ώστε δυο φαινομενικά άσχετες καταστάσεις να ταιριάζουν. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι πάντα συνέδεαν αυτά τα τυχαία περιστατικά με μια ανώτερη δύναμη κάνοντας μας να αναρωτιόμαστε αν πρόκειται για σύμπτωση ή πεπρωμένο;
Η τύχη ήταν από πάντα μια πηγή ανησυχιών και ερωτήσεων. Έχει μελετηθεί από πολλές προοπτικές από την φιλοσοφία μέχρι και από τον αποκρυφισμό. Είναι μια δύναμη που ήταν παρούσα από την αρχή της ζωής. Γιατί έχουμε γεννηθεί; Γιατί σε αυτή την οικογένεια, σε αυτή τη χωρά, υπό αυτές τις περιστάσεις και όχι σύμφωνα με άλλες; Υπάρχει κάτι που μπορεί να το εξηγήσει ή είναι απλώς μοίρα, χαοτική και ανεξιχνίαστη;
«Δεν υπάρχει τύχη. Αυτό που μας φαίνεται το απλούστερο ατύχημα πηγάζει από την βαθύτερη πηγή του πεπρωμένου» – Friedrich Schiller
Και η μοίρα και οι συμπτώσεις έχουν προκαλέσει μια ολόκληρη σειρά από θεωρίες, οι οποίες κυμαίνονται από αυτές που υποστηρίζονται από στατιστικές και σε αυτές με φαινόμενα υπερφυσικών παρεμβάσεων. Ένα όνομα στην ψυχολογία ξεχωρίζει ανάμεσα στους υπόλοιπους: ο Καρλ Γιούνγκ. Ο ψυχαναλυτής, πρώτος ακόλουθος του Φρόιντ, ιδρυτής της δικής του σχολής σκέψης αφιέρωσε τη δουλειά του σε αυτά τα φαινόμενα. Ήταν αυτός που αξίωσε την ενδιαφέρουσα ιδέα της συγχρονικότητας.
ΤΙ ΕΧΕΙ ΕΙΠΩΘΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΜΠΤΩΣΗ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΥΧΗ;
Ένας από τους πρώτους ανθρώπους που αναρωτήθηκαν για την σύμπτωση και για την μοίρα ήταν ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής. Σύμφωνα με τον σοφό Έλληνα γιατρό όλα τα μέρη του σύμπαντος είναι συνδεδεμένα με «κρυφές συγγένειες». Με αλλά λόγια πίστευε πως υπάρχουν νόμοι που εξηγούν τα πάντα, απλώς δεν τους γνωρίζουμε ακόμα.
Ο Arthur Schopenhauer ένας πολύ γνωστός Γερμανός φιλόσοφος σκέφτηκε κάτι παρόμοιο: «το πεπρωμένο ενός ατόμου πάντα θα προσαρμόζεται στο πεπρωμένο ενός άλλου και ο καθένας είναι ο πρωταγωνιστής του δικού του δράματος, ενώ ταυτόχρονα παίζει ρόλο και σε αυτό κάποιου άλλου. Είναι κάτι που ξεπερνά την ικανότητα της κατανόησης μας».
Με τον Φρόιντ, ξεκίνησε το σενάριο του «συλλογικού ασυνείδητου» ενώ ο Καρλ Γιούνγκ είναι αυτός που του έδωσε την καθοριστική μορφή. Όρισε ότι το περιεχόμενο του είναι πέρα από την επίγνωση μας και είναι συνηθισμένο σε όλα τα ανθρώπινα όντα. Περιλαμβάνει αναμνήσεις, φαντασιώσεις και επιθυμίες που δεν γνωρίζουμε αλλά είναι υπάρχουν σε όλους μας. Το συλλογικό ασυνείδητο είναι η προέλευση της ασυνείδητης επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους το οποίο εξηγεί αυτό που αποκαλούμε συμπτώσεις.
Αργότερα, ο ψυχαναλυτής ανέπτυξε το σενάριο της συγχρονικότητας, το οποίο όρισε ως «χρονικά συμπτωματικά περιστατικά εκρηκτικών γεγονότων». Με άλλα λόγια, είναι η συμβολή δύο καταστάσεων που δεν προκαλεί το ένα το άλλο και έχουν συμπληρωματικό περιεχόμενο. Με το πέρασμα του χρόνου, οι θεωρίες του Γιουνγκ προήλθαν από την μαγική σκέψη.
ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΜΟΙΡΑ Ή ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΦΤΙΑΧΤΟ;
Ενώ η θεωρία του Γιουνγκ είναι ελκυστική, δεν είναι η μοναδική που μπορεί να εξηγήσει την σύμπτωση και την μοίρα. Για τον Φρόιντ, πατέρα της ψυχανάλυσης και δάσκαλο του Γιουνγκ συνέβαινε το αντίθετο. Κατά τη γνώμη του, η μοίρα δεν υπάρχει. Οι άνθρωποι είναι αυτοί που την δημιουργούν μέσω της επιμονής τους να δίνουν μια έννοια σε οτιδήποτε συμβαίνει και επίσης επειδή η νεύρωση κάνει τους ανθρώπους να επαναλάβουν τραυματικές καταστάσεις.
Για τους κλασσικούς ψυχαναλυτές τίποτα δεν έχει έννοια από μόνο του. Οι άνθρωποι την παρέχουν, βασισμένοι στις επιθυμίες και στα τραύματά τους. Τείνουν να δίνουν έννοιες στις συμπτώσεις ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν. «προχωρούσα στον δρόμο μέχρι που κατά λάθος σκόνταψα πάνω σε κάποιον. Αποδείχθηκε ότι ήταν ο έρωτας της ζωής μου». Βέβαια αυτό έχει συμβεί γύρω στις 30 φορές με ανθρώπους που δεν αποδείχτηκε ότι τελικά ήταν ο έρωτας της ζωής σας. Στην πραγματικότητα, η ιδέα του «ο έρωτας της ζωής μου» μπορεί να είναι φαντασία. Όμορφη, αλλά το ίδιο φαντασία.
Οι νευροβιολόγοι ανακάλυψαν πως όταν υπάρχει αύξηση της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, αυξάνεται η τάση να βλέπουμε μοτίβα στα πάντα, προκαλώντας κατά λάθος την απόδοση ενός εσφαλμένου νοήματος σε συμπτώσεις και δημιουργούμε δεσμούς, κάποιες φορές περίεργους, ανάμεσα σε πράγματα που στην πραγματικότητα δεν είναι συνδεδεμένα.
Ίσως οι καταστάσεις που βλέπουμε ως μοίρα να οφείλονται περισσότερο στην καθοδήγηση του ασυνείδητου. Χωρίς να το συνειδητοποιούμε αναζητούμε το να βρισκόμαστε σε συγκεκριμένες καταστάσεις ή να έχουμε συγκεκριμένες εμπειρίες. Ίσως τα ανθρώπινα όντα να μην είναι τόσο ελεύθερα από τη μοίρα όπως νομίζουμε. Οι ασυνείδητες επιθυμίες και φαντασιώσεις μας είναι αυτές που σχεδιάζουν αυτό που λέμε πεπρωμένο. Είναι ακριβώς αυτό που δίνει μια μαγική απόχρωση και με κάποιο τρόπο μας ικανοποιεί.