Όλοι έχουμε σκεφτεί πόσο παράξενοι μας φαίνονται οι άνθρωποι του παρελθόντος – γιατί ας πούμε να φορά κανείς μια τεράστια λευκή περούκα; Στο παρόν προσπαθούμε να βρούμε αξιόπιστες εξηγήσεις για…
…τα παράξενα κουρέματα των σαμουράι
Η κλασική απεικόνιση ενός Ιάπωνα πολεμιστή πάει πακέτο με ένα παράξενο κούρεμα, όπου τα μαλλιά στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού είναι ξυρισμένα ενώ τα υπόλοιπα είναι πιασμένα σε έναν κότσο. Η προέλευση του παράξενου αυτού κουρέματος, ονόματι τσονμάγκε, έχει τις ρίζες του στην εποχή των σαμουράι, μιας και βοηθούσε στη σταθεροποίηση του κράνους στο κεφάλι.
Επειδή οι σαμουράι είχαν μεγάλη επιρροή στην κοινωνία, γρήγορα οι Ιάπωνες υιοθέτησαν το κούρεμα αυτό. Η φροντίδα των μαλλιών στην Ιαπωνία ήταν τόσο σημαντική, που οι ζωγράφοι απεικόνιζαν τους ατιμασμένους με ατημέλητη κόμη.
Η μόδα αυτή ήταν διαδεδομένη ώσπου η παγκοσμιοποίηση εξανάγκασε τους Ιάπωνες να αντιληφθούν πως ο υπόλοιπος κόσμος θεωρούσε τελείως γελοία τα κουρέματά τους.
Στις μέρες μας, το κούρεμα αυτό συναντάται σχεδόν αποκλειστικά στα κεφάλια των παλαιστών σούμο, οι οποίοι είναι πολύ υπέρβαροι για να ασχοληθούν με τη γνώμη σας για τα μαλλιά τους.
…τις τεράστιες, γελοίες πουδραρισμένες περούκες
Ο ευκολότερος τρόπος να αντιληφθεί κανείς σε ποια χρονική περίοδο λαμβάνει χώρα μια ταινία είναι να παρατηρήσει πως όλοι οι σημαντικοί φορούν μια ανόητη περούκα. Βασιλιάδες, αριστοκράτες, πρόεδροι, πολιτικοί και συνθέτες φορούν μια λευκή περούκα με κατσαρά μαλλιά, συνήθως διακοσμημένη με κορδέλες και κοτσίδες. Οι δικηγόροι και οι δικαστές στη σημερινή Βρετανία και Αυστραλία εξακολουθούν να τις φορούν. Ποιος στο καλό όμως σκέφτηκε πως οι περούκες αυτές ήταν μια καλή ιδέα;
Ο υπεύθυνος είναι ο Λουδοβίκος ΙΓ’ της Γαλλίας. Η γαλλική δυναστεία υπέφερε από μια κληρονομική και ντροπιαστική φαλάκρα. Κουρασμένος από την κοροϊδία του βασιλιά της Αγγλίας, ο Λουδοβίκος φόρεσε μια εντυπωσιακή (που λέει ο λόγος) περούκα για να δείξει σε όλους πόσο ανδροπρεπής ήταν. Προτού περάσει λίγος καιρός, η μόδα διαδόθηκε στην αυλή, άσχετα αν οι φέροντες ήταν φαλακροί ή όχι. Επίσης, μιας και η Γαλλία ήταν το κέντρο της ευρωπαϊκής κουλτούρας του 17ου αιώνα, η υπόλοιπη Ευρώπη γρήγορα υιοθέτησε τις περούκες, οι οποίες γίνονταν ολοένα και μεγαλύτερες και εντυπωσιακότερες.
Οι περούκες έγιναν τόσο σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας που θα έπρεπε να φορά κανείς περούκα για να ανέβει κοινωνικά. Όλοι πλέον φορούσαν περούκες και τις πούδραραν ανελλιπώς για να φαίνονται όσο το δυνατόν πιο άσπρες.
Αυτό είχε το θαυμαστό αποτέλεσμα να μοιάζουν όλοι ηλίθιοι.
Η τρέλα με τις περούκες πέθανε στην Αγγλία όταν η κυβέρνηση μυρίστηκε έσοδα και επέβαλε βαρβάτο φόρο στην πούδρα μαλλιών. Παράλληλα, ένα μικρό ατύχημα στη Γαλλία που λέγεται Γαλλική Επανάσταση κατέστησε άστοχο το να φορά κανείς τα σύμβολα της αριστοκρατίας.
…το σκούρο μέικαπ ματιών που φορούσαν οι Αιγύπτιοι
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι παρήγαγαν τόσα έργα τέχνης που όλοι έχουμε στο μυαλό μας την κλασική απεικόνιση ενός Αιγυπτίου με το μαύρο eyeliner. Μπορεί να το φορούσαν σε έναν κάπως υπερβολικό βαθμό, ωστόσο εικάζεται πως το μακιγιάζ αυτό βοηθούσε στη μείωση της αντανάκλασης του εκτυφλωτικού ηλιακού φωτός στην έρημο.
Όχι μόνο η αιγυπτιακή έρημος ήταν υπερβολικά λαμπερή, αλλά και οι πυραμίδες ήταν καλυμμένες με λευκό ασβέστη· άρα οποιαδήποτε βόλτα του μέσου Αιγυπτίου έξω από την καλύβα του σήμαινε, κατά πάσα πιθανότητα, πόνο στα μάτια. Επομένως, η τοποθέτηση ενός κατάμαυρου στρώματος βαφής κάτω από τα μάτια θα ήταν μια μικρή μεν, ευπρόσδεκτη δε ανακούφιση από τη διαρκή ηλιακή επίθεση.
Βλέπετε αυτά τα περίεργα κωνικά σχήματα στο κεφάλι τους; Χρησίμευαν για την αντιμετώπιση της αναπόφευκτης κακοσμίας που επέφερε η ζωή στην έρημο. Οι κώνοι αυτοί αποτελούνταν από ζωικό λίπος και άρωμα και έλιωναν κατά τη διάρκεια της μέρας, παράγοντας έτσι ένα άρωμα που (ελπίζουμε πως) κάλυπτε τη δυσοσμία.
…αυτές τις τρομακτικές μάσκες πουλιών
Αν έτυχε να δείτε μια ταινία ή ένα ντοκιμαντέρ για το Μαύρο Θάνατο, την πανούκλα που έπληξε τη μεσαιωνική Ευρώπη, πιθανόν να είδατε ανθρώπους ντυμένους με ρούχα σαν στολές κορακιού. Όχι, δεν ήταν μια γκόθικ μόδα της εποχής!
Κατά το 14ο αιώνα, κανείς δεν ήξερε τα αίτια της ασθένειας, επομένως οι συμβουλές για την πρόληψή της είχαν την ίδια αξία με συμβουλές για συνεννόηση με νεράιδες. Αυτό ήταν μάλλον δυσάρεστο σε μια εποχή όπου η χειρότερη πανδημία της ανθρώπινης ιστορίας αποδεκάτιζε την Ευρώπη.
Το λιγότερο που μπορούσε να υποθέσει κανείς ήταν πως ίσως κολλήσει αν αναπνεύσει τον ίδιο αέρα που αναπνέει ο άρρωστος. Λόγω του ότι το σάπιο φαγητό, τα άγρια ζώα και άλλα πράγματα βλαβερά για τους ανθρώπους μοιράζονταν ένα κοινό χαρακτηριστικό, τη δυσοσμία, οι γιατροί αποφάσισαν πως η δυσοσμία προκαλούσε το Μαύρο Θάνατο.
Αυτοί που φορούσαν μάσκες πουλιών ήταν γιατροί που είχαν προσληφθεί από χωρικούς πληγέντες από πανούκλα. Αυτό που μοιάζει με ράμφος είναι μια κοιλότητα γεμισμένη με μπαχαρικά, ροδοπέταλα και άλλα εύοσμα πράγματα, που όλοι ήλπιζαν πως θα απωθούσε την πανούκλα – κοινώς, μιλάμε για μια μεσαιωνική μάσκα αερίων. Οι γιατροί αυτοί είχαν μαζί τους ράβδους, έτσι ώστε να κάνουν διάγνωση χωρίς να αγγίζουν τίποτα.
Μια άλλη θεωρία της εποχής ήθελε την ασθένεια να προκαλείται από κακά πνεύματα, επομένως τα κοστούμια σχεδιάστηκαν να είναι τρομακτικά για να τα απωθούν.
…τις χλωμές και υπέρβαρες γυναίκες της Αναγέννησης
Δεδομένου του σημερινού προτύπου ομορφιάς με τα ηλιοκαμένα αδύνατα μοντέλα, είναι κάπως παράξενο που όλες οι γυναίκες στα διάσημα αναγεννησιακά πορτρέτα είναι τρυφερά απεικονισμένες ως υπέρβαρες, χλωμές και ευτυχισμένες. Γιατί και πώς άλλαξε τόσο πολύ η ιδανική γυναικεία ομορφιά;
Αυτό που η κοινωνία θεωρεί ελκυστικό στις γυναίκες είναι η κοινωνική και η οικονομική τους θέση. Και η Βιομηχανική Επανάσταση άλλαξε τα πάντα. Στις περασμένες εποχές, οι γυναίκες προσπαθούσαν να φαίνονται όσο το δυνατόν πιο λευκές, επειδή το μαύρισμα ήταν αδιαμφισβήτητη ένδειξη φτώχειας, μιας και έδειχνε πως το άτομο εργάζεται έξω στον ήλιο.
Η μόδα του λευκού δέρματος έσβησε όταν σημαντικές γυναίκες όπως η Κοκό Σανέλ άρχισαν να πηγαίνουν διακοπές σε ακριβούς προορισμούς, συνδέοντας το μαύρισμα με τον πλούτο και την άνεση. Το λευκό δέρμα έγινε ένδειξη ολοήμερης εργασίας σε κλειστούς χώρους.
Με παρόμοιο τρόπο άλλαξαν και τα πρότυπα βάρους. Πριν τη Βιομηχανική Επανάσταση, όσες είχαν παραπανίσια κιλά ήταν αυτές που είχαν χρήματα για να τρώνε περισσότερο. Όσες κοσμούν σήμερα τα εξώφυλλα των περιοδικών μόδας θα θεωρούνταν εκείνη την εποχή φτωχές και περισσότερο αξιολύπητες από ποθητές.
Σήμερα, αυτό είναι πλήρως ανεστραμμένο – το να είσαι αδύνατη απαιτεί περισσότερο πλούτο και ελεύθερο χρόνο, μιας και μια υγιεινή διατροφή είναι πολύ ακριβότερη από την καθημερινή κατανάλωση λιπαρών.
