γνωστό πως ό,τι κάνουμε στη ζωή μας κάθε μέρα επιφέρει αλλαγές ‘καλωδίωσης’ στον εγκέφαλό μας, εξαιτίας της ευπλαστότητας των νευρώνων (neuroplasticity). Είναι η ευπλαστότητα αυτή που δίνει την ικανότητα στον εγκέφαλο να αλλάζει φυσική μορφή και λειτουργία με βάση τη συμπεριφορά μας, τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας. Μπορούμε είτε να κατευθύνουμε σκόπιμα τον εγκέφαλό μας ώστε να γίνει πιο θετικός, ανθεκτικός και δραστήριος, είτε να τον αφήσουμε να περιέλθει σε κατάσταση ανησυχίας, άγχους και κατάθλιψης.
Δυστυχώς, δεν υπάρχει μαγικό χάπι ή ένα μόνο πράγμα που να μπορεί να θεραπεύσει την κατάθλιψη ή να κάνει τον εγκέφαλό μας ήρεμο και ευτυχισμένο. Η ψυχική δύναμη και ο χαρούμενος και υγιής εγκέφαλος είναι ικανότητες που μπορούμε να μάθουμε και να υποστηρίζουμε με τον τρόπο ζωής μας, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, της άσκησης, του ύπνου, των πρακτικών αντιμετώπισης του άγχους, της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της ψυχικής διέγερσης.
Ο εγκέφαλός μας είναι ένας θετικός κύκλος ανατροφοδότησης
Η ηρεμία και η χαρά βρίσκονται επίσης στο πλήθος των μικρών, φαινομενικά ασήμαντων πραγμάτων που κάνουμε κάθε μέρα. Ο εγκέφαλός μας είναι ένα θετικό σύστημα ανάδρασης και συχνά απαιτεί μια μικρή μόνο αλλαγή για να αισθάνεται ωραία ή να ξεκινήσει έναν ‘ανοδικό’ κύκλο.
Έτσι, είτε αντιμετωπίζουμε κατάθλιψη, ατονία ή άγχος, ή ακόμη και έντονη αναστάτωση, υπάρχουν κάποια απλά βήματα, που υποστηρίζουν οι νευροεπιστήμες, με τα οποία μπορούμε να βάλουμε τον μυαλό μας σε μια πιο θετική πορεία.
Διαφραγματική αναπνοή: Οι μεγάλες, βαθιές αναπνοές με την κοιλιά, επιβραδύνουν τον καρδιακό ρυθμό και ενεργοποιούν το ήρεμο παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα. Τοποθετήστε το χέρι σας στο διάφραγμά σας, στο κέντρο του στομάχου μερικά εκατοστά κάτω από τους πνεύμονές σας και πάρετε αργές, πλήρεις ανάσες μετρώντας έως το 6, και αισθανθείτε το χέρι σας να κινείται μέσα-έξω με κάθε εισπνοή και εκπνοή. Αφού μάθετε το ‘κόλπο’, μπορείτε να κάνετε διαφραγματική αναπνοή οπουδήποτε χωρίς να χρησιμοποιείτε το χέρι σας.
Δώστε ή πάρετε μια αγκαλιά: Μια μεγάλη αγκαλιά απελευθερώνει τον νευροδιαβιβαστή ωκυτοκίνη, την ορμόνη συναισθηματικής σύνδεσης, η οποία μειώνει την αντίδραση της αμυγδαλής (που είναι ο κώδωνας του φόβου), και μας κάνει να νιώθουμε ζεστασιά και ηρεμία.
Βγείτε στον ήλιο: Το λαμπερό ηλιακό φως βοηθά στην ενίσχυση της παραγωγής σεροτονίνης στον εγκέφαλό μας. Προσπαθείτε να βγαίνετε έξω στον ήλιο σε κάθε ευκαιρία, να κάνετε μια βόλτα κατά τη διάρκεια της ημέρας ή να βγαίνετε έξω για να απολαύσετε τον ήλιο. Το φως του ήλιου βελτιώνει επίσης την απελευθέρωση της μελατονίνης που μας βοηθά να κοιμόμαστε καλύτερα τη νύχτα.
Γράψτε τα συναισθήματά σας στο χαρτί: Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η γλωσσική επεξεργασία των συναισθημάτων παράγει λιγότερη δραστηριότητα της αμυγδαλής, που είναι το κέντρο του φόβου στον εγκέφαλό μας, συμβάλλοντας έτσι στην ανακούφιση της συναισθηματικής δυσφορίας. Μια πιο ήρεμη αμυγδαλή σημαίνει περισσότερη χαρά και λιγότερη ανησυχία.
Θυμηθείτε ευχάριστες αναμνήσεις: Μελέτες δείχνουν ότι όταν σκεφτόμαστε ευτυχισμένες και χαρούμενες στιγμές αυξάνονται τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλό μας. Η ορμόνη σεροτονίνη είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία του προμετωπιαίου φλοιού, η οποία διέπει την αυτο-ανάμνηση και τη ρύθμιση των συναισθημάτων, βοηθώντας έτσι να παρακάμψουμε παλιά πρότυπα πανικού. Δοκιμάστε να φανταστείτε λεπτομερώς μια χαρούμενη στιγμή και να τη γράψετε στο χαρτί.
Ρίξτε κρύο νερό στο πρόσωπό σας: Γεμίστε τα χέρια σας με κρύο νερό και ξεπλύνετε το πρόσωπό σας. Αυτό επιβραδύνει τον ρυθμό της καρδιάς μέσω της έμμεσης τόνωσης του πνευμονογαστρικού νεύρου, που ρυθμίζει μια σειρά ζωτικών λειτουργιών του οργανισμού, περιλαμβανομένων του καρδιακού ρυθμού και των μυών που χρησιμοποιούνται για την αναπνοή. Το πνευμονογαστρικό νεύρο ελέγχει επίσης τα χημικά επίπεδα στο πεπτικό μας σύστημα, τα οποία με τη σειρά τους επηρεάζουν σημαντικά τη διάθεση και την υγεία.
Χαμογελάτε: Είναι ένα απλό πράγμα που πραγματικά βελτιώνει τη διάθεσή μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι χαμογελάμε επειδή αισθανόμαστε χαρούμενοι, αλλά αυτό λειτουργεί και αντίστροφα. Μπορούμε να αισθανθούμε πιο χαρούμενοι εάν χαμογελάμε. Δεν χρειάζεται να χαμογελάμε μπροστά σε κάποιον ή σε καθρέφτη. Απλά χαμογελάστε.
Γέλιο: Το γέλιο λειτουργεί για τους ίδιους λόγους με το χαμόγελο. Μπορεί να αισθανόμαστε ανόητοι, αλλά με το να γελάμε ή να σκεφτούμε κάτι αστείο για να μας κάνει να γελάσουμε, ανοίγει την πόρτα για να αισθανθούμε πιο χαρούμενοι και ευτυχείς. Δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά στον εγκέφαλό μας μεταξύ ψεύτικου και γνήσιου γέλιου – και η πρόκληση του γέλιου μπορεί συχνά να οδηγήσει στο πραγματικό αποτέλεσμα.
Να είστε γύρω από άλλους ανθρώπους: Αν αρχίσετε να αισθάνεστε τη διάθεση σας να πέφτει, πηγαίνετε κάπου όπου είστε με άλλους ανθρώπους, όπως ένα καφενείο, ένα βιβλιοπωλείο, κλπ. Δεν χρειάζεται να αλληλεπιδράσετε με αυτούς τους ανθρώπους για να επωφεληθείτε, απλώς η παρουσία σας στον ίδιο φυσικό χώρο μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Η κουβέντα με έναν φίλο έχει ακόμα περισσότερα οφέλη για τον εγκέφαλο. Η κοινωνική αλληλεπίδραση προκαλεί τον εγκέφαλό μας να εκκρίνει την ωκυτοκίνη, η οποία υποστηρίζει το σύστημα σεροτονίνης, δίνοντάς μας το πλεονέκτημα και των δύο ‘χαρούμενων’ ορμονών.
Ανεβάστε τη θερμοκρασία: Το αίσθημα της ζεστασιάς μπορεί να αυξήσει την ωκυτοκίνη ή τουλάχιστον να μιμείται τα αποτελέσματά της, αυξάνοντας τα συναισθήματα εμπιστοσύνης και γενναιοδωρίας. Έτσι, αν δεν υπάρχει μια διαθέσιμη αγκαλιά, τυλίξτε τα χέρια σας γύρω από μια κούπα ζεστού καφέ, αγκαλιάστε μια κουβέρτα, ή κάνετε ένα ζεστό μπάνιο ή ντους.
Αγγίξτε ένα κατοικίδιο ζώο: Απλώς χαϊδεύοντας ένα κατοικίδιο (δικό μας ή ξένο) μπορεί να αυξήσει την ωκυτοκίνη, τις ενδορφίνες και τη ντοπαμίνη στον εγκέφαλό μας. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η κατοχή ενός κατοικίδιου ζώου μπορεί να μειώσει την κατάθλιψη, να ενθαρρύνει τις υγιεινότερες συνήθειες και να αυξήσει τα συναισθήματα της σύνδεσης.
Αν και κανείς δεν είναι ευτυχισμένος την κάθε στιγμή, το να παραμένουμε σταθερά θετικοί και ενεργοί ξεκινά από τον εγκέφαλό μας με συνηθισμένες σκέψεις, συμπεριφορές και συναισθήματα. Μικρά βήματα μπορούν να μας βοηθήσουν να ωθήσουμε ή να διατηρήσουμε τον εγκέφαλό μας σε μια πιο αισιόδοξη κατάσταση και να ξεκινήσουμε κυριολεκτικά τη διαδικασία βελτίωσης του εγκεφάλου.