Τα συμφέροντα που κρατούν όμηρο τη ΔΕΗ

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Μια ετερόκλητη συμμαχία που επί δεκαετίες επωφελείται από το κρατικό μονοπώλιο της ΔΕΗ, αποκομίζοντας οφέλη σε βάρος του κοινωνικού συνόλου, παίζει αυτές τις ημέρες το τελευταίο της χαρτί, σε μια προσπάθεια να μη θιγούν τα προνόμιά της.
Πρόκειται για έναν ιδιότυπο συνασπισμό, που…
αποτελείται από συνδικαλιστές, πολιτικούς αλλά και επιχειρηματικά συμφέροντα που αντιμετωπίζουν ίσως για πρώτη φορά τον κίνδυνο να χάσουν το επικερδές πεδίο δραστηριοτήτων τους.

Συνδικαλιστές που απολαμβάνουν προνόμια, ταξίδια και «δωράκια», πολιτικά γραφεία και κομματάρχες που διατηρούσαν τον έλεγχο των προσλήψεων και πάσης φύσεως εργολάβοι και μεσάζοντες συνθέτουν ένα σκηνικό που κινδυνεύει να ανατραπεί, εφόσον τελικά προχωρήσει το ούτως ή άλλως προβληματικό σχέδιο της «μικρής ΔΕΗ».

Τις δύο πρώτες ημέρες της απεργίας της ΓΕΝΟΠ, άλλωστε, το πάρτι έχει ήδη ξαναρχίσει: Η ΔΕΗ καλείται να πληρώσει σε εισαγωγείς ρεύματος περίπου 150.000 ευρώ την ώρα ή, αλλιώς, 3,6 εκατ. ευρώ την ημέρα. Διόλου άσχημο μεροκάματο για τους μετρημένους στα δάχτυλα εισαγωγείς ρεύματος.

Τι ακριβώς δουλειά κάνουν αυτοί οι εισαγωγείς; Εκμεταλλευόμενοι τις ισχυρές διασυνδέσεις τους με το πολιτικοοικονομικό σύστημα, στήνουν ένα γραφείο στη Βουλγαρία, υπογράφουν δύο συμβόλαια και στη συνέχεια βλέπουν το χρήμα να ρέει στα ταμεία, με τη ΔΕΗ, που έχει επενδύσει εκατομμύρια, να είναι ο μεγάλος χαμένος.

Όπως και για τους μεσάζοντες που επί χρόνια εμποδίζουν τη διασύνδεση των νησιών, προσβλέποντας στην προμήθεια ντιζελογεννητριών για τους καλοκαιρινούς μήνες, ή για τους πάσης φύσεως προμηθευτές και υπεργολάβους στα δίκτυα. Τα νούμερα του κόστους μόνο για την προμήθεια του πετρελαίου που καίνε οι γεννήτριες στα νησιά προκαλούν ίλιγγο: πάνω από 800 εκατ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΡΑΕ.

Αλλά και η ίδια η ΔΕΗ, σε παλαιότερη μελέτη που είχε εκπονήσει, παραδεχόταν ότι πλήρωνε 47% ακριβότερα τους εργολάβους μετρήσεων, 10% ακριβότερα την κατασκευή των δικτύων και 25% ακριβότερα τη λειτουργία και συντήρηση σε σχέση με ό,τι ισχύει στην Ευρώπη (πηγές: ΔΕΗ, Booz Allen Hamilton). Το ίδιο συμβαίνει με όλη την αλυσίδα προμηθειών και αναθέσεων έργων.

Προνόμια

Από το πάρτι, βεβαίως, δεν λείπουν οι συνδικαλιστές, που, εκτός από τα προνόμια του φθηνού ρεύματος που επιφυλάσσει για όλους τους εργαζομένους της η ΔΕΗ, θεωρούν την εταιρεία ιδιοκτησία τους και πράττουν αναλόγως: Όπως συνέβη με τις παράνομες χρηματοδοτήσεις που αποκάλυψε ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης.

Χρήματα της ΔΕΗ που κατέληγαν σε ταξίδια, σουίτες ξενοδοχείων, ακριβά δώρα ή ακόμα και μελέτες που εκπονούσαν θυγατέρες μεγαλοσυνδικαλιστών έναντι δεκάδων χιλιάδων ευρώ. Έτσι, σήμερα εμφανίζονται ως υπερασπιστές των δικαίων του λαού υπόδικοι ή ακόμα και καταδικασθέντες συνδικαλιστές, όπως ο περιβόητος «Ρομπέν των πυλώνων», Νίκος Φωτόπουλος ή ο διαβόητος Ρίζος Ρίζος.

Ρουσφέτια

Την ίδια στιγμή που η ελίτ των συνδικαλιστών απολάμβανε από το σπίτι της επίδομα μονάδας στον ανενεργό σταθμό του Κερατσινίου, πάντως, στον σταθμό της Πάρου υπάρχει μόλις ένας μηχανικός και η ΓΕΝΟΠ ουδέποτε σκέφτηκε να κατεβάσει τους διακόπτες για να ζητήσει να μετακινηθούν οι υπεράριθμοι του Λεκανοπεδίου στις υποστελεχωμένες μονάδες της επαρχίας και των νησιών.

Και πώς να γίνει διαφορετικά, αφού η ΔΕΗ αποτελούσε διαχρονικά πεδίο εξυπηρέτησης πολιτικών ρουσφετιών; Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του τελευταίου διαγωνισμού 2007, όταν, από τις 2.000 νέες θέσεις, 1 στις 4 προσλήψεις (πάνω από 500 άτομα) έγιναν στην Αττική. Μόνο στην αδρανή μονάδα του Κερατσινίου προσελήφθησαν τότε 3 μηχανικοί. Αλλά και εκτός Αττικής τα παραδείγματα πολλά. Χαρακτηριστική ήταν η πρόσληψη, σε υδροηλεκτρικό σταθμό με υπεράριθμο προσωπικό 90 ατόμων, 13 επιπλέον υπαλλήλων. Βεβαίως, ο σταθμός είχε το πλεονέκτημα να βρίσκεται 15 λεπτά από το κέντρο πρωτεύουσας νομού κορυφαίου υπουργού.

Υπάρχει, δηλαδή, μια ετερόκλητη ομάδα που περιλαμβάνει προνόμια συνδικαλιστών, πολιτικές παρεμβάσεις αλλά και συμφέροντα που αποκομίζουν οφέλη από το υφιστάμενο status quo και έχουν κάθε λόγο να σηκώνουν ως σημαία τον… δημόσιο χαρακτήρα του ρεύματος για να μην προχωρήσει η απελευθέρωση της αγοράς.

Γιατί η «μικρή ΔΕΗ» δεν προωθεί την απελευθέρωση

ΠΩΣ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΦΑΙΡΕΣΕ ΤΑ ΚΑΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΣ ΠΩΛΗΣΗ «ΠΑΚΕΤΟ»

Η λύση της «μικρής ΔΕΗ» είναι δημιούργημα του πρώην υπουργού ΠΕΚΑ της κυβέρνησης Παπαδήμου, Γιώργου Παπακωνσταντίνου. Ο κ. Παπακωνσταντίνου, εκ Κοζάνης ορμώμενος, ήταν εκείνος που συνόδευε τον Νίκο Φωτόπουλο της ΓΕΝΟΠ στις μπούκες στα δ.σ. της ΔΕΗ επί Αθανασόπουλου, όταν οι σκληροπυρηνικοί συνδικαλιστές ήταν τα αγαπημένα παιδιά της παράταξης του «λεφτά υπάρχουν».

Το μοντέλο της «μικρής ΔΕΗ» ήρθε, λοιπόν, από τον κ. Παπακωνσταντίνου για να αντικαταστήσει την προηγούμενη πρόταση, για την απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας, η οποία προέβλεπε μεμονωμένες πωλήσεις μονάδων της ΔΕΗ. Και δεν ήταν η μόνη. Την τελευταία δεκαετία έχουν πέσει στο τραπέζι δεκάδες προτάσεις, πλάνα και σχέδια επί χάρτου για την απελευθέρωση της αγοράς, που έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: στόχος ήταν να μη γίνουν ποτέ πράξη.

Κάπως έτσι φτάσαμε τον περασμένο Μάρτιο, και αφού η τωρινή κυβέρνηση παρέλαβε τον καυτό φάκελο «ΔΕΗ», που ήταν ενταγμένος ως προαπαιτούμενο στο Μνημόνιο, να έχουν ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις για το μείγμα, δηλαδή το τι θα περιλαμβάνει η νέα εταιρεία που θα πουληθεί από τη ΔΕΗ ώστε να ανοίξει η αγορά.

Και κάπου εκεί, το ετερόκλητης προέλευσης, αλλά πανίσχυρο, σύστημα, που δεν επιθυμεί να υπάρξει ποτέ πραγματικό άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού, έκανε το θαύμα του: Από τη μάλλον ελκυστική αρχική πρόταση, που περιλάμβανε τρεις εν λειτουργία λιγνιτικές μονάδες και κάποια υδροηλεκτρικά, βγήκε η πιο αποδοτική λιγνιτική μονάδα (ΑΗΣ Καρδιάς) και τη θέση της πήρε ένα εργοστάσιο φυσικού αερίου που, ακόμα και εάν έκλεινε αύριο το πρωί, η ΔΕΗ θα είχε κέρδος.

Μείγμα

Και δεν είναι μόνο η πλέον εξόφθαλμη περίπτωση της μονάδας της Κομοτηνής, την οποία η ίδια η ΔΕΗ σε παλαιότερη μελέτη περιγράφει ως μια από τις χειρότερες στην Ευρώπη. Εξόχως προβληματικό είναι το μείγμα της «μικρής ΔΕΗ» και σε σχέση με τις άλλες μονάδες και πάγια της ΔΕΗ που περιλαμβάνει, όπως τη μονάδα του Αμύνταιου, η οποία θα πρέπει να οδηγηθεί σε απόσυρση το 2020, αφού συμπληρώνει τις ώρες λειτουργίας της.

Προβλήματα υπάρχουν και με τα ορυχεία. Όπως αποκαλύπτει σήμερα το «Κ», τα παραχωρούμενα εργοστάσια στο Αμύνταιο και τη Φλώρινα έχουν δωρεάν δικαιώματα λιγνίτη που λήγουν το 2018 και το 2024 αντίστοιχα, την ίδια στιγμή που η ΔΕΗ κρατά για λογαριασμό της μονάδες με πολύ μεγαλύτερα αποθέματα,τ ων οποίων οι δωρεάν παραχωρήσεις λήγουν το 2026. Υπάρχει, ωστόσο, option επέκτασης, με απόφαση του ελληνικού Δημοσίου, για άλλη μία 25ετία. Δηλαδή, την ίδια στιγμή που η ΔΕΗ θα απολαμβάνει δωρεάν δικαιώματα, ο ιδιώτης της «μικρής ΔΕΗ» θα τα πληρώνει αδρά, χάνοντας την όποια δυνατότητα να ανταγωνιστεί την «ιερή αγελάδα» του κρατισμού.

Αξίζει, όμως, να δούμε τι λέει για το μείγμα που δίνει προς πώληση η ίδια η ΔΕΗ σε μελέτη που είχε κάνει παλαιότερα (μαζί με την εταιρεία Booz) και παρουσιάζει σήμερα το «Κ»:

Κομοτηνή: Η μονάδα ισχύος 485 MW, με κόστος λειτουργίας 9,1 ευρώ/kW, χαρακτηρίζεται και ως η ακριβότερη μονάδα αερίου στην Ευρώπη, αφού είναι κατά 68% πιο δαπανηρή από τον μέσο όρο αντίστοιχων μονάδων στην Ευρώπη. Αλλά και σε σύγκριση με τις υπόλοιπες μονάδες της ίδιας της ΔΕΗ (3, 4, 5 στο Λαύριο), η Κομοτηνή υποαποδίδει σε ποσοστό άνω του 30%, ενώ σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τις πολύ πιο σύγχρονες και αποδοτικές ιδιωτικές μονάδες αερίου.

Αμύνταιο: Το προσαρμοσμένο κόστος λειτουργίας και συντήρησης είναι 46,2 ευρώ/kW, όταν η βέλτιστη πρακτική ομοειδών μονάδων είναι 25,3 ευρώ ή, αλλιώς, 45% φθηνότερη από το Αμύνταιο. Παράλληλα, είναι η πιο ακριβή σε λειτουργία από τις ομοειδείς μονάδες (Μεγαλόπολη, Άγιος Δημήτριος, Καρδιά), ενώ δεν διαθέτει σύστημα αποθείωσης. Το κυριότερο πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι το decommissioning της μονάδας που ξεκίνησε να λειτουργεί το 1987 πρέπει να γίνει σε έξι χρόνια από σήμερα. Το συνολικό κόστος της επένδυσης αποκατάστασης μπορεί να ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ.

Μελίτη: Η μονάδα που ξεκίνησε να λειτουργεί το 2003 έχει κόστος λειτουργίας και συντήρησης 50,9 ευρώ/kW, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 17 ευρώ. Στη Μελίτη υπάρχουν σοβαρά προβλήματα με την τροφοδοσία του λιγνίτη και, για αυτόν τον λόγο, η μονάδα δεν λειτουργεί σε full capacity.

Πέρα από τη μελέτη της Booz, τα δύο από τα 5 ορυχεία που παραχωρούνται, το Κλειδί και η Λακκιά, παραμένουν κλειστά λόγω προβλημάτων (κατολισθήσεις, ζητήματα με απαλλοτριώσεις κ.λπ.), ενώ, όπως προαναφέρθηκε, υπάρχει σοβαρό θέμα με τα δικαιώματα.

Βεβαίως, τα προβλήματα αυτά αποτυπώνονται και στις σοβαρές επιφυλάξεις που διατυπώνουν, ανεπισήμως, όλοι οι Έλληνες και ξένοι πιθανοί ενδιαφερόμενοι «μνηστήρες». Με λίγα λόγια, η υπόθεση «μικρή ΔΕΗ» στήθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να μην προχωρήσει ή, εάν προχωρήσει, να έχει απαλλαγεί η ΔΕΗ από πάγια-«βαρίδια», έχοντας, μάλιστα, εκπληρώσει την τυπική υποχρέωση για άνοιγμα της αγοράς.

Έτσι θα γίνει πιο μεγάλη η ΔΕΗ

Το στόρι της «μικρής ΔΕΗ», όμως, έχει και έναν μεγάλο κερδισμένο: την ίδια τη ΔΕΗ. Με τις αλλαγές που έχουν προταθεί στο νομοσχέδιο και θα περάσουν, η πώληση της θυγατρικής δεν μπορεί να γίνει κάτω από τη λογιστική αξία, ενώ τα χρήματα δεν πάνε στο ΤΑΙΠΕΔ, αλλά στα ταμεία της εταιρείας. Το ποσό που θα εισπράξει η εταιρεία, δηλαδή, ξεκινά από τα 1,5 δισ. ευρώ και μπορεί να φτάσουν έως και τα 2 δισ., με βάση την πρώτη λογιστική αποτίμηση που έχει γίνει. Την ίδια στιγμή, τρέχει η αποκρατικοποίηση του ΑΔΜΗΕ, η οποία θα φέρει στην επιχείρηση ακόμα 600 εκατ. ευρώ τουλάχιστον. Δηλαδή μιλάμε για ένα ποσό της τάξης των 2,1 έως 2,6 δισ. ευρώ που θα μπει στα ταμεία της εταιρείας.

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει η πώληση του 17% και η είσοδος στρατηγικού επενδυτή. Η εταιρεία που θα μπει –το πιθανότερο σενάριο είναι ένας ξένος παίκτης– θα κληθεί να διαχειριστεί και να φέρει σε πέρας το «master plan», το οποίο θα έχει τρία σκέλη:

1) Μείωση δανεισμού: Στο τέλος του πρώτου τριμήνου το καθαρό χρέος διαμορφώθηκε στα 4,613 δισ. ευρώ.

2) Χρηματοδότηση επενδύσεων: Η μονάδα της Πτολεμαΐδας, επένδυση ύψους 1,3 δισ. ευρώ, έχει κολλήσει στη χρηματοδότηση και έχουν βρεθεί μόνο τα μισά κεφάλαια.

3) Εξαγορές και επεκτάσεις: Στόχος είναι να ακολουθηθεί το μοντέλο Enel, η οποία, πουλώντας το 30% των παγίων της, κατάφερε να υλοποιήσει στρατηγικές εξαγορές. Η είσοδος του στρατηγικού μέσω του 17% θα παίξει καθοριστικό ρόλο, αφού θα δώσει την ώθηση που χρειάζεται ώστε να μην οδηγηθούν σε ναυάγιο –όπως συνέβη πολλάκις στο παρελθόν– τα ανοίγματα της ΔΕΗ στο εξωτερικό.

Μέσω του πλάνου που προωθείται, ο στόχος είναι η ΔΕΗ να αναδιαρθρωθεί και να εξελιχθεί σε κύριο παίκτη στην αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Πρακτικά, εκείνο στο οποίο στοχεύει ο στρατηγικός σχεδιασμός της χώρας είναι να εκμεταλλευτεί και η ΔΕΗ το θετικό momentum, όπως έχει διαμορφωθεί με τη διπλωματία των αγωγών και τις ευρύτερες ενεργειακές και γεωπολιτικές εξελίξεις. Φιλόδοξο, πλην όχι ανέφικτο, πλάνο, ιδιαίτερα εάν διαμορφωθούν μέσω του νέου επενδυτή οι κατάλληλες στρατηγικές συμμαχίες.

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Κεφάλαιο” της 5ης Ιουλίου