Τι βλέπουν οι γάτες που εμείς δεν μπορούμε;

Οι γάτες θεωρούνται από πολλούς ως σύμβολα μυστικισμού χάρη στο… κομψό κι ευέλικτο σώμα τους… κι εκείνο το βλέμμα τους που μπορεί να σε «μαγνητίσει». Μάλιστα, όπως αναφέρουν πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, υπάρχει ακόμη ένας λόγος για τον οποίο σωστά τους αποδίδεται ο τίτλος των «μυστηριωδών» πλασμάτων.

Οι γάτες βλέπουν πράγματα που εμείς δε μπορούμε να δούμε με τα δικά μας μάτια! Οι γάτες, όπως και κάποια άλλα ζώα, μπορούν να δουν ψυχεδελικές ρίγες επάνω σε λουλούδια ή φανταχτερά μοτίβα στα φτερά πτηνών, που οι άνθρωποι απλά… αγνοούν.
Επίσης, σε αντίθεση με τις γάτες, για τους ανθρώπους παραμένει αόρατο το τοπίο με ίχνη από ούρα -αυτό ίσως κ να μην είναι κακό- διαφόρων ζώων, γράφει η Jennifer Viegas στο Discovery News. Το μυστικό πίσω από την όραση των μικρών τετράποδων φίλων μας βρίσκεται στο υπεριώδες φως. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο Proceedings of the Royal Society B, οι γάτες, οι σκύλοι και άλλα ζώα μπορούν να δουν αυτόν τον τύπο φωτός, που είναι συνήθως αόρατος στους ανθρώπους.
«Υπάρχουν πολλά παραδείγματα πραγμάτων που αντανακλούν την υπεριώδη ακτινοβολία, την οποία κάποια ευαίσθητα ζώα μπορούν να δουν, ενώ εμείς όχι», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ronald Douglas, ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης. «Μερικά από αυτά είναι για παράδειγμα, ορισμένα μοτίβα επάνω σε λουλούδια που δείχνουν πού είναι το νέκταρ, ή ίχνη από ούρα που οδηγούν στο θήραμα. Επίσης, οι τάρανδοι μπορούν και βλέπουν τις πολικές αρκούδες καθώς το χιόνι αντανακλά την υπεριώδη ακτινοβολία, ενώ η λευκή γούνα όχι».
Οι γάτες, οι σκύλοι και οι τάρανδοι, λοιπόν, μπορούν να εντοπίσουν με τα μάτια τους ζώα με λευκή γούνα, όπως ένα λαγό ο οποίος χοροπηδά ανάμεσα στο χιόνι, ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι το μόνο που θα έβλεπαν θα ήταν… άσπρο χιόνι.
Ο Douglas, καθηγητής βιολογίας στο πανεπιστήμιο City του Λονδίνου, ο οποίος ειδικεύεται στα οπτικά συστήματα και η Glen Jeffery, καθηγήτρια νευροεπιστημών στο πανεπιστήμιο University College London, υποστηρίζουν ότι οι γάτες, οι σκύλοι, τα τρωκτικά, οι σκαντζόχοιροι, οι νυχτερίδες, οι νυφίτσες και τα okapis μπορούν και ανιχνεύουν σημαντικά επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας.
«Εδώ και πολλές δεκαετίες γνωρίζουμε ότι πολλά ασπόνδυλα, όπως οι μέλισσες, βλέπουν το υπεριώδες φως» συνέχισε ο Douglas, λέγοντας ακόμη ότι τα πουλιά, τα ψάρια και ορισμένα ερπετά και αμφίβια προστέθηκαν στην ίδια λίστα σχετικά πρόσφατα.
«Ωστόσο, οι επιστήμονες πίστευαν ότι τα περισσότερα θηλαστικά δε μπορούν να δουν την υπεριώδη ακτινοβολία, επειδή δεν έχουν καμία οπτική χρωστική ουσία με μέγιστη ευαισθησία στο υπεριώδες φως, αλλά αντίθετα έχουν φακούς, όπως αυτούς του ανθρώπου, που εμποδίζουν την υπεριώδη ακτινοβολία να φτάνει στον αμφιβληστροειδή», είπε ακόμη.
Ο καθηγητής εξήγησε ότι οι οπτικές χρωστικές ουσίες είναι αυτές που απορροφούν το φως και το μετατρέπουν σε ηλεκτρική δραστηριότητα που μεταδίδεται μέσω των νευρικών κυττάρων. Φαίνεται, ότι δεν είναι πάντα απαραίτητες για την ευαισθησία στην υπεριώδη ακτινοβολία. Αντί αυτών, τα «οφθαλμικά μέσα» (τα διαφανή μέρη του οφθαλμού όπως ο κερατοειδής και ο κρυσταλλοειδής φακός) σε ορισμένα ζώα μεταδίδουν μήκη κύματος υπεριώδους φωτός.
Η ικανότητά τους αυτή επιτρέπει να περάσει περισσότερο φως στον αμφιβληστροειδή, «κάτι που θα ήταν πολύ καλό για μια νυχτόβια γάτα» συνέχισε.
Θα μπορούσε επίσης να εξηγήσει ακόμη γιατί οι γάτες παθαίνουν «εμμονή» με ασυνήθιστα αντικείμενα, όπως για παράδειγμα ένα κομμάτι χαρτί. Μερικές φορές προστίθενται τεχνικά λευκαντικά στο χαρτί, σε υφάσματα ή σε απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων, σε καλλυντικά και σαμπουάν προκειμένου να κάνουν τα αντικείμενα να μοιάζουν πιο φωτεινά. Από τη στιγμή που τα οπτικά λευκαντικά αυτά απορροφούν το φως στο υπεριώδες φάσμα, μπορεί να φαίνονται διαφορετικά στα μάτια ζώων ευαίσθητα στις ακτίνες UV.
Ορισμένοι άνθρωποι, όπως για παράδειγμα όσοι έχουν υποβληθεί σε επέμβαση καταρράκτη, μπορούν να δουν κάποιο υπεριώδες φως, όμως οι περισσότεροι δε μπορούν.
«Όλοι γνωρίζουμε ότι η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να είναι επιβλαβής», είπε η Jeffery στο Discovery News. «Εργάζομαι πολύ στην Αρκτική, όπου τα επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας είναι πάρα πολύ υψηλά, ειδικά την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού, καθώς υπάρχει αρκετό χιόνι και πάγος. Οι επιφάνειες αυτές αντανακλούν το 90% της υπεριώδους ακτινοβολίας, με αποτέλεσμα τα ζώα να εκτίθενται σε αυτή και από πάνω, αλλά και από κάτω. Αν δε φοράς ειδικά γυαλιά, τα μάτια σου πονάνε μέσα στα πρώτα 15 λεπτά».
Έρευνες σε ταράνδους, ωστόσο, έχουν δείξει ότι η επαναλαμβανόμενη έκθεσή τους σε υπεριώδες φως δεν τους ενοχλεί καθόλου.
Οι γάτες, οι τάρανδοι και κάποια άλλα ζώα που μπορούν και ανιχνεύουν τις ακτίνες UV μπορεί να διαθέτουν κάποιο προστατευτικό μηχανισμό. Επίσης, πιστεύεται ότι το υπεριώδες φως τείνει να δημιουργεί πιο θολές εικόνες.
«Οι άνθρωποι είναι καλοί σε ένα πράγμα: να βλέπουν λεπτομέρειες», πρόσθεσε ο Douglas και κατέληξε: «Ίσως γι’ αυτό διαθέτουν ένα φακό που ‘απομακρύνει’ το υπεριώδες φως. Αν δεν τον είχαν ο κόσμος ίσως να τους φαινόταν πιο θολός».