Νιώθετε αηδία στη θέα μιας κατσαρίδας που έχει εισβάλλει στον προσωπικό σας χώρο; Μην ανησυχείτε: Η αντίδρασή σας οφείλεται σε αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν «συμπεριφοριστικό ανοσοποιητικό σύστημα» (behavioural immune system), το οποίο διεγείρεται όταν το άτομο εντοπίζει κάποιο ανεπιθύμητο αντικείμενο στο οπτικό του πεδίο, όταν μυρίζει, ακούει ή αγγίζει κάτι που δεν του αρέσει και το κάνει να αντιδρά με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποφεύγει την επαφή με αυτό.
Σύμφωνα με μια νέα έρευνα από το πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, η αντίδραση αυτή είναι ένας «ακατέργαστος» τρόπος που έχουν οι άνθρωποι, για να προστατεύονται από απειλές και ασθένειες.
Η ομάδα των ερευνητών εφηύρε τον όρο «behavioural immune system» και όπως υποστηρίζουν, δεν επηρεάζει μόνο την υγεία, αλλά μπορεί να παρέχει και μοναδικές πληροφορίες για όλα τα είδη συμπεριφοράς, από την επιλογή του συντρόφου μας μέχρι τον τρόπο με τον οποίο ψηφίζουμε.
Το μεγάλο πλεονέκτημα του συμπεριφοριστικού ανοσοποιητικού συστήματος είναι η απλότητά του. «Τρέχει» παράλληλα με το (γνωστό) ανοσοποιητικό σύστημα που καταπολεμεί τις λοιμώξεις και αποτελείται από ένα εξελιγμένο δίκτυο κυττάρων, ιστών και οργάνων που «μάχονται» κατά των ασθενειών, προωθώντας τη θεραπεία του οργανισμού.
Έχει όμως και τα μειονεκτήματά του. Οι τακτικές που χρησιμοποιεί για να «επιτίθεται» στις απειλές –όπως για παράδειγμα οι φλεγμονές και ο πυρετός- μπορεί να αποδειχθούν εξουθενωτικές, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
Επιπλέον, χρησιμοποιεί πολλή από την ενέργεια του σώματος, η οποία θα μπορούσε να αξιοποιηθεί καλύτερα σε άλλες εργασίες.
Μια πρόσφατη έρευνα του πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν, που έγινε σε 25 άντρες, βρήκε ότι η «μάχη» με μια ήπια λοίμωξη του αναπνευστικού, αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας που καταναλώνει ο οργανισμός κατά 14%.
Από την άλλη, το συμπεριφοριστικό ανοσοποιητικό σύστημα, απαιτεί πολύ μικρή κατανάλωση θερμίδων.
Είναι αυτό που μας προκαλεί ένα αίσθημα αηδίας, όταν βγάζουμε ένα μπολάκι με χαλασμένα τρόφιμα από το ψυγείο, «γλιτώνοντας» από τον οργανισμό δαπάνη ενέργειας από την αποστολή κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος για την καταπολέμηση των βακτηρίων-εισβολέων, που θα έμπαιναν στον οργανισμό αν τα έτρωγε κανείς.
Το συμπεριφοριστικό ανοσοποιητικό σύστημα πιστεύεται ότι παρακινείται από χημικές ουσίες στον εγκέφαλο, όπως η σεροτονίνη. Αυτή η ορμόνη βρίσκεται και σε άλλες περιοχές του εγκεφάλου, που σχετίζονται με την αίσθηση αηδίας και είναι επίσης, πολύ ενεργή στο έντερο, όπου προκαλεί το αίσθημα ναυτίας, ως απόκριση στο αίσθημα της αηδίας.
«Η αηδία είναι βασικό κομμάτι της ανθρώπινης φύσης –είναι η ‘φωνή’ των προγόνων μας» εξήγησε στη MailOnline η Dr Val Curtis, ειδική σε θέματα υγιεινής από το London School of Hygiene and Tropical Medicine.
«Έρευνες έχουν δείξει, ότι υπάρχουν ανά τον κόσμο πολλά είναι τα πράγματα που προκαλούν αηδία στους ανθρώπους. Ανάμεσα σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα απόβλητα του σώματος, οι άρρωστοι, τα βρώμικα περιβάλλοντα, συγκεκριμένα τρόφιμα –ιδιαίτερα τα άγνωστα και χαλασμένα- και συγκεκριμένα ζώα, όπως τα ποντίκια και οι κατσαρίδες» είπε ακόμη και συνέχισε: «Η αηδία είναι ο λόγος για τον οποίο δεν καθόμαστε δίπλα σε ανθρώπους με εμφανή σημάδια αρρώστιας ή ανοιχτών πληγών. Και εν μέρει, είναι η αηδία ένας από τους λόγους για τους οποίους έχουμε αναπτύξει ‘τρόπους’. Από παιδιά μαθαίνουμε, ότι το να φτύνουμε προκαλεί ένα αίσθημα αηδίας στους άλλους ανθρώπους, έτσι δεν το κάνουμε».
Είναι ακόμη ένας συναρπαστικός δείκτης της γενικότερης κατάστασης υγείας ενός ατόμου. Ερευνητές από το πανεπιστήμιο Trnava στη Σλοβακία, βρήκαν ότι όσοι έχουν το μεγαλύτερο αίσθημα αηδίας απέναντι σε παράσιτα και έντομα, είναι σε καλύτερη κατάσταση υγείας από τους υπόλοιπους. «Τα ευρήματά μας υποστηρίζουν την άποψη, που θέλει το αίσθημα αηδίας και φόβου των πραγμάτων που σχετίζονται με ασθένειες να αποτρέπουν τους ανθρώπους από την επαφή με αντικείμενα που μπορεί να μεταδώσουν ασθένειες».