120 ΜΕΡΕΣ ΣΤΑ ΣΟΔΟΜΑ

Η τελευταία ‘προσωρινή’ έγκριση δόθηκε στις 12 Ιουνίου 2013, σε φυτοφάρμακα με την ουσία 1,3-dichlοropropene των εταιρειών BASF Agro Ελλάς ΑΒΕΕ. και Κ+Ν. Ευθυμιάδη ΑΒΕΕ.

Χρησιμοποιώντας τα παραθυράκια της νομοθεσίας, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και ο Υπουργός, κ. Τσαυτάρης μετατρέπουν σε κανόνα τις ρυθμίσεις για ειδικές και επείγουσες εξαιρέσεις, θέτοντας σε σοβαρότατο κίνδυνο την υγεία αγροτών και καταναλωτών. Η ουσία 1,3-dichlοropropene έχει απαγορευτεί στην ΕΕ λόγω της επικινδυνότητάς της, ενώ η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) έχει κατατάξει την ουσία ως ύποπτη καρκινογενέσεων.

(1) Στην Ελλάδα, όμως, εδώ και 4 χρόνια λαμβάνει προσωρινές άδειες 120 ημερών, παρόλο που είναι εγκεκριμένες στην Ελλάδα 5 διαφορετικές εναλλακτικές δραστικές ουσίες. Η Greenpeace απαιτεί την απόλυτη και μόνιμη απαγόρευση της ουσίας 1,3-dichlοropropene καθώς και το σταμάτημα της αλόγιστης χρήσης των εξαιρέσεων με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η εξεύρεση οποιασδήποτε πιο ασφαλούς εναλλακτικής.

Με δεδομένα τα αποτελέσματα των αναλύσεων σε δείγματα μήλων, αχλαδιών, μπανανών, πατατών, καρότων και κρεμμυδιών που πραγματοποίησε το ελληνικό γραφείο της Greenpeace τον Απρίλιο του 2013, αποδεικνύεται πως το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει μετατρέψει τις εξαιρέσεις του νόμου σε κανόνα. 

Ενώ ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός επιτρέπει την προσωρινή χρήση, το πολύ για 120 ημέρες, μιας απαγορευμένης ουσίας σε εξαιρετικά εδικές και επείγουσες περιπτώσεις, η χώρα μας έχει κάνει πλήρη χρήση της εξαίρεσης για πληθώρα ουσιών και σε βάθος χρόνου. Στην περίπτωση της δραστικής ουσίας 1,3-dichlοropropene και ενώ υπάρχουν 5 άλλες εγκεκριμένες δραστικές ουσίες οι οποίες αντικαθιστούν τη δράση της (χωρίς να σημαίνει ότι αυτές είναι αθώες), το ελληνικό Υπουργείο αδειοδοτεί την απαγορευμένη ουσία εδώ και 4 χρόνια, μεταφράζοντας το νόμο κατά το δοκούν.

Η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία επιτρέπει παρεκκλίσεις για χρήση απαγορευμένων ουσιών μόνο σε ‘Επείγουσες καταστάσεις φυτοπροστασίας’ (2). Συγκεκριμένα, ‘σε ειδικές περιπτώσεις ένα κράτος μέλος μπορεί να αδειοδοτήσει, για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τις 120 ημέρες, τη διάθεση φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά, για περιορισμένη και ελεγχόμενη χρήση, σε περίπτωση που το μέτρο αυτό κρίνεται αναγκαίο λόγω κινδύνου, ο οποίος δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με άλλα εύλογα μέσα.’

Εδώ και 4 χρόνια, ποια είναι η ‘επείγουσα κατάσταση’ που εξηγεί τις επαναλαμβανόμενες παρεκκλίσεις; Αφού υπάρχουν εγκεκριμένες εναλλακτικές ουσίες, για ποιο λόγο το Υπουργείο του κ. Τσαυτάρη επιμένει να εγκρίνει την απαγορευμένη ουσία 1,3-dichlοropropene, τη στιγμή που ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός μιλά ξεκάθαρα για παρεκκλίσεις στην περίπτωση όπου δεν υπάρχει εναλλακτική αντιμετώπιση; 

Με ποιο τρόπο έχει εξασφαλίσει το Υπουργείο πως γίνεται περιορισμένη και ελεγχόμενη χρήση οποιασδήποτε ουσίας; Στις πρόσφατες αναλύσεις μας εντοπίστηκαν 27 διαφορετικά επικίνδυνα φυτοφάρμακα, πολλές παράνομες και απαγορευμένες δραστικές ουσίες, αρκετές ουσίες οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν με την περιβόητη ‘εξαίρεση’ των 120 ημερών, αλλά ακόμα και δραστική ουσία η οποία πλέον έχει άδεια μόνο ως συντηρητικό ξυλείας και επίπλων!

Πολλές φορές, οι νόμιμες εναλλακτικές δραστικές ουσίες είναι και αυτές βλαβερές και συνοδεύονται από προειδοποιήσεις για σημαντικές βλάβες στο περιβάλλον και την υγεία. Δυστυχώς, στις μέρες μας για να φτάσουμε στην απαγόρευση ενός φυτοφαρμάκου, πρώτα βιώνουμε τις ζημιογόνες επιπτώσεις του. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί η συμπεριφορά του αρμόδιου Υπουργείου αφού η 1,3-dichlοropropene έχει ήδη απαγορευτεί λόγω αποδεδειγμένων κινδύνων.

Πρέπει να σημειωθεί πως η δραστική ουσία 1,3-dichlοropropene εμπεριέχεται σε φυτοφάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται σε προϊόντα όπως ντομάτες, μελιτζάνες, καρπούζι και πιπεριές, είδη με τεράστια ζήτηση στην Ελλάδα, ειδικά αυτή τη στιγμή. Το αρμόδιο Υπουργείο, εν γνώσει του, θέτει σε τεράστιο κίνδυνο την υγεία των αγροτών μας αλλά και των καταναλωτών. 

Ο Υπουργός κ. Τσαυτάρης, οφείλει να ενδιαφερθεί για την τήρηση του νόμου και όχι μόνο για την εκμετάλλευση των εξαιρέσεων. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Ελλάδα θα είχε εφαρμόσει και τη συμβατική της υποχρέωση για αμειψισπορά (εναλλαγή καλλιεργειών) πετυχαίνοντας έτσι την μείωση των ασθενειών που επηρεάζουν τις εντατικές μονοκαλλιέργειες. Προφανή οφέλη θα ήταν η μείωση της χρήσης των αγροχημικών με κέρδος στην υγεία παραγωγών και καταναλωτών και ο περιορισμός του κόστους παραγωγής.

Η Greenpeace ζητά από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και συγκεκριμένα από τον αρμόδιο Υπουργό, κ. Τσαυτάρη:

· Να σταματήσει αμέσως η χρήση της δραστικής ουσίας 1,3-dichlοropropene και να την αποσύρει επειγόντως από την αγορά. Η ουσία πήρε νέα ‘προσωρινή’ άδεια για 120 μέρες στις 12 Ιουνίου και ενδεχομένως να χρησιμοποιείται αυτή τη στιγμή σε προϊόντα τεράστιας ζήτησης, όμως οι ντομάτες.

· Να πάψει για πάντα η οποιαδήποτε παρέκκλιση για τη χρήση της ουσίας 1,3-dichlοropropene.

· Να πάψει η αλόγιστη, συνεχής και επαναλαμβανόμενη χρήση των υποκριτικών ‘προσωρινών αδειών 120 ημερών’ τις οποίες δίνει για χρήση διάφορων φυτοφαρμάκων. Η συγκεκριμένη, απαράδεκτη πρακτική, πέρα από την άδεια χρήσης επικίνδυνων φυτοφαρμάκων, εμποδίζει την εξεύρεση σταθερότερων και ηπιότερων εναλλακτικών.

· Να εφαρμοστεί η νομοθεσία για τον έλεγχο των ουσιών οι οποίες χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες, ώστε να σταματήσει η χρήση απαγορευμένων και ακατάλληλων φυτοφαρμάκων.

· Να δημιουργηθεί τάχιστα βάση δεδομένων λιανικής πώλησης φυτοφαρμάκων ώστε να γνωρίζουμε ποιες ουσίες έχουν χρησιμοποιηθεί σε ποιες καλλιέργειες και από ποιους.

· Να εφαρμοστούν οι κανόνες ορθής γεωργικής πρακτικής (που άλλωστε είναι υποχρεωτική για όλους τους Έλληνες παραγωγούς), ως την ελάχιστη προϋπόθεση για την καλλιέργεια της τροφής μας, με στόχο τη μείωση χρήσης χημικών. Η Ελλάδα είναι ουραγός και σε αυτό το θέμα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

· Να διαφυλάξει την ελληνική παραγωγή από καλλιέργειες μεταλλαγμένων αλλά και ακατάλληλων ειδών υψηλού ρίσκου επιμόλυνσης με μεταλλαγμένα, όπως η σόγια.

· Να προωθήσει και να επενδύσει σε καλλιέργειες ντόπιων ποικιλιών και ντόπιων ειδών λόγω ελάχιστων απαιτήσεων προστασίας και με σκοπό την ανάδειξη του ελληνικού ποιοτικού προϊόντος.