Η κυρία δεν γυρίζει πίσω

Ναπολέων Λιναρδάτος
Το 1979 η Μάργκαρετ Θάτσερ θα γίνει πρωθυπουργός της Βρετανίας. Αργότερα δημοσιογράφοι θα παρομοιάσουν την
Βρετανία πριν αναλάβει η Θάτσερ ως μια Μπανανία με άσχημο καιρό.

Το 1979 ο πληθωρισμός στην Βρετανία θα τρέχει με 25%, ο ανώτερος φόρος εισοδήματος θα έχει φτάσει στο 93%, το κράτος θα έχει επιβάλει περιορισμούς και ελέγχους στο χρήμα, στις τιμές και τα εισοδήματα. Το κράτος θα έχει γίνει επιχειρηματίας έχοντας στην ιδιοκτησία του τις τηλεπικοινωνίες, την βιομηχανία σιδήρου, πετρελαίου, τα λιμάνια και αρκετές αυτοκινητοβιομηχανίες – μεταξύ άλλων.

Όπως ήταν φυσικό υπό αυτές τις συνθήκες η Βρετανία θα έχει γίνει ένας παιδότοπος για τους εργοτοπατέρες και τις συντεχνίες τους. Ο δημόσιος τομέας που τότε θα περιλαμβάνει και τις παραπάνω βιομηχανίες θα βρίσκεται σε κατάσταση διάλυσης και αναρχίας. Τα νοσοκομεία θα βρίσκονται υπό πολιορκία και μόνο τα επείγοντα περιστατικά θα γίνονται δεχτά, απεργίες θα παραλύουν όλη τη χώρα στους σιδηρόδρομους, τα λιμάνια, τις μεταφορές, την καθαριότητα. Στις απεργίες θα συμμετέχουν ακόμα και οι νεκροθάφτες. Τα πτώματα θα αρχίσουν να συσσωρεύονται στα νεκροτομεία και η τότε κυβέρνηση των Εργατικών θα μελετήσει το ενδεχόμενο για ταφές στον Ατλαντικό ωκεανό…

Οι συνεχείς απεργίες και η αφαίμαξη του ιδιωτικού τομέα για να συντηρηθεί το μεγάλο κράτος με τις συντεχνίες του θα φέρουν την Βρετανία στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, και ήδη από το 1976 η μόλις προσφάτως αυτοκρατορία θα τρέχει στο ΔΝΤ για δάνειο 4 δις δολαρίων. Το 78-79 η κρίση θα έχει κορυφωθεί και αυτή η περίοδος θα αποκτήσει την Σαιξπηρική ονομασία Χειμώνας της Δυσαρέσκειας. Αυτή ήταν η κατάσταση της Βρετανίας εκείνη την εποχή λίγο πριν αναλάβει η Μάργκαρετ Θάτσερ.

Εκ των υστέρων οι πολιτικές που εφάρμοσε η Μάργκαρετ Θάτσερ μπορεί να φαίνονται σε πολλούς τουλάχιστον λογικές, αλλά στην εποχή της ήταν ιδιαιτέρως αμφιλεγόμενες και τις περισσότερες φορές ήταν απορριπτέες από τον καθώς πρέπει πολιτικό, πανεπιστημιακό και δημοσιογραφικό κόσμο ως εντελώς εκτός τόπου και χρόνου. Η Θάτσερ δεν είχε μόνο να αντιμετωπίσει το βρετανικό κατεστημένο, αλλά και την ηγεσία και κομματικό μηχανισμό του κόμματος της, που είχε προ πολλού αποδεχτεί το ρόλο του ως ο κατά περιόδους διαχειριστής της νέας σοσιαλιστικής Βρετανίας.

Η επανάσταση της Θάτσερ ήταν η επανάσταση της βάσης του συντηρητικού κόμματος, αυτοί που τα ΜΜΕ συχνά ειρωνικά αποκαλούν νοικοκυραίους. Οι μεσαίοι και μικρομεσαίοι που είχαν αγανακτήσει με την παρακμή της βρετανικής κοινωνίας και αντίθετα από την βρετανική ελίτ, δεν είχαν αποδεχτεί αυτή την παρακμή ως αναπόφευκτη

Η Μάργκαρετ Θάτσερ θα είναι γνήσιο τέκνο της τάξης των νοικοκυραίων. Στο πολύ δύσκολο αγώνα που θα κάνει για να αναλάβει την ηγεσία του κόμματος δεν θα έχει μόνο να αντιμετωπίσει το αρνητικό γεγονός για την εποχή ότι είναι γυναίκα, αλλά επίσης το ότι ήταν κόρη ενός απλού παντοπώλη. Η κόρη όμως του παντοπώλη είχε ένα ακόμα “αρνητικό”, ήταν μια πολικός πεποιθήσεων σε μια μεγάλη αγέλη πολιτικών της συναίνεσης. Πολύ συχνά ήταν απλά μόνη. Σε ένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικό περιστατικό σε συνέδριο του κόμματος θα βγάλει από την τσάντα της το Σύνταγμα της Ελευθερίας του Χάγιεκ και δείχνοντας στους παρευρισκόμενους θα πει με απόλυτη αποφασιστικότητα «Σ’ αυτό πιστεύουμε».

Στην σχεδόν χρεοκοπημένη Βρετανία το μήνυμα της Θάτσερ ήταν ξεκάθαρο: «Το πρόβλημα με τον σοσιαλισμό είναι ότι κάποτε σου τελειώνουν τα λεφτά των άλλων.» Αμέσως βάζει μπροστά πολιτικές για της καταπολέμηση του πληθωρισμού, προχωρά σε μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις, θα συγκρουστεί και θα νικήσει τις συντεχνίες και θα επιβάλει μια δραστική περικοπή των φόρων και του κρατικού παρεμβατισμού. Όταν θα παρουσιαστούν οι πρώτες μεγάλες δυσκολίες οι πολιτικοί της συναίνεσης θα την συμβουλεύσουν να κάνει στροφή επί τόπου. Θα τους απαντήσει «Αν εσείς θέλετε να κάνετε πίσω κάντε το. Η κυρία δεν γυρίζει πίσω». Η Θάτσερ θα κυβερνήσει για σχεδόν 12 χρόνια και η Βρετανία θα γνωρίσει την πιο μακρά περίοδο οικονομικής ανάπτυξης στην ιστορία της.

Συχνά θα προειδοποιήσει για την συρρίκνωση της εθνικής κυριαρχίας προς όφελος των ευρωκρατών και τους κινδύνους που αυτή η εξέλιξη δημιουργεί για τις ελευθερίες και την ευημερία των Ευρωπαίων πολιτών. Θα είναι ξεκάθαρα εναντίον του ευρώ θέλοντας η Βρετανία να κρατήσει το νόμισμα της. Θα ασκήσει μια εξωτερική πολιτική με γνώμονα το εθνικό συμφέρον και το ανένδοτο αντικομουνισμό της. Όταν η Αργεντινή θα εισβάλει στα Φώκλαντς, δεν θα αποδεχτεί την δικαιολογία ότι αυτά τα νησιά είναι πολύ μακριά για να τα υπερασπιστεί.

Από την Μάργκαρετ Θάτσερ μπορούμε να διδαχτούμε ότι δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για απώλεια εθνικής κυριαρχίας προς όφελος υπερεθνικών και ανελεύθερων θεσμών. Ο κρατισμός αποτυγχάνει όπου και αν εφαρμόζεται. Η ελευθερία του ατόμου να δημιουργεί και να επενδύει στο μέλλον είναι η μοναδική πηγή προόδου και ευημερίας για την κοινωνία. Η παρακμή που βιώνουμε σήμερα δεν είναι αναπόφευκτη. Και κάτι που τουλάχιστον θα έπρεπε να είχαμε μάθει από τον Μάιο του 2010: κάποτε τα λεφτά των άλλων τελειώνουν.