ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΒΥΘΟΥ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ: Τι αποκαλύπτει για σεσμούς και τσουνάμι

Στη χαρτογράφηση, για πρώτη φορά, των ενεργών ρηγμάτων γύρω από τη Σαντορίνη προχώρησε ερευνητική ομάδα με τη συμμετοχή Ελλήνων και Αμερικανών επιστημόνων.

Αναλύοντας τα στοιχεία που συλλέχθηκαν προ διετίας από ερευνητικό σκάφος, οι επιστήμονες αποκάλυψαν τον μαγευτικό πυθμένα της Σαντορίνης που είναι γεμάτος με τους χαρακτηριστικούς ηφαιστειακούς κώνους αλλά και υποθαλάσσιες αναβαθμίδες.

Τα νέα εντυπωσιακά στοιχεία δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Tectonophysics. Βασίζονται στην επεξεργασία στοιχείων που συλλέχθηκαν από το ωκεανογραφικό πλοίο Marcus Langseth (το μεγαλύτερο του κόσμου, που ταξίδεψε από την Αμερική γι’ αυτόν τον σκοπό) το 2015 στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Πρωτέας». Επιστημονική υπεύθυνη το προγράμματος, η Εμιλι Χουφτ από το πανεπιστήμιο του Ορεγκον και από ελληνικής πλευράς η επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Εύη Νομικού.

Υψηλή ανάλυση

Χάρη στον υπερσύγχρονο εξοπλισμό του ωκεανογραφικού πλοίου έγινε μια υψηλής ανάλυσης χαρτογράφηση του πυθμένα. Η νέα επιστημονική εργασία αφορά τη λεκάνη δυτικά από τα Χριστιανά (νησάκια στα νοτιοδυτικά του Ακρωτηρίου) μέχρι και τη λεκάνη της Αμοργού. «Για πρώτη φορά χαρτογραφήσαμε τα ενεργά ρήγματα της περιοχής ανάμεσα στη Σαντορίνη και στην Αμοργό», εξηγεί στην «Κ» η κ. Νομικού. «Είναι μια γνώση πολύτιμη. Για παράδειγμα, στον πρόσφατο σεισμό στη Λέσβο ένα από τα προβλήματα είναι ότι το ρήγμα που έγινε δεν έχει χαρτογραφηθεί. Ετσι λοιπόν γνωρίζουμε πλέον ότι η περιοχή ανατολικά της Σαντορίνης είναι πιο ενεργή από την περιοχή στα δυτικά της».

Η υψηλής ανάλυσης χαρτογράφηση του πυθμένα έδωσε πολλά νέα στοιχεία. «Στην περιοχή ανάμεσα στη Σαντορίνη και στην Αμοργό βρήκαμε δύο υποθαλάσσιες κατολισθήσεις, που πιθανώς συνδέονται με τον σεισμό του 1956 (7,4 Ρίχτερ, στο ρήγμα της Αμοργού) και με τη γένεση τσουνάμι. Τα στοιχεία αυτά είναι σημαντικά για τους ειδικούς στα τσουνάμι επιστήμονες, γιατί μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για να καταλάβουν τον μηχανισμό γένεσης ενός τσουνάμι και να δημιουργήσουν μοντέλα προσομοίωσής της».

Οπως αποδεικνύεται, η ηφαιστειακή δραστηριότητα συγκεντρώνεται στην περιοχή του ηφαίστειου Κολούμπο (που βρίσκεται στη λεκάνη της νήσου Ανύδρου, βορειοδυτικά της Σαντορίνης). «Χαρτογραφήσαμε συνολικά 26 ηφαιστειακούς κώνους. Μάλιστα βρήκαμε έναν παλαιό ηφαιστειακό κώνο μεταξύ Μήλου και Σαντορίνης, μια περιοχή για την οποία δεν έχουμε ακόμα πολλά δεδομένα».

Εντυπωσιακή εικόνα

Ο πυθμένας γύρω από τη Σαντορίνη παρουσιάζει εντυπωσιακή εικόνα. «Η ανάλυση της τοπογραφίας του πυθμένα αποκάλυψε υποθαλάσσια “σκαλοπάτια”, σαν τις αναβαθμίδες που υπάρχουν στις Κυκλάδες. Η συστηματική τους μελέτη θα μας αποκαλύψει αν δημιουργήθηκαν με τη σταδιακή απόθεση υλικών από το ηφαίστειο ή από παραμόρφωση του πυθμένα και ηφαιστειακές κατολισθήσεις από τη μεγάλη έκρηξη της μινωικής εποχής».

Η χαρτογράφηση του πυθμένα είναι ιδιαίτερα ακριβή. «Χρειάζεται ωκεανογραφικό πλοίο, υψηλής ποιότητας μηχανήματα, άρα και συνεργασίες με επιστημονικά ιδρύματα της Ελλάδας (όπως το ΕΛΚΕΘΕ) και του εξωτερικού», εξηγεί η κ. Εύη Νομικού. «Ομως οι περισσότεροι σεισμοί στην Ελλάδα γίνονται στον υποθαλάσσιο χώρο. Επομένως, η χαρτογράφηση των υποθαλάσσιων ενεργών ρηγμάτων στο Αιγαίο είναι αναγκαία».