Ενέργεια : Τονώστε τον οργανισμό σας φυσικά

Ο οργανισμός χρειάζεται…καύσιμα
Καθημερινά πραγματοποιούμε πολλές δραστηριότητες: περπατάμε, ασκούμε χειρονακτικές και διανοητικές εργασίες, πηγαίνουμε στο super market, αθλούμαστε. Για όλες αυτές τις δραστηριότητες ο οργανισμός μας χρειάζεται ενέργεια. Τι είναι, όμως, η ενέργεια; …

Ως ενέργεια ορίζεται η παραγωγή έργου, θερμότητας ή φωτός. Κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, η επιβίωση κάθε οργανισμού εξαρτάται άμεσα από την πρόσληψη και τη δαπάνη ενέργειας. Η παραγωγή ενέργειας είναι συνυφασμένη με τον μεταβολισμό. Ο μεταβολισμός είναι το σύνολο των χημικών αντιδράσεων που γίνονται στον οργανισμό και εξασφαλίζουν την επιβίωση και εξέλιξή του μέσα από την πρόσληψη και παραγωγή ενέργειας. Ειδικότερα, ο οργανισμός χρησιμοποιεί τους υδατάνθρακες, τις πρωτεΐνες και τα λίπη που προσλαμβάνει από την καθημερινή διατροφή και παράγει ενέργεια, διοξείδιο του άνθρακα και νερό.
Η παραγωγή ενέργειας για τον οργανισμό είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς χρειάζεται:
Για τη διατήρηση των λειτουργιών του σώματος, όπως αναπνοή, λειτουργία της καρδιάς και διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.
Για τη διατήρηση της φυσικής δραστηριότητας του οργανισμού, δηλαδή για να μπορούν οι μύες να συσπώνται και να παράγουν έργο.
Για την ισορροπημένη ανάπτυξη και ανάπλαση των ιστών.
Η ενέργεια που προσλαμβάνει ο οργανισμός από τις τροφές υπολογίζεται συνήθως σε θερμίδες. Η θερμίδα (Kcal) είναι ένα μέτρο της ενέργειας που αποδίδουν οι τροφές κατά τη διάσπαση και επεξεργασία τους από τον οργανισμό. Στην ουσία, αντιπροσωπεύει την ενέργεια που απαιτείται για να αυξηθεί η θερμοκρασία 1gr νερού από 14,5οC σε 15,5οC. Από τις 3 ομάδες τροφών που συμμετέχουν στη διαδικασία παραγωγής ενέργειας (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη) αναμφισβήτητα η ομάδα εκείνη με τη μεγαλύτερη ποσότητα συσσωρευμένης ενέργειας είναι τα λίπη που αποδίδουν 9 θερμίδες ανά γραμμάριο και ακολουθούν οι πρωτεΐνες με 4 θερμίδες ανά γραμμάριο και οι υδατάνθρακες με 3,75 θερμίδες ανά γραμμάριο. Πορίσματα μελετών καταλήγουν ότι στο ημερήσιο διαιτολόγιο οι συγκεκριμένες διατροφικές ομάδες θα πρέπει να προσλαμβάνονται στην εξής αναλογία: 50% υδατάνθρακες, 30% λίπη και 15-20% πρωτεΐνες.
Οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού σε ενέργεια είναι περίπου 30 θερμίδες ανά κιλό σωματικού βάρους. Χονδρικά, λοιπόν, ένας άνθρωπος 70Kg χρειάζεται περίπου 1500-2000 θερμίδες ημερησίως προκειμένου να καλύψει τις ενεργειακές του ανάγκες. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ακριβής ποσότητα θερμίδων που χρειάζεται καθημερινά το σώμα επηρεάζεται από μια σειρά κρίσιμων μεταβλητών που είναι οι εξής:
Η ταχύτητα του βασικού μεταβολισμού: ο βασικός μεταβολισμός είναι η ποσότητα θερμίδων που καταναλώνει ο οργανισμός όταν βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας και σε συνθήκες που η θερμοκρασία του περιβάλλοντος συμφωνεί με τη θερμοκρασία του σώματος. Υπολογίζεται ότι οι θερμίδες που απαιτούνται για την κάλυψη των αναγκών του οργανισμού σε κατάσταση ηρεμίας αντιπροσωπεύουν το 60-70% των συνολικών θερμιδικών αναγκών. Γι’ αυτό ένας υψηλός βασικός μεταβολισμός είναι σημαντικό πλεονέκτημα για τη διατήρηση ή τη μείωση του σωματικού βάρους. Η ταχύτητα του βασικού μεταβολισμού ρυθμίζεται από τις θυρεοειδικές ορμόνες. Μικρότερη έκκριση ορμονών σε σχέση με το φυσιολογικό συνεπάγεται και μειωμένη ταχύτητα του βασικού μεταβολισμού. Αντίθετα, η ταχύτητα του βασικού μεταβολισμού αυξάνεται όταν αυξάνεται και ο βαθμός έκκρισης των ορμονών.
Η εργασία και οι φυσικές δραστηριότητες του ατόμου: η πραγματοποίηση καθιστικής εργασίας απαιτεί την κατανάλωση λιγότερων θερμίδων σε σχέση με τη χειρονακτική εργασία.
Το φύλο: οι άνδρες χρειάζεται να καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες από τις γυναίκες.
Η ηλικία: όσο αυξάνεται η ηλικία, τόσο μειώνονται οι ενεργειακές απαιτήσεις. Μάλιστα, μελέτες αποδεικνύουν ότι ο ρυθμός του βασικού μεταβολισμού μειώνεται κατά 0,1-0,2% κάθε χρόνο μετά την ηλικία των 30 ετών.
Η σωματική διάπλαση: οι θερμιδικές ανάγκες του ατόμου μεταβάλλονται ανάλογα με το μέγεθος του σώματός του.
Οι περιβαλλοντολογικές συνθήκες: η ταχύτητα του μεταβολισμού αυξάνεται σημαντικά τον χειμώνα προκειμένου να διατηρηθεί σε σταθερά επίπεδα η θερμοκρασία του σώματος.
Οι περίοδοι σωματικής αύξησης: είναι γνωστό ότι η εφηβεία και η κύηση συνεπάγονται αυξημένες ενεργειακές ανάγκες.
Η γενική κατάσταση της υγείας του ατόμου: όταν το άτομο ασθενεί (π.χ. εμφανίζει πυρετό) αυξάνεται και η ταχύτητα του μεταβολισμού προκειμένου να αποκατασταθεί η φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος.
Απώλεια ενέργειας = κούραση !
Η απώλεια ενέργειας και φυσικής ευεξίας στον οργανισμό «προδίδεται» από το αίσθημα κούρασης που αισθάνεται το άτομο στην καθημερινότητά του. Ο ρυθμός εργασίας, οι ατέλειωτες ώρες καθήλωσης στους μποτιλιαρισμένους δρόμους, το άγχος για την επιβίωση και την πραγματοποίηση των προσωπικών και επαγγελματικών στόχων επιφέρει αναπόφευκτα έντονη κούραση. Πότε, όμως, η κούραση υπερβαίνει τα όρια του φυσιολογικού και οδηγεί σε άλλες νοσηρότερες καταστάσεις; Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την καταπόνηση του οργανισμού και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν;
Για να απαντηθούν τα ερωτήματα αυτά θα πρέπει καταρχάς να εντοπιστούν οι διαφορές μεταξύ κούρασης, κόπωσης και εξάντλησης. Η συγκεκριμένη διαβάθμιση των επιπέδων καταπόνησης του οργανισμού και απώλειας της ενεργητικότητάς του θεωρήθηκε αναγκαία από τους ερευνητές του πανεπιστημίου της Αλμπέρτα των Η.Π.Α. που ασχολήθηκαν με το ζήτημα.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τους ορισμούς που υιοθέτησαν οι Αμερικανοί επιστήμονες, τα άτομα που παρουσιάζουνκούραση διαθέτουν ακόμη ικανοποιητικό επίπεδο ενέργειας. Παρά την αίσθηση απώλειας μνήμης και τη σταδιακή δυσκολία εκτέλεσης μυϊκών εργασιών, επανέρχονται στα φυσιολογικά τους επίπεδα αμέσως μόλις ξεκουραστούν.
Η κόπωση είναι γενικά ένα επίπεδο σοβαρότερης απώλειας της ενέργειας του ατόμου. Τα συμπτώματα που την διέπουν ποικίλουν ανάλογα με το είδος:
1. Παροδική κόπωση
Συμπτώματα
Πτώση στις δραστηριότητες
Ευερεθιστικότητα και συνήθως αναίτιος εκνευρισμός
Έλλειψη κινήτρου για την εκτέλεση εργασιών
Δυσκολία στη συγκέντρωση
Απώλεια μνήμης
Αργή ανάκτηση δυνάμεων ύστερα από σωματική προσπάθεια
Από τι προκαλείται;
Η εμφάνιση παροδικής κόπωσης στον οργανισμό προκαλείται είτε λόγω έλλειψης βιταμίνης D κατά τους χειμερινούς μήνες είτε λόγω κακής διατροφής που στερείται βιταμινών και βασικών ουσιών, όπως σελήνιο, φθόριο, ψευδάργυρο, σίδηρο.
Αντιμετώπιση
Τα άτομα που διανύουν περίοδο παροδικής κοπώσεως πρέπει να καταναλώνουν καθημερινά πάνω από 6 φρούτα και λαχανικά, 3 γαλακτοκομικά προϊόντα και 200g κρέας, αλλιώς συνιστάται η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής.
2. Χρόνια κόπωση
Συμπτώματα
Παρατεταμένη κούραση για μεγάλο χρονικό διάστημα
Αδυναμία ύπνου ή ύπνος που αφήνει την αίσθηση κούρασης κατά το ξύπνημα
Αποφυγή σωματικής προσπάθειας
Δυσκολία συγκέντρωσης και εργασίας
Απώλεια σωματικού βάρους
Πονοκέφαλοι ή πόνοι στην κοιλιά
Από τι προκαλείται;
Η χρόνια κόπωση μπορεί να έχει διάφορες αιτίες:
Ενδέχεται να είναι το πρώτο σύμπτωμα της κατάθλιψης
Μπορεί να κρύβει κάποιο ενδοκρινολογικό, καρδιαγγειακό ή νευρολογικό πρόβλημα
Αντιμετώπιση
Τα άτομα που διέπονται από χρόνια κόπωση θα πρέπει οπωσδήποτε να ελέγξουν τυχόν έλλειψη:
κάποιας βιταμίνης του συμπλέγματος Β (η Β12 θεωρείται η βιταμίνη κατά της κόπωσης)
μαγνησίου (προκαλεί κενά μνήμης και προβλήματα στην εγρήγορση)
σιδήρου (προκαλεί αναιμία και πνευματική εξάντληση)
ψευδαργύρου (δημιουργεί ευαισθησία σε λοιμώξεις της αναπνευστικής οδού)
3. Εποχιακή κόπωση
Εαρινή κόπωση
Εκδηλώνεται κυρίως στις νεαρές γυναίκες, ιδιαίτερα τις πρωινές ώρες. Επίσης, πλήττει τις γυναίκες που πάσχουν από ορθοστατική υπόταση και χαμηλή αρτηριακή πίεση ή όσους υποφέρουν από χρόνια ή νευρολογικά νοσήματα και παίρνουν ηρεμιστικά, διουρητικά ή αγχολυτικά φάρμακα.
Συμπτώματα
Αίσθηση κούρασης και ατονίας που εμφανίζεται την άνοιξη
Από τι προκαλείται;
Τα αίτια που την προκαλούν δεν έχουν βρεθεί επακριβώς. Πιθανόν οφείλεται σε περιβαλλοντικές αλλαγές, όπως η ανθοφορία των δέντρων που επηρεάζει όσους έχουν αλλεργίες.
Αντιμετώπιση
Προλαμβάνεται με μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, καθώς και με περπάτημα που ηρεμεί, χαλαρώνει και φέρνει ψυχική ευεξία.
Χειμωνιάτικη κόπωση
Τα πρώτα σημάδια αυτής της κόπωσης αρχίζουν ανάμεσα στον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο και διαρκούν μέχρι τον Ιανουάριο. Εκδηλώνεται κυρίως το πρωί.
Συμπτώματα
Μεγαλύτερη ανάγκη για ύπνο και φαγητό.
Από τι προκαλείται;
Συσσώρευση δουλειάς
Λοιμώξεις που εξαντλούν τον οργανισμό
Έλλειψη φωτός που είναι χαρακτηριστική τον χειμώνα.
Αντιμετώπιση
Προλαμβάνεται με τη σωστή διατροφή και με το ευεργετικό φως της ημέρας και του ήλιου.
4. Περιστασιακές κρίσεις κόπωσης
Κόπωση της Δευτέρας
Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ιδιαίτερα κουρασμένοι όταν πηγαίνουν στη δουλειά τη Δευτέρα το πρωί. Ειδικοί που έχουν αναλύσει τον αέρα των γραφείων έχουν διαπιστώσει ότι είναι γεμάτος από διάφορα ιόντα/ακάρεα επειδή δεν έχει ανανεωθεί κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου. Η λύση, λοιπόν, είναι ο καλός αερισμός του γραφείου αμέσως μόλις φθάνετε το πρωί της Δευτέρας.
Κόπωση από φάρμακα
Η κατάχρηση φαρμάκων μπορεί να κουράσει τον οργανισμό. Ποιοι είναι οι ένοχοι; Ηρεμιστικά με βάση τις βενζοδιαζεπίνες, καθαρτικά, διουρητικά και φάρμακα που κόβουν την όρεξη.
Κόπωση από το κάπνισμα
Οι καπνιστές χαρακτηρίζονται συνήθως από έλλειψη βιταμινών και υποφέρουν συχνά από αϋπνίες. Υπεύθυνη για την κατάσταση αυτή είναι η νικοτίνη. Η κόπωσή τους αυξάνεται αν σταματήσουν να καπνίζουν, λόγω στέρησης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η πρόσληψη βιταμινών διευκολύνει την αντιμετώπιση της κρίσης.
Τα άτομα με εξάντληση παρουσιάζουν σύγχυση που μπορεί να μοιάζει με παραλήρημα, συναισθηματική απάθεια, ξαφνική απώλεια ενέργειας, δυσκολίες στο να μένουν ξύπνια ή να κοιμούνται και πλήρες κοινωνικό αποτράβηγμα.
Γεμίστε τις…μπαταρίες σας!
Τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται όλο και περισσότερα προϊόντα και εναλλακτικές λύσεις που συμβάλλουν αφενός στην εξάλειψη των φαινομένων κούρασης και ατονίας του οργανισμού και αφετέρου στην καταπολέμηση του χρόνου. Τα προϊόντα αυτά περιέχουν δραστικές ουσίες που ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού συγκρατώντας τις ελεύθερες ρίζες και βελτιώνουν τις πνευματικές και σωματικές επιδόσεις.
1. Κορεάτικο Ginseng (τζινσένγκ)
Συγκρατεί τις ελεύθερες ρίζες και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το κορεάτικο τζινσένγκ προσφέρει σωματική και νοητική τόνωση, αυξάνει τις επιδόσεις, αλλά θεωρείται ότι δρα και διεγερτικά αυξάνοντας τη λίμπιντο.
2. Gingko Biloba
Τα φύλλα του Gingko Biloba διευρύνουν τα αγγεία και βελτιώνουν τον μεταβολισμό του εγκεφάλου, κάτι που εξηγεί τη δράση του ως διεγερτικού μνήμης. Επιπλέον, ενισχύει την αποτελεσματικότητα των ενδογενών ουσιών του οργανισμού που συγκρατούν τις ελεύθερες ρίζες, με αποτέλεσμα τη βελτίωση του ανοσοποιητικού συστήματος.
3. Συνένζυμο Q10
Πρόκειται για θρεπτική ουσία που παράγεται από το ίδιο το σώμα και η λειτουργία της μοιάζει με εκείνη των βιταμινών. Παίζει καθοριστικό ρόλο στην παραγωγή ενέργειας στα κύτταρα και τα προστατεύει από την ελεύθερη δράση των ελεύθερων ριζών. Επιπλέον, θεωρείται ότι δυναμώνει την καρδιά.
4. Φωσφατιδυλσερίνη
Παίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία των εγκεφαλικών κυττάρων. Σύμφωνα με έρευνες, βοηθά στη διατήρηση ή βελτίωση των γνωστικών λειτουργιών, όπως η μνήμη, η συγκέντρωση και η μάθηση.
Πάντως, ανεξάρτητα από την ευεργετική δράση των ουσιών αυτών, η λύση του μυστηρίου βρίσκεται κυρίως στην επίτευξη ψυχικής και πνευματικής ισορροπίας, καθώς σημαντικός παράγοντας επιβάρυνσης του οργανισμού είναι το εργασιακό στρες. Ο εγκέφαλος, όσο και να θεωρείται ένας ακούραστος υπολογιστής, έχει σαφείς ανάγκες ξεκούρασης και αποδοτικότερης εκμετάλλευσης. Ας δούμε, λοιπόν, κάποιους πρακτικούς τρόπους περιορισμού του καθημερινού εργασιακού άγχους:
Προγραμματίστε την εργασία σας καταγράφοντας ρεαλιστικούς στόχους, χρονοδιαγράμματα και προτεραιότητες.
Υιοθετήστε έναν σταθερό ρυθμό εκτέλεσης της εργασίας, αποφεύγοντας να κάνετε παράλληλα πολλές εργασίες.
Πραγματοποιείτε βραχύχρονα διαλείμματα κατά την ώρα εργασίας ανάλογα με τον βαθμό καταπόνησής σας.
Αντιμετωπίστε την εργασία σας στην πραγματική της διάσταση, χωρίς να προσδοκάτε ότι θα σας καλύψει όλες τις ανάγκες σας. Μην ξεχνάτε ότι στη ζωή υπάρχουν και οι συναισθηματικές και κοινωνικές ανάγκες σας. Διαθέστε χρόνο για ψυχαγωγία και ανακαλύψτε νέα ενδιαφέροντα.
Αν το επίπεδο υγείας σας το επιτρέπει, ακολουθήστε ένα τακτικό πρόγραμμα σωματικής άσκησης.
Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή ανάλογη με τις ανάγκες του οργανισμού σας.
Φροντίστε να έχετε επαρκή ύπνο, τουλάχιστον 7-8 ώρες καθημερινά.