Το “άστρο του Δαίμονα” των αρχαίων Αιγυπτίων

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ενδέχεται να είχαν καταγράψει ένα άστρο, γνωστό με το όνομα «Δαίμων», ίσως το πρώτο γνωστό παλλόμενο άστρο στην ιστορία, σύμφωνα με τους αστρονόμους.
Το Άστρο του Δαίμονα βρίσκεται στον αστερισμό του Περσέα, σαν ένα από τα μάτια στο κεφάλι της Μέδουσας. Από την Ουρανογραφίατου Πολωνού αστρονόμου Γιάννα Χεβέλιους (Johannes Hevelius).
ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ Αιγύπτιοι αστρονόμοι διατηρούσαν ημερολόγια με τυχερές και δυσμενείς μέρες που βασίζονταν σε αστρονομικά και μυθολογικά γεγονότα, τα οποία πίστευαν ότι επηρέαζαν την καθημερινή τους ζωή.
Το καλύτερα διατηρημένο από αυτά τα ημερολόγια είναι το Ημερολόγιο του Καΐρου, ένας πάπυρος που χρονολογείται μεταξύ 1163 και 1271 π.Χ. Η κάθε μέρα ξεκινά με τρία ιερογλυφικά που δείχνουν αν είναι ευμενής ή δυσμενής και τα οποία συχνά απεικονίζουν χαρακτήρες από τη μυθολογία.
Οι αστρονόμοι στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι παρατήρησαν ότι μερικές από τις τυχερές μέρες εμφανίζονται τακτικά, κάθε 29,6 μέρες. Η περίοδος αυτή συμπίπτει σχεδόν με το σεληνιακό κύκλο, το διάστημα δηλαδή μεταξύ δύο Πανσελήνων. Η Νέα Σελήνη είναι πιθανό να συνδεόταν με κακή τύχη.
Το αχνοφέγγισμα ενός άστρου
Οι επιστήμονες όμως παρατήρησαν και κάτι άλλο στο ημερολόγιο, κάτι που επαναλαμβανόταν κάθε 2,85 μέρες. Σήμερα, οι ερευνητές γνωρίζουν ότι αυτό είναι το διάστημα που αρχίζει να τρεμοπαίζει το φως του Αλγκόλ, ή αλλιώς Άστρο του Δαίμονα, ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση περίπου 93 έτη φωτός στον αστερισμό του Περσέα και είναι ένα από τα μάτια στο κεφάλι της Μέδουσας. Το όνομά του προέρχεται από την αραβική φράση ρα’ς αλ-γκουλ, που σημαίνει «το κεφάλι του δαίμονα».
Ο Αλγκόλ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός εκλειπτικού διπλού άστρου, με το αμυδρότερο άστρο Βήτα Περσέας Β, να περνάει συχνά μπροστά από το λαμπρότερο άστρο Βήτα Περσέας Α. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, το φως του Αλγκόλ που φτάνει στη Γη να αχνοφέγγει.
«Φαίνεται ότι η πρώτη παρατήρηση ενός μεταβλητού άστρου έγινε 3000 χρόνια νωρίτερα από όσο νομίζαμε» λέει ο Λάουρι Ζέτσου, αστρονόμος από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι.
Το Ημερολόγιο του Καΐρου περιγράφει πώς το ουτζάτ, το Μάτι του Ώρου, μεταμορφώνεται συχνά από γαλήνιο σε μαινόμενο, ασκώντας αντίστοιχα καλές και κακές επιρροές στη ζωή. Ο Ώρος ήταν ο θεός προστάτης των βασιλέων της αρχαίας Αιγύπτου.
«Η έκλειψη (το πέρασμα του αμυδρού άστρου μπροστά από το λαμπερό) φαίνεται ότι συνδεόταν με τις τυχερές μέρες γιατί συμβολίζει τον εξευμενισμό του Ματιού του Ώρου» λέει ο Σεμπάστιαν Πορσέντου αστρονόμος και αιγυπτιολόγος του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι στο LiveScience. «Ένα λαμπερό Μάτι του Ώρου σήμαινε ότι είναι οργισμένο και αποτελούσε απειλή για την ανθρωπότητα».
Μια ενδιαφέρουσα θεωρία
Σήμερα, το φως του Αλγκόλ χαμηλώνει κάθε 2,867 μέρες. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι η ασυμφωνία των 0,017 ημερών – περίπου 25 λεπτά – μεταξύ των μετρήσεων των αρχαίων Αιγυπτίων και των σύγχρονων αστρονόμων οφείλεται ίσως σε αλλαγές που έχει υποστεί το άστρο τις τελευταίες χιλιετηρίδες.
Η ύλη φαίνεται ότι ρέει από το αμυδρότερο προς το λαμπρότερο άστρο, αλλάζοντας την τροχιά τους και κάνοντας τις εκλείψεις να διατηρούνται για περισσότερο διάστημα. Αν η υπόθεση αυτή είναι σωστή, τότε οι αρχαίοι Αιγύπτιοι καταφέρνουν να μας δώσουν χρήσιμες πληροφορίες για τη συμπεριφορά των εκλειπτικών διπλών άστρων και λεπτομέρειες όπως ποιο είναι το ποσό της μάζας που όταν μεταφέρεται επηρεάζει τις τροχιές των άστρων.
«Πιστεύω ότι οι αιγυπτιολόγοι, από εδώ και πέρα, θα ψάχνουν οποιαδήποτε αναφορά γίνεται σε αρχαία κείμενα για τον Αλγκόλ» λέει ο Πορσέντου.
Άλλοι επιστήμονες έχουν δείξει ενδιαφέρον για το θέμα αυτό, αλλά παραμένουν επιφυλακτικοί.
«Είναι λογικό να σκεφτούμε ότι μετά από 3000 χρόνια έχουν υποστεί αλλαγές στο φως του Αλγκόλ» λέει ο Έγκλετον του Εθνικού Εργαστηρίου Lawrence Livermore. «Δεχόμαστε όμως τη θεωρία με μια δόση αμφιβολίας. Είναι δύσκολο να ξέρεις πώς σκέφτονταν οι άνθρωποι 3000 χρόνια πριν».