Στα όρια του… κραχ βρίσκεται η αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας με μία «μαύρη τρύπα» της τάξης άνω του 1 δισ. €, που μετατρέπεται σε κυκλικό χρέος και απειλεί την ευστάθεια του συστήματος ηλεκτροδότησης, τους στόχους της αποκρατικο-ποίησης της ΔΕΠΑ αλλά και τους ιδιώτες επενδυτές.
Το αστρονομικό ποσό του 1 δισ. € επιμερίζεται σε …
οφειλές ύψους 350 εκατ. € προς τους ανεξάρτητους προμηθευτές ρεύματος, σε 300 εκατ. € στους παραγωγούς ρεύματος από ΑΠΕ και σε «φέσια» ύψους 150 εκατ. € που άφησαν τα «κανόνια» των Energa και Hellas Power. Από αυτό το έλλειμμα έχει προκληθεί ντόμινο χρεών προς τη ΔΕΠΑ ύψους 450 εκατ. €. Από το τελευταίο ποσό τα περίπου 300 εκατ. € είναι των ιδιωτών προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας και τα υπόλοιπα 150 εκατ. € από άλλους πελάτες της.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού ερευνά την υπόθεση και ενδεχόμενες ευθύνες της ΔΕΗ στο άνοιγμα της «μαύρης τρύπας», ενώ η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας με πρόσφατη απόφασή της εντοπίζει στη ΔΕΗ, στον Ανεξάρτητο Διαχει-ριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) και στον Λειτουργό Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ) παραβάσεις της νομοθεσίας που αφορούν την εκκαθάριση των συναλλαγών για τις αγοραπωλησίες ηλεκτρικού ρεύματος. Η κατάσταση αυτή επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί και από το ΥΠΕΚΑ μετά και τις παρεμβάσεις της τρόικας με νέα μέτρα έκτακτου χαρακτήρα που είναι το «ψαλίδι» στις τιμές πληρωμής των φωτοβολταϊκών.
Το «κοκτέιλ» γίνεται ακόμη πιο εκρηκτικό καθώς, λόγω της μεγάλης πτώσης της ζήτησης ρεύματος και της προτεραιότητας που δίνεται για παραγωγή από τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς της ΔΕΗ και τα φωτοβολταϊκά, οι θερμοηλεκτρικές μονάδες, όταν δύει ο ήλιος, αναγκάζονται να μπαίνουν στο σύστημα και αφού όλες τις υπόλοιπες ώρες είναι σβηστές, αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταπονούνται.
Oι 4 πηγές… χρεών
Τέσσερις είναι οι λόγοι για τους οποίους έχει προκληθεί το «ντόμινο» των χρεών. Αυτοί περιγράφονται σε διαφορετικά κείμενα από το ΥΠΕΚΑ, την απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε βάρος του Λειτουργού Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ) και είναι:
1 Η τρομακτική αύξηση της αδειοδότησης των φωτοβολταϊκών συστημάτων και μάλιστα με ιδιαίτερα υψηλές τιμές επιδότησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η εγκατεστημένη ισχύς φωτοβολταϊκών το 2009 ήταν μόλις 53 Μεγαβάτ και τώρα έχει ξεπεράσει τα 1.000 Μεγαβάτ.
Οι τιμές που είχαν αποφασιστεί να δίνονται από το ΛΑΓΗΕ ήταν, κατά κοινή ομολογία, σε επίπεδα κατά πολύ αυξημένες σε σχέση με όσα ίσχυαν σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Παρά τα μέτρα που έλαβε το καλοκαίρι και τον χειμώνα το ΥΠΕΚΑ το χρέος του ΛΑΓΗΕ ανεβαίνει και τώρα εξετάζει νέες περικοπές στις τιμές επιδότησης των φωτοβολταϊκών.
2 Η άνοδος των ανεξόφλητων λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος της ΔΕΗ, η οποία όπως περιγράφεται στην απόφαση της ΡΑΕ αγγίζει το 1,2 δισ. ευρώ. Η επιβολή του ειδικού τέλους ακινήτων μέσω των λογαριασμών δυσκόλεψε τα νοικοκυριά στην έγκαιρη πληρωμή τους.
3 Ο τρόπος, «καταχρηστικός» σύμφωνα με την απόφαση της ΡΑΕ, με τον οποίο η ΔΕΗ και με την ανοχή του ΛΑΓΗΕ (100% θυγατρική του Δημοσίου) και του ΑΔΜΗΕ (100% θυγατρική της ΔΕΗ), συμψηφίζει τις πληρωμές και τις οφειλές της κατά την εκκαθάριση των συναλλαγών της.
4 Το «σκάσιμο» των εταιρειών Energa και Hellas Power που άφησαν χρέη ύψους 150 εκατ. ευρώ.
Για να γίνει αντιληπτό το είδος και το μέγεθος του προβλήματος, πρωτίστως πρέπει να περιγραφεί ο τρόπος λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Από τη μία πλευρά είναι οι παραγωγοί ρεύματος, η «ΔΕΗ Παραγωγή» που έχει το 72% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας και οι πέντε ιδιωτικές μονάδες που έχουν το 22% και το υπόλοιπο ποσοστό είναι από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Απο την άλλη μεριά, είναι οι προμηθευτές.
Η «ΔΕΗ Προμήθεια» έχει το 98% της λιανικής αγοράς. Στη μέση βρίσκονται οι ΛΑΓΗΕ και ΑΔΜΗΕ, εταιρείες οι οποίες βάσει της νομοθεσίας κάνουν τις εκκαθαρίσεις των συναλλαγών. Δηλαδή εισπράττουν από την προμήθεια και πληρώνουν την παραγωγή. Επίσης κανονίζουν ανάλογα με τη ζήτηση για το ποιες μονάδες παραγωγής ρεύματος έχουν προτεραιότητα να μπαίνουν στο σύστημα, δηλαδή να δίνουν ρεύμα.
Συμψηφισμός
Η ΔΕΗ έχει εντοπιστεί, όπως προκύπτει από την απόφαση της ΡΑΕ σε βάρος του ΛΑΓΗΕ, να κάνει πρώτα συμψηφισμό ανάμεσα στις θυγατρικές της «Παραγωγή» και «Προμήθεια», με αποτέλεσμα να απομένει ένα πολύ μικρό μέρος για την πληρωμή των υπολοίπων παραγωγών της αγοράς ενέργειας.
Με βάση τους κανονισμούς ο ΛΑΓΗΕ θα έπρεπε να απαγορεύει αυτήν την πρακτική, δηλαδή να μην της επιτρέπει να πληρώνει πρώτα την παραγωγή της. Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι το έλλειμμα των 350 εκατ. ευρώ να το μοιράζονται μόνο οι ιδιώτες παραγωγοί ρεύματος και η ΔΕΗ να μη χρωστά τίποτε. Αν ο ΛΑΓΗΕ εκκαθάριζε σωστά την αγορά οι ιδιώτες θα είχαν μειωμένο κατά 100 εκατ. ευρώ χρέος.
Οι ιδιώτες με τη σειρά τους δεν μπορούν να πληρώσουν τη ΔΕΠΑ για την προμήθεια φυσικού αερίου στις μονάδες τους. Ετσι οφείλουν περί τα 300 εκατ. ευρώ (τα υπόλοιπα 150 εκατ. ευρώ) είναι οφειλές βιομηχανιών προς τη ΔΕΠΑ. Την πρακτική της ΔΕΗ ερευνά και η Επιτροπή Ανταγωνισμού, και μάλιστα ζήτησε από τη ΡΑΕ την τελευταία απόφασή της καθώς και άλλα στοιχεία, για να ερευνήσει την πιθανότητα κατάχρησης της δεσπόζουσας θέσης.
Μειωμένη ζήτηση ρεύματος
Μηδενική η τιμή για 12 έως 13 ώρες
Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από τη μεγάλη πτώση της ζήτησης ηλεκτρικού ρεύματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι για 12 και 13 ώρες ημερησίως η τιμή χονδρικής πώλησης ρεύματος είναι μηδενική. Επιπλέον λόγω κανονισμών προτεραιότητα στο να δίνουν ρεύμα έχουν τα φωτοβολταϊκά και οι υπόλοιπες ΑΠΕ αλλά και οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί της ΔΕΗ, λόγω του κινδύνου υπερχείλισης των ταμιευτήρων. Αν χρειαστεί, μετά μπαίνουν και δίνουν ρεύμα οι θερμικές μονάδες των ιδιωτών και της ΔΕΗ. Ετσι, τις πρωινές ώρες οι θερμικές μονάδες είναι σβηστές. Οταν δύει ο ήλιος και σβήνουν τα φωτοβολταϊκά οι μονάδες πρέπει να ανάψουν και να μπουν στο σύστημα. Αυτή η διαδικασία καταπονεί τις μονάδες θέτοντας σε κίνδυνο την ορθή λειτουργία τους και με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την ευστάθεια της ηλεκτροδότησης.
Επιπτώσεις στη ΔΕΠΑ
Τα χρέη που έχουν συγκεντρωθεί στη ΔΕΠΑ προκαλούν «πονοκέφαλο» στη διαδικασία της αποκρατικοποίησης, καθώς υπάρχει κίνδυνος οι διεκδικητές να κατεβάσουν το τίμημα εξαγοράς της. Η ΔΕΠΑ, από την άλλη πλευρά, έχει εξαπολύσει ένα κυνηγητό των ιδιωτών, οι οποίοι και δεν ευθύνονται για τις οφειλές τους, αφού το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας λειτουργεί στρεβλά. Η ΔΕΠΑ από την άλλη πλευρά πιεζόμενη από τη διαδικασία και τους στόχους της ιδιωτικοποίησης επιδιώκει να δεσμεύσει τους οφειλέτες της.
(του Χρήστου Κολώνα, ΕΘΝΟΣ, 21/4/2013)
