Το πλήρες του όνομα, Theophrastus Bombastus von Hohenheim, αντικατέστησε με το Παράκελσος, επειδή θεωρούσε ότι ο ίδιος ήταν ίσος ή και ανώτερος από τον έλληνα Κέλσο του πρώτου μετά Χριστόν αιώνα. Σπούδασε την ιατρική επιστήμη σε ηλικία 16 χρονών στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Φεράρα στην Ιταλία αν και διάφορες απόψεις το αμφισβητούν. Πολύ σύντομα, σε μια προσπάθεια να εμπλουτίσει και να αυξήσει τις ιατρικές του γνώσεις, ταξίδεψε σε ένα μεγάλο μέρος της Ευρώπης, στην Ασία και την Αφρική.
Παράλληλα, επηρεάστηκε πολύ από τις πλατωνικές, ερμητικές και πυθαγορικές αντιλήψεις ενώ αν και δεν δεχόταν τον τίτλο του μάγου, εντούτοις ασχολήθηκε με την ταλισμανική μαγεία και την αστρολογία, τις οποίες γνώσεις χρησιμοποίησε και στη θεραπευτική του θεωρώντας ότι η υγεία του ανθρώπου είναι συνάρτηση τόσο της εσωτερικής κατάστασής του, μέσα από την ισορροπία χημικών στοιχείων όσο και της εξωτερικής επίδρασης του μακρόκοσμου, τον οποίο θεωρούσε ότι κατά κάποιον τρόπο βρισκόταν σε μικρογραφία ή σε αναλογία με τον άνθρωπο.
Η άποψή του περί της ισορροπίας χημικών ουσιών μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό αποτελεί στις μέρες μας μια βασική παραδοχή της ιατρικής επιστήμης, όπως και η αντίληψή του περί συγκεκριμένων διαιτολογίων για την ενίσχυση του οργανισμού.
Περί της ισορροπίας των ουσιών ισχυριζόταν όχι λανθασμένα πως όλες οι χημικές ουσίες είναι εν δυνάμει βλαβερές και είναι η δοσολογία και τα επίπεδά τους που καθορίζουν το έαν κάποια από αυτές θα είναι ωφέλιμη ή βλαπτική. Η σύγχρονη φαρμακολογία και θεραπευτική αντιμετωπίζει διάφορες παθολογικές καταστάσεις στηριζόμενη στη βασική αυτή αρχή και οι θεραπευτικές ουσίες χρησιμοποιούνται σε πολύ λεπτομερειακά υπολογισμένες δοσολογίες, ενώ σημαντική ήταν και η προσφορά του στην ψυχολογία, μιας και φαίνεται να μιλάει περί υποσυνείδητου νου, κάτι που κατά την άποψή μου είχε ξεκαθαρίσει αιώνες νωρίτερα ο Σωκράτης.
Φιγούρα μυθική σχεδόν, ο Παράκελσος εξακολουθεί να αποτελεί μια από τις σημαντικότερες μορφές του Μεσαίωνα και συνεχίζει να γοητεύει τους μελετητές τόσο του εσωτερισμού όσο και της επιστήμης. Ήταν ο ίδιος που υποστήριζε πως μέσα στα κύτταρα του άντρα, στα σπερματοζωάρια, βρίσκεται σε μικρογραφία ένας άνθρωπος, τον οποίο ονόμαζε humunculus και πίστευε πως με τη χρήση των σωματικών ουσιών της γυναίκας ο άνθρωπος αυτός ολοένα και μεγάλωνε, μέχρι που εννέα μήνες αργότερα έβγαινε στο φως του κόσμου μέσα από τη διαδικασία του τοκετού.
Η άποψη αυτή, αν και σήμερα θεωρείται φυσικά ξεπερασμένη, επηρέασε την επιστήμη για αιώνες. Το ενδιαφέρον όμως είναι πως στα κύτταρα υπάρχει το DNA, το γενετικό υλικό που πράγματι περιέχει κωδικοποιημένες τις πληροφορίες για την κατασκευή κι ανάπτυξη του νεογνού.
Μετά το θάνατό του το επιστημονικό του έργο αξιώθηκε μεγάλης τιμής από πολλούς ιατρούς της Γερμανίας και της Γαλλίας ως ανανεωτής της ιατρικής και θεμελιωτής της ιατροχημείας, προσδίδοντάς του την προσωνυμία του «Λούθηρου της Ιατρικής».
Αντίθετα οι εχθρικά διακείμενοι προς αυτόν τον αποκαλούσαν «φιλόσοφον άλογον» (χωρίς λογική) και τα δε ιατρικά του συγγράμματα ως προϊόντα διανοητικής ανισορροπίας.
Στον ιδιόρρυθμο αυτόν ιατροφιλόσοφο αποδίδονται πολλά έργα των οποίων αμφισβητείται η γνησιότητά τους. Μεγάλη απήχηση είχαν και οι χημικές σκέψεις του Παρακέλσου στο σύστημα του οποίου, πλάι στα τέσσερα αριστοτελικά στοιχεία (γη, νερό, αέρας, φωτιά) προστέθηκαν άλλες τρεις ουσίες: ο υδράργυρος, που χαρακτηριζόταν από πτητικότητα, το θειάφι, επειδή καιγόταν, και το αλάτι, σύμβολο της σταθερότητος. Επί πλέον στην αντίληψη του Παρακέλσου το θειάφι είναι το πνεύμα (σκέψη), ο υδράργυρος η ψυχή (αίσθημα) και το αλάτι το σώμα.
Τι αρχαία ελληνικά χειρόγραφα είχε άραγε στην κατοχή του ο Παράκελσος? Που βρίσκονται σήμερα?
