Σε απόσταση μόλις 7 χιλιομέτρων από το κέντρο της Αθήνας, ένας ομαδικός τάφος με 1500 σκελετούς, στην πλειοψηφία τους αλυσοδεμένους πισθάγκωνα, προβληματίζει τους αρχαιολόγους, οι οποίοι προσπαθούν να ρίξουν φως σε αυτήν την σκοτεινή πτυχή της ιστορίας της αρχαίας Αθήνας.
Ομοιότητες και διαφορές
Η ομαδική ταφή τοποθετείται χρονικά μεταξύ του 8ου και του 5ου αιώνα προ Χριστού μια δύσκολη περίοδο η οποία όμως έθεσε τις βάσεις για τη εγκαθίδρυση της Αθηναϊκής δημοκρατίας. Εκτός από το γεγονός ότι οι σκελετοί ήταν αλυσοδεμένοι, οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν ότι οι νεκροί είχαν πεταχτεί μέσα στους λάκκους με τα πρόσωπα προς τα κάτω, γεγονός εξαιρετικά παράδοξο για τα ήθη των αρχαίων.
Ενώ όμως οι ενήλικες βρέθηκαν θαμμένοι μέσα σε λάκκους, σχεδόν το ένα τρίτο των σκελετών βρέθηκαν μέσα σε πιθάρια και ανήκουν σε βρέφη και παιδιά. Επίσης ένα μικρό ποσοστό – μόλις 5% – αφορά σε αποτεφρωμένους νεκρούς και σε έναν τάφο, ο νεκρός είχε τοποθετηθεί σε μια βάρκα εν είδει φέρετρου.
Αρχαιολογικό CSI
Η ανασκαφή στο σημείο είχε αρχίσει πριν από περίπου έναν αιώνα και οι αιρχαιολόγοι συχνά την αναφέρουν ως «οι αιχμάλωτο ι του Φαλήρου». Η μεγάλη και ενδελεχής ανασκαφή άρχισε το 2012 και συνεχίζεται ακόμη από το Τμήμα Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού με επικεφαλής την αρχαιολόγο Στέλλα Χρυσουλάκη, με τους ερευνητές να επικεντρώνονται στους αλυσοδεμένους νεκρούς.
Οι σκελετοί αφαιρούνται μαζί με το χώμα σε μορφή μπλοκ, προκειμένου να γίνει λεπτομερής ανασκαφή σε ασφαλείς συνθήκες. Παράλληλα η περιοχή χαρτογραφείται με λεπτομέρεια.
Στην προσπάθεια να γίνει κατανοητό το τι συνέβη στο Φάληρο, στην έρευνα παίρνουν μέρος και βιοαρχαιολόγοι και ειδικοί εγκληματολόγοι – ανθρωπολόγοι με επικεφαλής την Τζέιν Μπιούικστρα, καθηγητρια βιοαρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα κλαι ο Τάκης Καρκανας διευθυντής του εργαστηρίου Wiener στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.
Αφού καθαριστούν και απογραφούν τα ευρήματα, οι ερευνητές θα πρέπει να βρουν την ηλικία των νεκρών, το φύλο τους και ενδεχόμενα στοιχεία της παθολογίας τους (ασθένειες, ατυχήματα κλπ.) μια εργασία εξαιρετικά επίπονη και χρονοβόρα λόγω του πλήθους των σκελετών.
Η ζωή στην Αθήνα πριν από 2.700 χρόνια
Το βασικό ερώτημα που καλούνται να απαντήσουν οι ερευνητές είναι αν οι νεκροί της μαζικής ταφής ήταν θύματα της πολιτικής αναταραχής που επικρατούσε στην Αθήνα, πριν από την εγκαθίδρυση της Αθηναϊκής δημοκρατίας.
Παράλληλα όμως ελπίζουν ότι θα μάθουν για τη ζωή των παιδιών την εποχή εκείνη από τους μικρούς σκελετούς που βρέθηκαν μέσα στα πήλινα αγγεία, για τις διατροφικές συνήθειες των απλών κατοίκων της Αθήνας και τις ασθένειες που τους ταλαιπωρούσαν.
