Μουσική εκπαίδευση στην Ελλάδα

Γράφει ο Γιάννης Πρεβενιός

Ξεκινώντας θέλω να επισημάνω ότι η απασχόληση ενός παιδιού με την μουσική, είτε για….

χόμπι είτε για ολοκληρωμένες σπουδές, έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην ψυχοσύνθεση του.

Γεμίζει δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο του και συμβάλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του.

Σίγουρα βοηθά στην κοινωνική του προσαρμογή και είναι ο κυματοθραύστης των εφηβικών αναζητήσεων και ανησυχιών……..
Οι μουσικές σπουδές χωρίζονται σε δύο κατηγορίες στις θεωρητικές (Πτυχίο Ωδικής, Αρμονίας, Ενοργάνωσης κ.ά) και στην εκμάθηση κάποιου οργάνου (Πιάνο, Κιθάρα, Βιολί, Κλαρίνο κ.ά)

Όποια κατηγορία και να διαλέξουμε θα πρέπει να κάνουμε υποχρεωτικά και κάποια μαθήματα από την άλλη. Ας πούμε ότι σπουδάζουμε πιάνο, για να μπορέσουμε να πάρουμε πτυχίο πρέπει να κάνουμε και ορισμένα θεωρητικά μαθήματα όπως είναι το Σολφέζ, η Αρμονία, Χορωδία, Ιστορία, Μορφολογία Μουσικής κ.α.

Αν κάποιος άλλος σπουδάζει θεωρητικό μάθημα Π.χ Αρμονία ή Ωδική, για να μπορέσει να πάρει πτυχίο θα πρέπει να κάνει ορισμένα χρόνια και σπουδές πιάνου, γιατί δεν είναι λογικό κάποιος με θεωρητικό πτυχίο να μην ξέρει να παίζει ένα μουσικό όργανο. Παρατηρούμε λοιπόν ότι και οι δύο κατηγορίες δεν μπορούν να σταθούν μόνες τους αλλά αλληλοσυμπληρώνονται.

Η μουσική εκπαίδευση στο σύνολο της έχει ανατεθεί σε ιδιωτικούς φορείς, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων όπου έχουμε Ωδεία που ανήκουν σε δήμους (Θεσσαλονίκης κ.ά)

Σήμερα λειτουργούν μουσικά Γυμνάσια και Λύκεια (μετρημένα στα δάκτυλα), τα οποία απορροφούν λίγα παιδιά (κατόπι εξετάσεων για εισαγωγή στην Α΄ Γυμνασίου.)
Επίσης τα τελευταία χρόνια ιδρύθηκε και Πανεπιστημιακή Σχολή όπου τα παιδιά του μουσικού Λυκείου μπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους.

Προσοχή τα υπόλοιπα παιδιά που θέλουν να κάνουν Πανεπιστημιακές σπουδές πρέπει απαραιτήτως να έχουν φοιτήσει μερικά χρόνια σε Ωδείο, για να μπορούν να ανταποκριθούν στα ειδικά μαθήματα των εισαγωγικών εξετάσεων.

Τα Ωδεία λοιπόν που σηκώνουν το κύριο βάρος της μουσικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι Ιδιωτικά και λειτουργούν κάτω από την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού.

Αυτή η εποπτεία έχει να κάνει με τις ετήσιες εξετάσεις και ειδικά τις εξετάσεις για την απόκτηση κάποιου πτυχίου όπου τον υποψήφιο τον εξετάζει κάποια επιτροπή στην οποία μετέχει και εκπρόσωπος του Υπουργείου. Άρα κάθε πτυχίο μουσικής για να είναι αναγνωρισμένο πρέπει να φέρει την σφραγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.

Τώρα θα απευθυνθώ σε σας τους γονείς που θέλετε το παιδί σας να μάθει κάποιο μουσικό όργανο. Αν είναι πολύ μικρό και δεν έχει διαλέξει τι του αρέσει, καλό θα είναι να το γράψετε σ’ ένα ειδικό τμήμα για μικρά παιδιά, όπου εκεί θα το βοηθήσουν να αποφασίσει τη όργανο θέλει να μάθει.

Προσοχή το τι όργανο θα μάθει ένα παιδί πρέπει να είναι απόφαση δική του και όχι δική σας, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να οδηγήσετε σε λάθος δρόμο το παιδί σας θέλοντας πιθανόν να υλοποιήσετε κάποια δικιά σας ανεκπλήρωτη επιθυμία.

Έχει παρατηρηθεί ότι παιδιά που ξεκινούν να μάθουν μουσική χωρίς πραγματικά αυτά να το θέλουν, ή κάνουν κάποιο όργανο που δεν τους αρέσει, στο τέλος εγκαταλείπουν άδοξα νομίζοντας ότι η μουσική είναι δύσκολη και ότι αυτά δεν είναι ικανά για να την μάθουν.

Ας μιλήσουμε τώρα για τους στόχους που πρέπει να έχει κάποιος που μαθαίνει ή θέλει να μάθει μουσική. Κατ’ αρχάς πρέπει να συμφωνήσουμε σε κάτι, ότι η μουσική πέρα από τον ψυχαγωγικό της χαρακτήρα ο οποίος μπορούμε να πούμε ότι έχει επικρατήσει δηλ. ακούμε μουσική για ψυχαγωγία, για ξεκούραση, είναι και μια τέχνη που επιδρά και διαμορφώνει ψυχικές και πνευματικές καταστάσεις. Κάποιος λοιπόν που ασχολείται με την μουσική πρέπει μετά από κάποιο χρονικό διάστημα να κάνει κάποιο διαχωρισμό δηλ. να αποφασίσει γιατί κάνει μουσική, κάνει μουσική μόνο για τον ψυχαγωγικό της χαρακτήρα ή για να γνωρίσει και να εμβαθύνει την τέχνη η οποία πιθανόν να τον οδηγήσει και σε άλλους δρόμους.

Έτσι λοιπόν δημιουργούνται δύο κατευθύνσεις:

α) Σοβαρές σπουδές, με στόχο και την επαγγελματική αποκατάσταση.

β) Γνωριμία της μουσική μέσω ενός οργάνου σαν χόμπι για ευχάριστη και δημιουργική απασχόληση του ελεύθερου χρόνου.

Πιστεύω ότι αυτός ο διαχωρισμός, ο οποίος δειλά δειλά κάνει την εμφάνιση του στο εκπαιδευτικό μουσικό σύστημα μπορεί να βοηθήσει πολλούς να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους για την μουσική, και να ασχοληθούν μαζί της εκπληρώνοντας ίσως κάποιο παλιό τους όνειρο.

Στο κάτω κάτω όλοι οι παλιότεροι δεν είχαν τις ευκαιρίες που έχουν τα σημερινά παιδιά για μάθηση. Εξ άλλου ποτέ δεν είναι αργά να εμφανίσουμε τον καλλιτέχνη που μπορεί να κρύβουμε μέσα μας.

Το να μάθει κάποιος ένα όργανο απαιτείτε πνευματική αλλά και σωματική προσπάθεια. Βέβαια το βάρος πέφτει περισσότερο στην σωματική προσπάθεια γιατί χρειάζεται συνεχής άσκηση των δακτύλων για να μπορεί να ανταποκριθεί στην τεχνική του οργάνου.

Η σωματική άσκηση δεν σταματάει ποτέ, μπορούμε να την παρομοιάσουμε με την καθημερινή προπόνηση που χρειάζεται κάποιος αθλητής για να έχει μια αξιοπρεπή παρουσία στο άθλημα του.
Έτσι και η μελέτη μας πρέπει να βασίζεται στην Επιμονή, στην Υπομονή, και στην Μεθοδικότητα. Η καθημερινή μελέτη θα φέρει καλύτερα αποτελέσματα και μη ξεχνάμε το γνωστό ότι η επανάληψη είναι μητέρα της μάθησης.

Αυτό που πρέπει να ξέρει ένα παιδί που θέλει να ξεκινήσει να κάνει μουσική είναι ότι όσο προχωράς στην εκμάθηση του οργάνου τόσο πιο πολύ ώρα χρειάζεται καθημερινά για μελέτη.

Αυτό βέβαια πολλές φορές είναι απαγορευτικό γιατί υπάρχουν και άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες (ξένες γλώσσες, αθλητισμός, φροντιστήρια κ.ά) με αποτέλεσμα πολλά παιδιά φτάνοντας στο Λύκειο να σταματούν τις σπουδές τους. Το σίγουρο είναι ότι η μουσική θα αφήσει πολλά θετικά στοιχεία στην προσωπικότητα και στην ψυχή τους τα οποία θα μείνουν ανεξίτηλα στο χρόνο, και θα τα συνοδεύουν σε όλη τους τη ζωή. Εγώ όμως θα πρότεινα σε ορισμένες περιπτώσεις να γίνεται μια προσεχτική αξιολόγηση πρώτα από τους ίδιους τους μαθητές και μετά από τους γονείς και τους δασκάλους τους, γιατί είναι κρίμα να εμποδίσουμε ένα παιδί με ταλέντο να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Και μη ξεχνάμε ότι αν κάτι που αγαπάμε το κάνουμε και επάγγελμα είναι σίγουρο ότι θα πετύχουμε πιο εύκολα στη ζωή μας.