Ανεξάρτητα από το τι πιστεύει κανείς για το ενεργειακό μέλλον της χώρας, όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε στο εξής:η λειτουργία μίας υγιούς, σύγχρονης και…
Στα μέσα του περασμένου αιώνα η ΔΕΗ ανταποκρίθηκε στις προκλήσεις της εποχής και συνέβαλε αποφασιστικά στην αναπτυξιακή πορεία της Ελλάδας. Σήμερα, αυτό που χρειάζεται – όχι μόνο η ΔΕΗ, αλλά ολόκληρη η χώρα – είναι η ΔΕΗ να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα και τις προκλήσεις του 21ου αιώνα, ώστε να στηρίξει μία σύγχρονη και ασφαλή οικονομία μηδενικών εκπομπών. Όσο πιο γρήγορα απεξαρτηθεί από τον λιγνίτη, τόσο καλύτερα (ασφαλέστερα, φθηνότερα) για όλους.
Δείτε παρακάτω 10 επιχειρήματα που τεκμηριώνουν αυτή την άποψη.
1. Η ΔΕΗ διαθέτει κυρίως απαρχαιωμένες λιγνιτικές μονάδες. Παράγει ηλεκτρική ενέργεια με πολύ χαμηλή απόδοση και εξαιρετικά ρυπογόνο τρόπο. Η αναβάθμιση αυτών των μονάδων είναι οικονομικά ασύμφορη και η μόνη επιλογή παραμένει η καταστροφική για το περιβάλλον λειτουργία τους, μέχρι να εξαντληθεί και το τελευταίο νομικό παραθυράκι που η ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία προβλέπει.
2. Τα εγχώρια κοιτάσματα λιγνίτη εξαντλούνται. Σύμφωνα με τις (αισιόδοξες) εκτιμήσεις της ΔΕΗ, τα αποθέματα (σε ολόκληρη τη χώρα και όχι μόνο στα λιγνιτικά κέντρα) αρκούν για να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες μας για τα επόμενα 45 χρόνια και αυτό αν η κατανάλωσή τους μειωθεί σημαντικά στο μέλλον. Τα αποθέματα της Δυτικής Μακεδονίας αρκούν για τα επόμενα 25 – 30 χρόνια. Θα είναι εγκληματικό αν η ΔΕΗ επενδύσει (με δικά μας χρήματα) το μέλλον της σε ένα καύσιμο… χωρίς μέλλον.
3. Τα εναπομείναντα κοιτάσματα λιγνίτη έχουν εξαιρετικά χαμηλή απόδοση. Η θερμογόνος δύναμη του μεγαλύτερου μέρους του ελληνικού λιγνίτη, κυμαίνεται από 975 (!) έως 1615 kcal/kg (χιλιοθερμίδες ανά κιλό) και μόνο μία μικρή ποσότητα (Φλώρινα και Ελασσόνα) έχει σημαντικότερη θερμογόνο δύναμη (1927 -2257 kcal/kg). Ο λιγνίτης που προορίζεται να καίει η Πτολεμαΐδα 5, είναι επίσης εξαιρετικά φτωχός (1.060-1.650 kcal/kg). Συγκριτικά, τα λιγνιτικά κοιτάσματα της Πολωνίας κυμαίνονται από 1.900-2.400 kcal/kg και της Γερμανίας από 1.870-2.750kcal/kg. Ακόμα και με τις πιο σύγχρονες τεχνολογίες καύσης λιγνίτη, η ρύπανση που προκαλείται είναι πολύ σημαντική.
4. Ο λιγνίτης σκοτώνει. Μπορεί κάποια συνδικάτα της ΔΕΗ να μην το πιστεύουν (άλλωστε δεν υπάρχει ούτε μία σοβαρή επιδημιολογική μελέτη στα λιγνιτικά κέντρα της χώρας), αλλά η ατμοσφαιρική ρύπανση από τις λιγνιτικές μονάδες ευθύνεται για περίπου 1.200 πρόωρους θανάτους ετησίως σε όλη την Ελλάδα. Αν κατασκευαστεί η Πτολεμαΐδα 5, θα ευθύνεται για 100 πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο.
5. Η εξάρτηση από τον λιγνίτη κοστίζει. Το εξωτερικό κόστος που πληρώνουμε χωρίς αυτό να μεταφέρεται στους λογαριασμούς της ΔΕΗ (επιβάρυνση δημόσιας υγείας, ανεπανόρθωτη καταστροφή φυσικών τοπίων),ανέρχεται σε 2,3 – 3,9 δις € το χρόνο. Μέχρι σήμερα στην Δυτική Μακεδονία έχουν καταστραφεί περισσότερα από 160.000 στρέμματα γης, ενώ έχουν ξεριζωθεί δεκάδες χωριά.
6. Ο λιγνίτης κατασπαταλά τους υδάτινους πόρους της χώρας. Η νέα μονάδα – αν κατασκευαστεί – θα καταναλώνει περισσότερους από 8 εκατομμύρια τόνους. Τόσο νερό καταναλώνουν ετησίως στην Ελλάδα περίπου μισό εκατομμύριο νοικοκυριά! Συνολικά οι λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ ‘εξαφανίζουν’ κάθε χρόνο, περισσότερο από 50 εκ. τόνους νερό από τα αποθέματα της χώρας!
7. Με την σημερινή της επενδυτική στρατηγική, η ΔΕΗ θα συνεχίσει να χάνει θέσεις εργασίας. Επί δεκαετίες η ΔΕΗ, εγκλωβισμένη στο εύκολο πολιτικό σύνθημα ‘της φθηνής ενέργειας’ και σε συνδυασμό με φαινόμενα κακών διοικητικών και κυβερνητικών πολιτικών, ‘έτρωγε από τις σάρκες της’ (εμφάνιζε πλασματικά χαμηλό κόστος) με αποτέλεσμα σήμερα να μην έχει την οικονομική δυνατότητα να προχωρήσει σε επενδύσεις που θα την εκσυγχρονίσουν. Τα 1,4 δις ευρώ που θα κοστίσει (το λιγότερο) η κατασκευή της ‘Πτολεμαΐδα 5’, θα προσφέρουν πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας και έσοδα για την Επιχείρηση αν η ΔΕΗ τα επενδύσει στην εξοικονόμηση ενέργειας και τις ΑΠΕ.
8. Η ΔΕΗ είναι σήμερα κομπάρσος στις ενεργειακές εξελίξεις. Παρά τη ραγδαία ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα και ολόκληρο τον κόσμο, από τα 12.760 εγκατεστημένα MW της ΔΕΗ, μόλις τα 80MW αφορούν εγκαταστάσεις ΑΠΕ (0,6%). Το 2013 το 70% της νέας εγκατεστημένης ισχύος στην Ευρώπη αφορούσε εγκαταστάσεις ΑΠΕ. Ειρωνικά, η ΔΕΗ είχε εγκαταστήσει ένα από τα πρώτα φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα στον κόσμο ήδη από τη δεκαετία του 1980. Δυστυχώς σήμερα είναι απούσα από τις νέες συνθήκες της αγοράς.
9. Η ΔΕΗ απειλείται από την ασθένεια των μεγάλων εταιριών ηλεκτροπαραγωγής. Οι 10 ευρωπαϊκοί κολοσσοί ηλεκτροπαραγωγής έχουν χάσει μισό τρις € την τελευταία δεκαετία εξαιτίας της εμμονής τους στις συμβατικές πηγές ενέργειας, την ώρα που άνθιζε η ανάπτυξη των ΑΠΕ κυρίως από μικρούς και μικρομεσαίους επενδυτές. Η ειρωνεία είναι ότι το ενεργητικό των χαρτοφυλακίων τους που αφορούσε ΑΠΕ – έστω κι αν ήταν ένα πολύ μικρό ποσοστό – δημιουργούσε σημαντική κερδοφορία για αυτές. Είναι ο λόγος για τον οποίο μία από αυτές, ο γερμανικός ενεργειακός κολοσσός RWE, αποφάσισε να μειώσει τις επενδύσεις άνθρακα και να επενδύσει σε μορφές συμβατές με ένα πιο ευέλικτο, αποκεντρωμένο και έξυπνο μοντέλο ενέργειας. Δηλαδή σε αποκεντρωμένες ΑΠΕ, δίκτυα και παροχή υπηρεσιών εξοικονόμησης ενέργειας στα νοικοκυριά.
10.Η ΔΕΗ πρέπει να αναλάβει το ρόλο που της αρμόζει. Σήμερα τα δεδομένα είναι τελείως διαφορετικά από ό,τι την δεκαετία του 50, όταν η ΔΕΗ ξεκίνησε την ιστορική της διαδρομή. Η ΔΕΗ σήμερα πρέπει να στηρίξει και να συμβάλει στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας και τη μετάβασή της σε μία κοινωνία μηδενικών εκπομπών. Θα πρέπει να παράσχει σύγχρονες ενεργειακές υπηρεσίες που θα μειώσουν δραματικά του λογαριασμούς ενέργειας των πολιτών. Να υλοποιήσει επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας τόσο σε οικιακές, όσο και σε μεγάλες εφαρμογές. Να στηρίξει με αναπτυξιακές πρωτοβουλίες τα πιο αδύναμα στρώματα και να δώσει ώθηση σε μία βιομηχανική στρατηγική που θα εκσυγχρονίσει και θα καταστήσει ανταγωνιστική την εθνική βιομηχανία. Φυσικά, να εξασφαλίσει το εργασιακό μέλλον των χιλιάδων εργαζομένων τους.
Για να τα καταφέρει όμως αυτά θα πρέπει να εφαρμόσει τώρα μία στρατηγική σταδιακής (αλλά οριστικής)απεξάρτησης από τον λιγνίτη. Αν τα καταφέρει, η κοινωνία δεν θα συνδέει πια την ΔΕΗ με τις αυξήσεις στους λογαριασμούς, τη ρύπανση, τα χαράτσια και τις κακές υπηρεσίες εξυπηρέτησης πελατών, αλλά για κάτι καλό: την ουσιαστική της συμβολή στην προσπάθεια εξόδου της χώρας από την κρίση.