Μετέτρεψε τον εαυτό του σε πειραματόζωο για να σώσει τις ζωές άλλων

Τον οργανισμό του σε ένα παράδοξο πειραματικό εργαστήριο είχε μετατρέψει τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο νομπελίστας δρ Ραλφ Στάινμαν, καθώς…

δοκίμαζε μη εγκεκριμένες θεραπείες για να νικήσει τον καρκίνο στο πάγκρεας.

Ηταν άνοιξη του 2007. Ο Στάινμαν ήταν 64 ετών και διευθυντής στο Τμήμα Κλινικής και Ερευνητικής Ανοσολογίας του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ στη Νέα Υόρκη. Μόλις είχε επιστρέψει από ολιγοήμερες διακοπές. Στην πραγματικότητα οι διακοπές του δεν είχαν ολοκληρωθεί αλλά είχε γυρίσει λόγω των συμπτωμάτων: έντονη διάρροια, κατατονία, κίτρινα μάτια και δέρμα, όπως αναφέρει το κυριακάτικο περιοδικό των «Νιου Γιορκ Τάιμς».

Οπως έδειξαν οι εξετάσεις του, τα συμπτώματα οφείλονταν σε έναν όγκο μεγέθους μανταρινιού που είχε αναπτύξει στην κεφαλή του παγκρέατος. Το 80% των ανθρώπων που εμφανίζουν τέτοιου τύπου καρκίνο ζει μόνο για έναν χρόνο ενώ ελάχιστοι καταφέρνουν να παραμείνουν στη ζωή για ακόμη έξι μήνες. Επιπλέον, αρκετά από τα περιστατικά δεν χειρουργούνται λόγω της ιδιαιτερότητας. Ο Ραλφ που ζούσε μαζί με τη γυναίκα του ενημέρωσε τηλεφωνικά τα ενήλικα παιδιά του και τα παρακάλεσε να μην ψάξουν στο Ιντερνετ για την ασθένειά του, καθώς δεν υπήρχε θεραπεία για τη συγκεκριμένη νόσο. Οπως τους ανέφερε, τη θεραπεία του θα τη δημιουργούσε ο ίδιος.

«Ολα αυτά τα χρόνια ο Ραλφ αισθανόταν πως οι δοκιμές νέων, πειραματικών φαρμάκων σε ανθρώπους ήταν η ανώτατη μορφή επιστημονικής έρευνας. Είχε ιδιαίτερα κριτική σκέψη, όμως ήταν και πολύ ανυπόμονος με τα εργαστηριακά δεδομένα και τις μελέτες σε ποντίκια, που προηγούνται αυτών σε ανθρώπους» λέει η Σάρα Σλέσινγκερ, διευθύντρια του εργαστηρίου κλινικών δοκίμων στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ. «Η έντονη επιθυμία του για πειράματα απευθείας σε ανθρώπους έγινε πολύ πιο εμφανής και κατάφερε να την εκδηλώσει μετά τη διάγνωσή του» αναφέρει ο δρ Λουίς Βέινερ, καθηγητής στο ογκολογικό κέντρο Τζορτζτάουν στην Ουάσιγκτον και συνεργάτης του δρ Στάινμαν στην Επιτροπή Ανοσολογικού Καρκίνου στην Αμερικανική Ομοσπονδία Αντικαρκινικής Ερευνας.
«Η κατάσταση γι’ αυτόν ήταν κατεπείγουσα καθώς για πρώτη φορά πέρασε στο στρατόπεδο των ασθενών. Ηταν σαν να κοιτούσε τον γεμιστήρα του δικού του όπλου και να έψαχνε τη λύση ώστε να μην τον χτυπήσει η σφαίρα» σχολιάζει ο δρ Βέινερ.

Άλλωστε δεν μπορούσε να αντιδράσει διαφορετικά. Ολη τη ζωή του ασχολούνταν με την ανοσολογική έρευνα του καρκίνου. Το 1973 ανακάλυψε τα δενδριτικά κύτταρα και 38 χρόνια αργότερα, το 2011, κέρδισε και το Νομπέλ Ιατρικής. Από αυτήν την ανακάλυψη προέκυψε και η πρώτη θεραπεία για τον προχωρημένο καρκίνο του προστάτη.

Ο Στάινμαν ζήτησε να του αφαιρεθεί χειρουργικά ο όγκος. Οι συνάδελφοί του που τον χειρούργησαν διέγνωσαν παγκρεατικό καρκίνο σε τέταρτο στάδιο με μεταστάσεις στους λεμφαδένες. Οταν έλαβε τον όγκο του στο χέρι, τον έκοψε σε περίπου δέκα τεμάχια και έστειλε το υλικό σε διάφορα ερευνητικά ιδρύματα σε Γερμανία, ΗΠΑ, Καναδά κ.λπ., με την παράκληση να του δώσουν οποιοδήποτε λεπτομερές δεδομένο θα ανακάλυπτε το κάθε εργαστήριο. «Για αρχή ο Ραλφ επέλεξε να πάρει όλες τις συμβατικές θεραπείες που ήταν διαθέσιμες. Χειρουργήθηκε και έκανε συμπληρωματική χημειοθεραπεία. Ηταν όμως σε όλους μας βέβαιο πως δεν θα θεραπευόταν» διευκρινίζει η δρ Σλέσινγκερ. Κανένας όμως δεν γνώριζε εάν θα κατάφερνε να ζήσει περισσότερο από έναν χρόνο.

Αγώνας δρόμου. Μερικούς μήνες αργότερα, και αφού έγινε σαφές ότι δεν ανταποκρινόταν σε καμία από τις υπάρχουσες θεραπείες, ο δρ Μισέλ Νούσεντσβάιγκ, επικεφαλής του Τμήματος Μοριακής Ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ και συνεργάτης του Στάινμαν, άρχισε να εργάζεται πάνω σε μια διαφορετική προσέγγιση: ανέπτυξε στο εργαστήριο κύτταρα του όγκου που αφαιρέθηκε, τα οποία ακολούθως θα χρησιμοποιούσε για να δημιουργήσει τη βάση μιας νέας θεραπείας. Τότε, ο δρ Στάινμαν άρχισε να λαμβάνει δοκιμαστικές θεραπείες.

Η πρώτη μη εγκεκριμένη θεραπεία που έλαβε ήταν ένα εμβόλιο που βρισκόταν σε στάδιο δοκιμών. Δεν υπήρξε καμία εξέλιξη. Η δεύτερη δοκιμαστική θεραπεία ήταν βασισμένη στη δική του ανακάλυψη: τα δενδριτικά κύτταρα από το αίμα του. «Τα τροφοδοτήσαμε με ένα βασικό συστατικό των κυττάρων, το RNA που εξάγαμε από τον όγκο του και στη συνέχεια τα εισαγάγαμε με ένεση στον οργανισμό του» εξηγεί η δρ Σλέσινγκερ. Τη θεραπεία αυτή έλαβε αρκετές φορές μέσα στους επόμενους μήνες και ακολούθησε και νέα κλασική χημειοθεραπεία.

Η τρίτη δοκιμαστική θεραπεία ήρθε από το Πανεπιστημιακό Κέντρο Μπάμιλον του Ντάλας. Ηταν μια ανοσοθεραπεία (εμβόλιο) που είχε επιτυχή αποτελέσματα στο μελάνωμα, ίσως και στον καρκίνο του Στάινμαν. Παράλληλα λάμβανε χημικοθεραπευτικό φάρμακο γεμσιταβίνη της Eli Lilly, το μονοκλωνικό αντίσωμα ipilimumab της Bristol-Myers Squibb, το Ταρσέβα της Roche που στοχεύει συγκεκριμένες πρωτεΐνες που εμπλέκονται στην ανάπτυξη του καρκίνου και ακόμη ένα «έξυπνο» φάρμακο της Genentech. Ο Στάινμαν έφτασε στο σημείο να αλλάζει ή να κάνει συγχρόνως οκτώ διαφορετικές θεραπείες.

«Ο στόχος του ήταν να δοκιμάσει όλες τις θεραπείες και να μελετήσει τον εαυτό του πώς ανταποκρίνεται στην καθεμία από αυτές και ποια τελικά είναι οφέλη που έχουν στην καταπολέμηση του καρκίνου που είχε εμφανίσει» τονίζει η σύζυγός του Κλόντια. Οπως λέει, ο Ραλφ ήθελε να ανακαλύψει τον τρόπο θεραπείας του και να δημοσιεύσει τα αποτελέσματα των πειραμάτων που έκανε στον εαυτό του ως επιστημονική έρευνα. Πράγμα που οι συνάδελφοί του γνώριζαν ότι δεν θα πετύχει ποτέ. Οχι επειδή δεν πίστευαν ότι μπορεί να βρει τη θεραπεία, αλλά επειδή είχε μετατρέψει τον οργανισμό του σε εργαστήριο κλινικών δοκιμών δίχως όρια.

Δανείστηκε χρόνο. Κατάφερε να κρατηθεί στη ζωή τεσσεράμισι χρόνια, όταν ο μέσος όρος με αυτήν τη νόσο ζει έναν χρόνο. Οι συνάδελφοί του δηλώνουν πως είναι αδύνατο να προσδιορίσουν τι από όλα όσα πήρε του έδωσε χρόνο ζωής. Ο ίδιος, λίγο πριν πεθάνει, προσπαθούσε να τους πείσει ότι τα δενδριτικά κύτταρα ήταν αυτά που τον κράτησαν στη ζωή. Λίγο πριν εισαχθεί για τελευταία φορά στο νοσοκομείο, εξηγούσε για ώρες στη δρα Σλέσινγκερ την τελευταία μελέτη που είχε σε εξέλιξη, το εμβόλιο για τον ιό HIV/AIDS. «Εβλεπες ότι ο οργανισμός του είχε καταρρεύσει, αλλά το πνεύμα του ήταν αδάμαστο και η ψυχολογία του ήταν απόλυτα αισιόδοξη».

Ο δρ Στάνιμαν νοσηλευόταν και η κατάσταση της υγείας του επιδεινωνόταν τώρα με καλπάζοντα ρυθμό. «Είχε εμφανίσει συμπτώματα στο αναπνευστικό και οι πνεύμονές του είχαν θρόμβους. Δύο ημέρες αργότερα ο Στάινμαν έφυγε από τη ζωή» λέει στο Ρόιτερ η δρ Σλέσινγκερ.