Πάνω από 6.000 παιδιά στην Ελλάδα ζουν στον δρόμο

Κορίτσια που πουλούν χαρτομάντιλα και λουλούδια, αγόρια που καθαρίζουν τα τζάμια των αυτοκινήτων στα φανάρια, παιδιά που ζητιανεύουν στους δρόμους. Για περίπου έξι χιλιάδες παιδιά στην Ελλάδα, ανάμεσά τους παιδιά ηλικίας ακόμη και 5 χρόνων, ο δρόμος είναι το σπίτι τους, η ζωή τους.

Τα παιδιά αυτά, τα παιδιά του δρόμου, κατάγονται κυρίως από άλλες χώρες όπως Βουλγαρία και Ρουμανία και έχουν έρθει στην Ελλάδα μαζί με τις οικογένειές τους για να δουλέψουν, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μένη Χριστίδου, κοινωνική λειτουργός στα προγράμματα της ΜΚΟ PRAKSIS, στη Θεσσαλονίκη, υπογραμμίζοντας ότι με την κρίση των τελευταίων ετών, έχει παρατηρηθεί αύξηση του φαινομένου της παιδικής εργασίας.

Ο αριθμός των παιδιών του δρόμου αυξάνεται,επίσης, τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, καθώς στις περιόδους αυτές συναισθήματα προσφοράς και λύπης απέναντι στα παιδιά είναι πιο έντονα.

Η πλειοψηφία των παιδιών που παρατηρούνται στους δρόμους είναι ηλικίας από 5 έως 12 ετών. Στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, η περιοχή του κέντρου παραδοσιακά αποτελεί το βασικό σημείο δράσης τους, καθώς το κέντρο συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό περαστικών.

«Συχνά όμως», όπως σημειώνει η κ. Χριστίδου, «παρατηρούμε παιδιά κοντά σε εκκλησίες περιφερειακά του κέντρου. Τα βράδια τα παιδιά μπορεί να εντοπιστούν και σε σημεία εκτός κέντρου εφόσον τα σημεία αυτά συγκεντρώνουν πολύ κόσμο συνήθως για βραδινή διασκέδαση».

Ανάλογο πρόβλημα με παιδιά που ζουν στο δρόμο, υπάρχει και στην Πάτρα, όμως εκεί εντοπίζεται κυρίως, σε παιδιά παράνομων μεταναστών που προσπαθούν να φύγουν από την πόλη ή τη χώρα.

Σύμφωνα με την κ. Χριστίδου μπορεί «κάποια από τα παιδιά του δρόμου να εργάζονται ή να επαιτούν στο δρόμο στην προσπάθεια τους να συμβάλλουν στο οικογενειακό εισόδημα. Τα περισσότερα όμως, εργάζονται σκληρά για να αποδώσουν κέρδη σε κυκλώματα εκμετάλλευσης. Οι έμποροι αυτού του σύγχρονου δουλεμπορίου μετακινούν συχνά τα παιδιά από περιοχή σε περιοχή, από πόλη σε πόλη ή μεταξύ διαφορετικών χωρών προκειμένου να μην γίνονται αντιληπτοί από τις διωκτικές αρχές».

Όσο για το πού κοιμούνται αυτά τα παιδιά και το αν πηγαίνουν σχολείο, όπως λέει κ. Χριστίδου «τις περισσότερες φορές οι οικογένειες διαθέτουν κάποιου είδους κατάλυμα, όμως περνούν αρκετές ώρες της ημέρας τους στο δρόμο αντιμετωπίζοντας κινδύνους, καταστάσεις βίας, ρατσισμού και περιθωριοποίησης. Τα περισσότερα από τα παιδιά αυτά δεν πηγαίνουν στο σχολείο, κι αν πηγαίνουν, παρακολουθούν περιστασιακά τα μαθήματα. Αυτό συμβαίνει κυρίως είτε γιατί η δουλειά τους συμπίπτει χρονικά με τις ώρες του σχολείου, είτε γιατί είναι πολύ κουρασμένα για να παρακολουθήσουν μαθήματα μετά τη δουλειά, είτε γιατί ο φόβος ότι θα αναγνωριστούν από τους συμμαθητές τους να εργάζονται στο δρόμο τα αποτρέπει από το σχολικό περιβάλλον».

Το 1996, γεννήθηκε στο Βέλγιο το MOBILE SCHOOL, το κινητό σχολείο, ένα πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί ειδικά για τα παιδιά του δρόμου, τα οποία δεν μπορούν να φοιτούν σε σχολεία διότι εργάζονται. Στην Ελλάδα βρίσκεται από το Νοέμβριο του 2009 και υλοποιείται από δύο ΜΚΟ, την PRAKSIS και την ΑΡΣΙΣ. Δραστηριοποιείται στη Θεσσαλονίκη, όπου υπολογίζεται ότι πάνω από 100 παιδιά την ημέρα εργάζονται ή επαιτούν στο δρόμο με το μεγαλύτερο ποσοστό να αφορά παιδιά από τις γειτονικές βαλκανικές χώρες. «Το εργαλείο αυτό μας επιτρέπει λόγω κατασκευής να το μεταφέρουμε στο δρόμο και να κάνουμε μάθημα εκεί ώστε να μάθουν τα παιδιά αυτά γραφή, ανάγνωση, αριθμητική και μέσω εκπαιδευτικών παιχνιδιών και δραστηριοτήτων κανόνες συμπεριφοράς, υγιεινής, τα δικαιώματά τους και πολλά ακόμη. Μέσα από αυτές τις δραστηριότητες τα παιδιά μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, τη φαντασία τους, τα όνειρά τους. Το σημαντικό για τους street workers / εκπαιδευτές είναι να πλησιάσουν το παιδί στο δικό του περιβάλλον και να δημιουργήσουν ένα θετικό κλίμα όπου το παιδί θα είναι αποδεκτό και θα απολαμβάνει το σεβασμό άνευ όρων», εξηγεί η κ. Χριστίδου.

Το Κινητό Σχολείο δεν αντικαθιστά το κανονικό σχολείο, αποτελεί το πρώτο βήμα για την ομαλή ένταξη αυτών των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον.

«Εμείς επισκεπτόμαστε τα παιδιά, τα ακούμε, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης μαζί τους και να τους παρέχουμε ευκαιρίες ώστε να ανακαλύψουν τους εαυτούς τους, τις δεξιότητές τους, τα ταλέντα τους και την αυτοπεποίθησή τους. Είναι μία διαδικασία που μπορεί να πάρει καιρό. Χρειάζεται υπομονή και διακριτική επιμονή. Έτσι οι σχέσεις που αναπτύσσονται είναι ισότιμες σχέσεις εμπιστοσύνης, σεβασμού και ειλικρίνειας». Και η προσπάθεια αυτή έχει θετικό πρόσημο. «Η ανταπόκριση από τα παιδιά είναι θετική και αυτό φαίνεται από την αυξανόμενη προσέλευση, από τη συνέπεια τους στις συναντήσεις, από την ανυπομονησία τους για την επόμενη συνάντηση, από τη διάθεση τους για μάθημα και δραστηριότητες και από την ποιοτική συμμετοχή του».

«Είναι επιτυχία», για την κ. Χριστίδου, «τα παιδικά μάτια που γεμίζουν χαρά και λαχτάρα, οι ανοιχτές αγκαλιές, τα πλατιά χαμόγελα, η προσμονή, ο ενθουσιασμός. Επιτυχία είναι όταν νιώθεις ότι έχει χτιστεί η εμπιστοσύνη».

Παρά τη σοβαρότητα του φαινομένου της παιδικής εργασίας, δεν έχει οριστεί Παγκόσμια Ημέρα που θα υπενθυμίζει, θα ενημερώνει και θα ευαισθητοποιεί για την κατάσταση που βιώνουν τα παιδιά του δρόμου. Για τον λόγο αυτό, όπως τονίζει η κ. Χριστίδου, ο οργανισμός «MOBILE SCHOOL» έχει ξεκινήσει μία παγκόσμια προσπάθεια για να ανακηρυχθεί η 12η Απριλίου ως Παγκόσμια Ημέρα για τα Παιδιά του Δρόμου.

Στην Ελλάδα, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις PRAKSIS και ΑΡΣΙΣ υποστηρίζουν την προσπάθεια αυτή και συνδιοργανώνουν την Παρασκευή 12 Απριλίου στην πλατεία Αριστοτέλους της Θεσσαλονίκης, ανοιχτή εκδήλωση-δράση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης βάζοντας ακόμα ένα λιθαράκι για την καθιέρωση της 12ης Απριλίου ως Παγκόσμια Ημέρα για τα Παιδιά του Δρόμου.