ειλικρινής: «Πόσες ώρες διαβάσατε συνολικά την προηγούμενη εβδομάδα;».
Σε έναν κόσμο που τον κατακλύζουν οι οθόνες, το διαδίκτυο και οι εύπεπτες μορφές διασκέδασης και ψυχαγωγίας, όλο και λιγότεροι άνθρωποι επενδύουν στην ανάγνωση και συλλογή βιβλίων, θεωρώντας την ίσως μια παρωχημένη ασχολία. Εντούτοις, τα αποτελέσματα όλων των ερευνών αποστομώνουν χωρίς καμία προσπάθεια όσους επιχειρηματολογούν κατά των βιβλίων. Πριν παραθέσουμε εδώ τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα αυτής της υπερπολύτιμης συνήθειας, θα αναφερθούμε σε μια από τις μεγαλύτερες έρευνες που συνδέουν άμεσα το διάβασμα με την υγεία.
Το 2016, ερευνητές από το τμήμα Δημόσια Υγείας του Yale εξέτασαν δεδομένα μελετών 12 χρόνων σχετικά με τη σχέση ανάγνωσης και υγείας με συνολικό δείγμα 3.600 άνδρες και γυναίκες άνω των 50 ετών και αποκάλυψαν ένα ενδιαφέρον μοτίβο σχέσης: Εκείνοι που διάβαζαν βιβλία -μυθιστορήματα ή μη, ποίηση ή θεατρικά έργα- έστω και 30 λεπτά τη μέρα ζούσαν κατά μέσο όρο 2 χρόνια περισσότερο από εκείνους που δεν διάβαζαν καθόλου. Όμως, εκτός από το ζήτημα της μακροζωίας, τα παρακάτω συναρπαστικά οφέλη είναι αυτά που μάλλον θα σας κάνουν φανατικούς βιβλιόφιλους, αν δεν είστε ήδη.
Τα βιβλία λοιπόν…
Μας προσφέρουν απλόχερα γνώση
Ο,τι κι αν διαβάζετε, προσθέτει πληροφορίες στο μυαλό σας και ποτέ δεν ξέρετε πότε θα σας φανούν χρήσιμες. Όσες περισσότερες γνώσεις έχετε, τόσο πιο προετοιμασμένοι και ετοιμοπόλεμοι είστε για τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσετε στη ζωή σας. Οτιδήποτε κι αν σας συμβεί, ό,τι κι αν χάσετε σε αυτή τη ζωή, δουλειά, φίλους, περιουσία, οι γνώσεις είναι ένα όπλο που κανείς ποτέ δεν μπορεί να σας αφαιρέσει. Και να θυμάστε ότι η γνώση που υπάρχει γραμμένη στα βιβλία, δεν βρίσκεται σε καμία διαδικτυακή πηγή , αλλά ούτε και στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης.
Μειώνουν τα επίπεδα του στρες
Έρευνα του 2009 από το Πανεπιστήμιο του Sussex κατέληξε στο ότι το διάβασμα είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να ξεπεράσετε το στρες της ημέρας, αφήνοντας πίσω επιλογές, όπως τη μουσική, μία κούπα καφέ, ακόμα και μια βόλτα στο πάρκο της περιοχής σας. Ασχέτως του είδους που σας αρέσει να διαβάζετε, σημασία έχει το βιβλίο να σας συνεπαίρνει, να σας μεταφέρει μακριά από ανησυχίες και άγχη της καθημερινότητας.
Αποτελούν το μαγικό φίλτρο για τη μνήμη
Όταν διαβάζουμε ένα βιβλίο, χρειάζεται να συγκρατούμε μια σειρά χαρακτήρων, τα στοιχεία της προσωπικότητάς τους, προηγούμενα γεγονότα και να ακολουθούμε την πλοκή· ακόμα και στα επιστημονικά βιβλία απαιτείται η σύνδεση με προηγούμενα κεφάλαια και πρότερη γνώση. Μπορεί να σας φαίνεται δύσκολο, αλλά ο εγκέφαλος διαθέτει έναν εκπληκτικό τρόπο να θυμάται όλα αυτά τα πράγματα. Οτιδήποτε μαθαίνουμε, ενισχύει την πλαστικότητά του να δημιουργεί νέες συνάψεις, νέες συνδέσεις, ενδυναμώνοντας τη μνημονική μας ικανότητα.
Αναπτύσσουν την κριτική σκέψη
Όσο περισσότερο διαβάζει κάποιος, τόσο ερισσότερο εξελίσσει την κριτική του ικανότητα και οξύνει το νου του. Για παράδειγμα, όταν διαβάζουμε ένα μυθιστόρημα με περίπλοκη πλοκή, αυτόματα μπαίνουμε στη διαδικασία να αναλογιστούμε την πιθανή συνέχειά της, ίσως και το τέλος της ιστορίας. Επιπλέον, καθώς αποκτούμε μεγαλύτερη εμπειρία σε ένα είδος γραφής, αναπτύσσουμε και την ικανότητά μας να κρίνουμε τον συγγραφέα και το έργο, αλλά και να επιχειρηματολογήσουμε πάνω σε αυτό.
Βελτιώνουν την ικανότητα συγκέντρωσης
Για να απορροφηθούμε σε ένα βιβλίο, χρειαζόμαστε ησυχία, ίσως μοναξιά και απόλυτη συγκέντρωση. Στη σύγχρονη καθημερινότητα, αυτά τα χαρακτηριστικά είναι σπάνια, αφού βομβαρδιζόμαστε τόσο από τους συνεχείς περισπασμούς του διαδικτύου και του κινητού μας τηλεφώνου, όσο και από τις υποχρεώσεις που γεμίζουν ολοένα και περισσότερο το πρόγραμμά μας. Αν εγκαθιδρύσετε τη συνήθεια του διαβάσματος στην καθημερινότητά σας, η προσοχή σας θα εστιάζεται για εκείνο το χρονικό διάστημα ακριβώς σε αυτό που διαβάζετε, ακόμα κι αν ο κόσμος γύρω σας καταρρέει. Η ανάγνωση αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την ανάπτυξη αυτής της δεξιότητας.
Χαρίζουν μια μοναδική αίσθηση γαλήνης
Εδώ δεν αναφερόμαστε μόνο στη χαλάρωση που προσφέρει η πράξη της ανάγνωσης· η εσωτερική γαλήνη ενισχύεται από το είδος του βιβλίου στο οποίο συγκεντρωνόμαστε. Κείμενα και βιβλία αυτοβοήθειας, αυτοβελτίωσης και ενδοσκόπησης, αλλά και φιλοσοφικά, μας φέρνουν σε βαθύτερη σύνδεση με τον εαυτό μας. Μας κάνουν να νιώθουμε ότι μπορούμε να καταφέρουμε ο,τι θελήσουμε, γεμίζοντάς μας με αισιοδοξία.
Διευρύνουν και εμπλουτίζουν το λεξιλόγιό μας
Όσο περισσότερο διαβάζετε, τόσες περισσότερες λέξεις γνωρίζετε και αναπόφευκτα αυτές θα περάσουν και στο καθημερινό σας λεξιλόγιο. Αυτή η δεξιότητα ωφελεί όχι μόνο το επάγγελμά σας, αλλά και την κοινωνική σας ζωή. Ένας καλά δομημένος και πλούσιος λόγος πάντα μας βγάζει ασπροπρόσωπους και προσθέτει στο στάτους μας σε όλα τα επίπεδα. Η ανάγνωση, ειδικά λογοτεχνικών βιβλίων, αποτελεί πολύτιμο εργαλείο και στη μάθηση νέων γλωσσών, καθώς βελτιώνει την ευχέρεια του λόγου και της γραφής.
Αναπτύσσουν τη φαντασία μας
Όταν διαβάζουμε μια περιγραφή ενός γεγονότος, ενός μέρους ή ενός ατόμου, η φαντασία μας είναι υπεύθυνη να δημιουργήσει για εμάς την αντίστοιχη εικόνα στο μυαλό μας. Στα βιβλία τίποτα δεν δίνεται έτοιμο, όπως στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Αυτή η δυνατότητα και μόνο επεκτείνει τη δυνατότητα αντίληψης του κόσμου γύρω μας σε βαθύτερο επίπεδο και προσθέτει στη δεξιότητα της δημιουργικότητάς μας σε όλα τα επίπεδα.
Βελτιώνουν τη ψυχική μας υγεία
Η «βιβλιοθεραπεία» έχει αποδειχτεί ότι ανακουφίζει από συμπτώματα κατάθλιψης και αγχωδών διαταραχών. Μάλιστα, τα βιβλία αυτοβοήθειας σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία, αλλά και οδηγίες σωστής χρήσης τους μπορούν να βοηθήσουν και σε περιπτώσεις ακόμα και βαριάς μορφής κατάθλιψη. Επιπλέον, όταν διαβάζουμε ένα λογοτεχνικό βιβλίο, εισερχόμαστε σε έναν κόσμο τόσο διαφορετικό, όπου ο συγγραφέας μας οδηγεί κι εμείς αφηνόμαστε στα χέρια του για τη ροή της ιστορίας· αυτή η εμπειρία είναι τόσο μοναδική που ο αναγνώστης απομακρύνεται για λίγο από τα ηπιότερα ή σοβαρότερα άγχη του, συνεπαρμένος από εκείνον τον κόσμο.
Εύκολος και οικονομικά προσιτός τρόπος ψυχαγωγίας
Τα βιβλία μπορεί να κοστίζουν, ειδικά για όσους θέλουν να λέγονται συλλέκτες, αλλά αποτελούν μια επένδυση στο χρόνο. Είναι κάτι στο οποίο και εσείς, αλλά και η οικογένειά σας μπορείτε να επιστρέψετε αργότερα, απολαμβάνοντας τα ίδια οφέλη. Επιπροσθέτως, υπάρχουν κι άλλες επιλογές, όπως το να δανείζεστε από φίλους, συγγενείς και από τη βιβλιοθήκη της πόλης σας. Το σίγουρο είναι ότι ποτέ δεν θα ξεμείνετε από υλικό για ανάγνωση, αφού πλέον ακόμα και στο διαδίκτυο, υπάρχουν διάφορες διαθέσιμες μορφές βιβλίων που μπορείτε να διαβάσετε στην οθόνη του υπολογιστή σας.
Αναπτύσσει την ενσυναισθητική σας πλευρά
Αυτό ισχύει ιδιαιτέρως για όσους προτιμούν τα μυθιστορήματα και τη λογοτεχνία γενικότερα. Σε έρευνα που διεξήχθη σε πανεπιστήμιο της Ολλανδίας , οι ερευνητές συμπέραναν ότι οι συμμετέχοντες που έμπαιναν στη θέση ενός χαρακτήρα, που προσπαθούσαν συναισθηματικά δηλαδή να ταυτιστούν μαζί του, ανέπτυσσαν και υψηλότερα επίπεδα ενσυναίσθησης. Όταν βγαίνουμε από τον δικό μας εαυτό, γινόμαστε μέρος της ιστορίας και βλέπουμε την πλοκή από την οπτική γωνία ενός χαρακτήρα, βελτιώνουμε την ικανότητα να καταλαβαίνουμε περισσότερο τους άλλους και βεβαίως σε δεύτερο επίπεδο να μπορούμε να τους βοηθάμε.
Προάγουν την κοινωνικοποίησή μας
Μπορεί η ανάγνωση να φαίνεται πως είναι μια μοναχική απασχόληση και όντως να ισχύει αυτό· όμως, οι βιβλιόφιλοι έχουν δημιουργήσει μια μεγάλη κοινότητα, στην οποία πλέον μπορεί να ανήκει οποιοσδήποτε βιβλιόφιλος από κάθε γωνιά της γης, μέσω των forums και των διάφορων ομάδων στο διαδίκτυο. Εκτός όμως από αυτή τη δυνατότητα, τα βιβλία μας δίνουν τροφή για συζήτηση, αποτελούν ένα ανεξάντλητο θέμα σε οποιοδήποτε πλαίσιο κοινωνικοποίησης, αρκεί να υπάρχουν ακόμα και δύο μόνο άνθρωποι που να ενδιαφέρονται γι’ αυτά και να έχουν να μοιραστούν κάτι μεταξύ τους.
Βελτιώνουν τη ποιότητα του ύπνου μας
Πολλοί γιατροί που ειδικεύονται σε ζητήματα ύπνου συστήνουν την εγκαθίδρυση μιας ρουτίνας διαβάσματος πριν τον ύπνο κάθε βράδυ, η οποία καθαρίζει και αποσυμπιέζει το νου μας, προετοιμάζοντάς μας για έναν χαλαρό ύπνο χωρίς ένταση και έγνοιες. Με αυτό τον τρόπο, αποφεύγουμε και το έντονο φως των ηλεκτρονικών συσκευών, του τάμπλετ και των κινητών, που δίνει το σήμα στον εγκέφαλο ότι δεν έχει έρθει ακόμα η ώρα για ύπνο κι έτσι συνεχίζει να μας κρατά σε εγρήγορση.
Η λίστα των πλεονεκτημάτων της ανάγνωσης είναι ανεξάντλητη και ένα άρθρο δεν φτάνει για να καλύψει τα πολύτιμα οφέλη που μας χαρίζει. Παρ’ όλα αυτά, όσα αναφέρθηκαν είναι αρκετά για να σας κάνουν να αλλάξετε τον τρόπο ψυχαγωγίας και χαλάρωσής σας μέσα στη μέρα, περιλαμβάνοντας το λιγότερο μισή ώρα ανάγνωσης στη ρουτίνα σας. Το σύντομο, αλλά ασφαλές, συμπέρασμα που μπορούμε να εξάγουμε σ’ αυτό το σημείο είναι ότι το βιβλίο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μέσα επίτευξης πνευματικής και ψυχικής ισορροπίας και ευεξίας, μέρος ενός συνολικούτερου υγιεινού τρόπου ζωής.