ΕΤΣΙ ΔΡΟΥΝ ΤΑ ΣΑΜΠΟΥΑΝ ΜΥΑΛΩΝ (ΜΜΕ) ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΣΑΜΑΡΑ…

Η προπαγανδιστική στρατηγική της «Νέας Τάξης»

Του Κωνσταντίνου Ρωμανού*

Αν η «Νέα Τάξη», όπως στην εποχή μας κάθε μορφή απολυταρχίας, αντλεί την νομιμότητά της από την χρήση της έννοιας της δημοκρατίας, το ερώτημα γεννάται τινί τρόπω κατορθώνει να γίνεται πιστευτή ή τουλάχιστον ανεκτή από τους πολίτες των δυτικών δημοκρατιών. Η απάντηση είναι διττή:

Αφενός, με την επίδειξη ισχύος, εφόσον ελέγχει πολιτικές ηγεσίες, οι οποίες με την σειρά τους απενεργοποιούν σταδιακά τα υπάρχοντα συντάγματα, τα δικαιώματα των εργαζομένων, ελέγχουν τα ΜΜΕ και την εκπαίδευση και επιβάλλουν την διάσπαση της συνοχής των κοινωνιών με το όπλο του ευφημιστικά λεγόμενου «πολυπολιτισμού» (για το τελευταίο δες τις έρευνες του καθηγητή του Harvard Robert Putnam). Ως γνωστόν τα άτομα διαθέτουν ευαίσθητη πυξίδα για τον προσδιορισμό του κέντρου της πραγματικής δύναμης στην κοινωνία τους, ώστε να συμμορφώνονται εγκαίρως κατά τις επιταγές της αυτοσυντήρησης και της ευζωίας.

Αφ’ έτερου, με την συστηματική εφαρμογή της Σοφιστικής στην προπαγάνδα, ιδιαίτερα με την μέθοδο της κατά το δυνατόν ανεπαίσθητης μετατόπισης των εννοιών. Έναν τρόπο για να γίνει αυτό εφικτό μας δείχνει η ανάγνωση της περί αρετής διδασκαλίας του Αριστοτέλη. Η αρετή λέγει ο μέγας διδάσκαλος, είναι μεσότης ανάμεσα σε δύο υπερβολές, π.χ. η ανδρεία ανάμεσα στο θράσος και την δειλία, η γενναιοδωρία ανάμεσα στην ασωτία και την τσιγγουνιά, κ.λ.π. Όμως η αρετή έχει με το ένα άκρο μεγαλύτερη ομοιότητα απ’ ό,τι με το άλλο, προσθέτει ο Αριστοτέλης, επομένως η ανδρεία μοιάζει περισσότερο με το θράσος του παράτολμου παρά με τη δειλία, όπως η γενναιοδωρία προσομοιάζει με την ασωτία μάλλον παρά με την τσιγγουνιά.

Από αυτό προκύπτει ότι είναι ευκολότερο να δυσφημίσεις τον ανδρείο, ονομάζοντάς τον θρασύ παρά δειλό, διότι η διαφορά στην πρώτη περίπτωση γίνεται δυσκολότερα αντιληπτή από έναν άνθρωπο χωρίς ανεπτυγμένη κρίση. Αντιστρόφως, προκειμένου να επαινέσεις (αναβαθμίσεις) έναν παράτολμο άνθρωπο είναι εφικτό να τον χαρακτηρίσεις ανδρείο για τον ίδιο λόγο.
Ας δούμε μετά από αυτά μερικά παραδείγματα από την εφαρμογή της ανωτέρω απλής μεθόδου μετατόπισης εννοιών στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα των τελευταίων δεκαπέντε χρόνων.
Αν αρετή είναι ο πατριωτισμός (Μητρός τε καὶ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων προγόνων ἀπάντων τιμιώτερόν ἐστιν ἡ Πατρὶς) υπερβολή στο ένα άκρο μπορεί να θεωρηθεί ο εθνικισμός ή ο υπερπατριωτισμός και στο άλλο άκρο η αρνησιπατρία και ως προϊόν αυτής ο άπατρις.

Είναι εύκολο, επομένως, να δυσφημίσεις τον πατριώτη ως υπερπατριώτη ή εθνικιστή. Αν αυτό το κάνεις αδιαλείπτως, με σύστημα, θα επιτύχεις τελικά την υποκατάσταση, στη συνείδηση, της έννοιας πατριώτης από την έννοια εθνικιστής, δηλαδή την έκλειψη της έννοιας πατριώτης.

Όμως για τον άνθρωπο που απαραιτήτως έχει ανάγκη, στο ζήτημα αυτό, μιας κατεύθυνσης που θα ακολουθήσει, ενός μπούσουλα για την πράξη, τι απομένει ως ορθή κατεύθυνση μετά την εξαφάνιση της προοπτικής του πατριωτισμού και της συνειδητής απόρριψης του εθνικισμού; Μα τι άλλο; Ο άπατρις, τουτέστιν ο κάτοχος της νέας ανερχόμενης αρετής, που εξεθρόνισε την παλαιά.

*Ο Κωνσταντίνος Ρωμανός είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου

[Δημοσιεύθηκε στο περ. Τρίτο Μάτι τ.226, Δεκέμβριος 2014]

ΔΕΙΤΕ ΟΛΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΔΩ