Στην ταινία του Κώστα Γαβρά, που βασίστηκε στο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη, ο Αλέξης Τσίπρας παρουσιάζεται ως ηγέτης που λιποψύχησε και δεν τόλμησε να δώσει τη χαριστική βολή σε μια Ευρώπη που υποτίθεται πως είχε κλονιστεί από το «Οχι» του ελληνικού λαού.
ΕΤΙΚΕΤΕΣ:
Οταν ο Αλέξης Τσίπρας ήταν εγκλωβισμένος στην καφκική «17ωρη διαπραγμάτευση» του Ιουλίου 2015 στις Βρυξέλλες, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα θα βρισκόταν οικειοθελώς ακινητοποιημένος επί δύο ώρες σε κινηματογράφο του Κολωνακίου για να παρακολουθήσει σε ειδική προβολή τους «Ενήλικες στην Αίθουσα» σε σενάριο και σκηνοθεσία του Κώστα Γαβρά. Πρόκειται για το πολυσυζητημένο πολιτικό θρίλερ που ήδη προβάλλεται πανελλαδικά και είναι βασισμένο στο ομώνυμο μπεστ σέλερ του Γιάνη Βαρουφάκη που κυκλοφόρησε το 2017. Η ταινία, όπως άλλωστε και το βιβλίο που ο Guardian τοποθέτησε στα «100 καλύτερα του 21ου αιώνα», δεν δημιουργεί μια κολακευτική εικόνα για τον τέως πρωθυπουργό. Ο ηθοποιός Αλέξανδρος Μπουρδούμης υποδύεται έναν ηγέτη που λιποψύχησε και δεν τόλμησε να δώσει τη χαριστική βολή σε μια Ευρώπη η οποία υποτίθεται ότι είχε κλονιστεί από το «Οχι» του ελληνικού λαού σε ένα πρόγραμμα λιτότητας που ήταν γεμάτο κεφάλαια και εγγυήσεις των εταίρων για την τρίτη κατά σειρά διάσωση από τη χρεοκοπία και το Grexit…
Εγκυρες πηγές βεβαιώνουν ότι ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα απέφευγε τη βάσανο της απόλαυσης του φιλμ αν σκηνοθέτης δεν ήταν ο Γαβράς, μια προσωπικότητα με διεθνή ακτινοβολία που προ ετών είχε κατ’ επανάληψη εκφραστεί θετικά για τον ΣΥΡΙΖΑ και τον αρχηγό του και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, ώστε στις αρχές του 2015 το όνομά του να συζητείται σοβαρά ανάμεσα στους υποψηφίους για την προεδρία της Δημοκρατίας. Υπάρχει βέβαια και η καλή πλευρά. Ο τέως πρωθυπουργός μπορεί να παρηγορηθεί από το γεγονός ότι κανένας προκάτοχός του δεν έγινε ήρωας ταινίας, και μάλιστα αγγλόφωνης από έναν καλλιτέχνη με την εμβέλεια του σκηνοθέτη του «Ζ» και της «Κατάστασης Πολιορκίας». Από όλους τους πρωθυπουργούς του ελληνικού κράτους μόνον ο Ελευθέριος Βενιζέλος έχει απασχολήσει την Εβδομη Τέχνη, και συγκεκριμένα τον Παντελή Βούλγαρη με την ταινία «Ελευθέριος Βενιζέλος 1910-1927» (1980).
Από την άλλη πλευρά, ο πλέον ευνοημένος της κάμερας του Γαβρά είναι σαφώς ο πρώην υπουργός Οικονομικών. Ο Βαρουφάκης εφάρμοσε το ρητό του Τσώρτσιλ («Η Ιστορία θα είναι καλή μαζί μου γιατί θα τη γράψω ο ίδιος») και έπεισε έναν σκηνοθέτη όπως ο Γαβράς να επισφραγίσει την δική του εκδοχή για το εθνικό δράμα του 2015. Μάλλον, όμως, δεν χρειάστηκε να προσπαθήσει πολύ για να τον πείσει, αφού όπως επιβεβαιώθηκε στην κοινή συνέντευξη Τύπου, ο σκηνοθέτης και ο αρχηγός του ΜέΡΑ25 είχαν συχνές συναντήσεις τα τελευταία χρόνια. Ο πολιτικός ομολόγησε ότι δεν θα έγραφε το βιβλίο αν δεν είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον ο Γαβράς να το κάνει ταινία, ενώ ο σκηνοθέτης τόνισε ότι η μαρτυρία του Βαρουφάκη είναι η κατάθεση ενός γνώστη της Ιστορίας εκ των έσω («insider»). Μάλιστα, τη χαρακτήρισε αντίστοιχη με εκείνη του ανακριτή, και μετέπειτα Προέδρου της Δημοκρατίας, Χρήστου Σαρτζετάκη που κατέγραψε στο βιβλίο «Ζ» ο Βασίλης Βασιλικός για την υπόθεση Λαμπράκη.
Στη σκιά του «Ζ»
Πενήντα χρόνια μετά το «Ζ», που προβλήθηκε στις ευρωπαϊκές αίθουσες το 1969 με τον Ιβ Μοντάν και τον Ζαν-Λουί Τρεντινιάν, είναι οι «Ενήλικοι στο Δωμάτιο» με τον Αλέξανδρο Μπουρδούμη και τον Χρήστο Λούλη ένα φιλμ με το ειδικό βάρος του «Ζ»; Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που ήταν πρωθυπουργός το 1963 όταν δολοφονήθηκε ο Λαμπράκης από πρόσωπα ενός παρακράτους που ο ίδιος δεν έλεγχε και αυστηρά καταδίκασε, δεν τοποθετήθηκε ποτέ δημόσια για το «Ζ». Ο Αλέξης Τσίπρας, που υλοποίησε την πολιτική της σύγκρουσης με την Ευρώπη μέχρι την ώρα που συνειδητοποίησε ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας, δήλωσε ότι οι «Ενήλικοι» είναι «κατά 30% η στρεβλή προσέγγιση του Βαρουφάκη για τα γεγονότα, κατά 30% μυθοπλασία και μόνο κατά 30% πραγματικά γεγονότα». Στο υπόλοιπο 10%, που παραμένει αδιευκρίνιστο, ίσως να κρύβεται μεγάλο ποσοστό της αλήθειας.
Οι έχοντες ισχυρή μνήμη θυμούνται τον τέως πρωθυπουργό να επιστρέφει άυπνος από τις Βρυξέλλες το 2015 και να εξηγεί σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ ότι η κλιμάκωση της σύγκρουσης θα ισοδυναμούσε με Grexit και ότι δεν υπήρχε άλλη πηγή πέραν της Ευρώπης για να χρηματοδοτήσει το ελληνικό χρέος – με ή χωρίς επιστροφή στη δραχμή. Πιθανή χείρα βοηθείας της Ρωσίας ή της Κίνας, που ορισμένοι κυβερνητικοί ονειρεύονταν, δεν εκδηλώθηκε αφενός γιατί αυτές οι χώρες δεν ήθελαν να επωμιστούν το ελληνικό χρέος και να επιβάλουν εκείνες στους Ελληνες ένα μνημόνιο βιωσιμότητας και αποπληρωμής του και αφετέρου μια τέτοια παρέμβαση –αν υποθέσουμε ότι θα αποφασιζόταν– θα εγκλώβιζε τη Μόσχα ή το Πεκίνο σε έναν οικονομικό πόλεμο με την Ευρώπη γιατί θα εκλαμβάνονταν ως επίθεση στο ευρώ.
Το δίλημμα
Ο Βαρουφάκης έχει πει δημόσια ότι είχε προειδοποιήσει τον Τσίπρα να μην περιμένει τίποτα από τους Κινέζους και τους Ρώσους. Σύμφωνα με ασφαλείς πηγές, η μοναδική εναλλακτική λύση που ο Βαρουφάκης εκτιμούσε ότι υπήρχε αν οι Ευρωπαίοι δεν απέσυραν το πρόγραμμα λιτότητας, ήταν εκείνη που ο ίδιος είχε προετοιμάσει σε θεωρητικό επίπεδο σε συνεργασία με τον οικονομολόγο Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ και άλλους. Επρόκειτο για το «χακάρισμα» του συστήματος Taxis και την εισαγωγή ενός ηλεκτρονικού κρυπτονομίσματος ως εθνικού νομίσματος. Δεν είναι σαφές αν ο Τσίπρας συζήτησε ποτέ σοβαρά αυτό το σενάριο ή αν το απέρριψε από την αρχή ως ανέφικτο και ανεδαφικό. Το βέβαιο είναι ότι την επαύριον του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου, ο τότε πρωθυπουργός είχε δύο επιλογές: Είτε να εισάγει το κρυπτονόμισμα και να αποχωρήσει από την Ευρωζώνη μη γνωρίζοντας αν θα μπορούσε να ελέγξει τις συνέπειες, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και γεωπολιτικές, είτε να συμμορφωθεί με τους κανόνες, να σεβαστεί τις συμμαχίες και να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα λιτότητας με αντάλλαγμα την αποφυγή της κατάρρευσης της οικονομίας. Οι υποστηρικτές του τονίζουν ότι ανέλαβε το πολιτικό κόστος και προχώρησε στη δεύτερη επιλογή, η οποία αποδείχθηκε σωστή, αφού έπειτα από τέσσερα χρόνια παρέδωσε μια στέρεα οικονομία. Οι αντίπαλοί του λένε ότι το πείραμα του 2015 γύρισε το ρολόι της κρίσης προς τα πίσω και στοίχισε 3.000 ευρώ σε κάθε Ελληνα μόνο από τον μηδενισμό της αξίας των μετοχών των τραπεζών που ανήκαν στο κράτος.
Αυτές οι όψεις δεν θίγονται στους «Ενήλικες στην Αίθουσα». «Δεν έκανα ένα ντοκιμαντέρ, αλλά ένα θέαμα», απάντησε ο Γαβράς όταν ρωτήθηκε αν θα έπρεπε να μελετήσει περισσότερες μαρτυρίες, ενώ δήλωσε ότι «από το 2007 οι Ευρωπαίοι ήθελαν να πνίξουν την Ελλάδα». Οσοι θεωρούν ότι η πολιτική Βαρουφάκη ήταν ανεύθυνη και επικίνδυνη, λένε ότι οι «Ενήλικες» είναι ένα φιλμ κατάλληλο μόνο για πολιτικά ανηλίκους που θέλουν να πιστεύουν ότι η Ελλάδα έπρεπε να πέσει στον γκρεμό για να πετάξει προς το μέλλον.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι σε καλλιτεχνικό επίπεδο δεν είναι μια ταινία με την ποιότητα και την αυστηρότητα που χαρακτηρίζει τον δημιουργό της. Ο τέως πρωθυπουργός, που ενηλικιώθηκε εντυπωσιακά μέσα στους πρώτους μήνες του 2015, σίγουρα δεν έπληξε όταν την παρακολούθησε.
Έντυπηkathimerini.gr