και το ΑΕΠ. Εκτεταμένη βιβλιογραφία δείχνει μια αρνητική σχέση ανάμεσα στον βαθμό ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας μιας χώρας και στο επίπεδο του πληθωρισμού της. Επιπλέον, το επίπεδο πληθωρισμού φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας αποτελεί ένα από τα έξι κριτήρια για την ένταξη μιας χώρας στην Ευρωζώνη. Αν οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών δεν είναι ανεξάρτητοι, δεν θα είναι και η ΕΚΤ. Είναι όμως σημαντικό να θυμόμαστε πως η δημοκρατική νομιμοποίηση αυτής της ανεξαρτησίας δίνεται από την υποχρέωση λογοδοσίας. Η ΤτΕ λογοδοτεί στη Βουλή και στην ΕΚΤ όπως και η ΕΚΤ λογοδοτεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ας μη συγχέουμε λοιπόν την «ανεξαρτησία» με την «έλλειψη λογοδοσίας». Η κυβέρνηση οφείλει να στηρίζει την ανεξαρτησία του κεντρικού τραπεζίτη για λόγους θεσμικούς αλλά και ουσιαστικούς. Αυτό δεν σημαίνει πως ο κεντρικός τραπεζίτης είναι παντοδύναμος καθώς λογοδοτεί. Σημαίνει απλά πως αποκτά την απαραίτητη αξιοπιστία για να κάνει σωστά τη δουλειά του για το συμφέρον όλων μας.
* Η κ. Μαργαρίτα Κατσίμη είναι καθηγήτρια Οικονομικών.
ΈντυπηΠηγή άρθρου – kathimerini.gr