Η γενιά του Πολυτεχνείου διάλεξε τον εύκολο δρόμο

Τι λέει ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης

Υπήρξε αναμφισβήτητα ο συγγραφέας που καθιέρωσε το αστυνομικό, πολιτικό μυθιστόρημα στη χώρα μας…

Εξάλλου, κατά κοινή ομολογία, το αστυνομικό μυθιστόρημα αντικαθιστά πια το κοινωνικό, απλώνει τις ρίζες του στην πολιτική και την ιστορία, αγωνιά και αναζητά λύσεις για ό,τι συμβαίνει στην εποχή μας, και σε κάποιες περιπτώσεις αποτελεί τον καθρέφτη της.

Ξεκινώντας η κρίση, άρχισε να γράφεται και «Η τριλογία της Κρίσεως». Συγγραφέας της, ο δημιουργός του αστυνόμου Χαρίτου, Πέτρος Μάρκαρης. Με οικονομικές σπουδές στο ενεργητικό του, ήταν εύκολο να αντιληφθεί, να σκιαγραφήσει και να… εξηγήσει κατά κάποιον τρόπο την κρίση.

Το πρώτο βιβλίο της τριλογίας ήταν τα «Ληξιπρόθεσμα δάνεια». Ο δολοφόνος σκοτώνει τραπεζικούς και ανθρώπους του χρήματος και γεμίζει την Αθήνα αφίσες προτρέποντας κανείς να μην πληρώσει τις δόσεις. Οι αναγνώστες ισχυρίζονται ότι επιτέλους μέσα απ’ αυτό κατάλαβαν τι ακριβώς θα πει Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και πού ακριβώς έγκειται η κρίση.

Στην «Περαίωση», το δεύτερο βιβλίο της τριλογίας που το ακολούθησε, εκείνος που υπογράφει ως «φοροεισπράκτορας» αρχίζει να σκοτώνει φοροφυγάδες! Αλλά με το τρίτο και τελευταίο βιβλίο ο συγγραφέας επιχειρεί την υπέρβαση. Με τον τίτλο «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία» μεταθέτει τον μυθιστορηματικό χρόνο στο μέλλον και παρουσιάζει το ζοφερότερο σενάριο.

Η ιστορία του ξεκινά τον Γενάρη του 2014 και η Ελλάδα έχει γυρίσει στη δραχμή. Το αφιερώνει στη μνήμη του Θόδωρου Αγγελόπουλου και επιλέγει για μότο φράση από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, εδ, 19-24: «διεμερίσαντο τα ιμάτιά μου εαυτοίς και επί τον ιματισμόν μου έβαλον κλήρον». Το αποτέλεσμα, όπως σε όλα τα αστυνομικά του Μάρκαρη, απρόσμενο. Το καλό και το κακό είναι κάτι που μέσα από τον χρόνο και την ιστορία μεταμορφώνεται, προσποιείται το ένα το άλλο, αλλάζει.

«Υπάρχει κάτι που δημιουργεί την αίσθηση μιας τρομοκρατικής ενέργειας, πλην όμως δεν έχουν έτσι τα πράγματα» ισχυρίζεται ο συγγραφέας του. «Ο ίδιος ο προϊστάμενος της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας έχει αμφιβολίες επ’ αυτού πρώτος απ’ όλους. Ξέρετε τώρα, από ένα σημείο και μετά όλα τα ονομάζουμε «τρομοκρατία», είναι η εύκολη λύση τις περισσότερες φορές και αυτό προσπαθώ να θίξω».

Τον έχουν πει και δικαίως «ανατόμο της κρίσης». Στο καινούργιο του μυθιστόρημα, όπως αναφέρει τοΈθνος, εκτός των εκδοχών για μιαν Ελλάδα του μέλλοντος, υπάρχουν και αποσπάσματα ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Παλιοί φίλοι συναντούνται σεβόμενοι τον χρόνο που τους σεβάστηκε και ο ένας τον άλλον: «Τώρα, για πρώτη φορά, καταλαβαίνω ποια είναι η διαφορά μου με τον Λάμπρο Ζήση. Δεν είναι ούτε πολιτική ούτε ιδεολογική.

Περιμέναμε και οι δυο μας το ραντεβού με την Ιστορία σε διαφορετικές γωνίες, αλλά επειδή το ραντεβού μάς κρέμασε, και εμάς τους δυο και την Ελλάδα, πιάσαμε την κουβέντα και τα βρήκαμε. Η διαφορά βρίσκεται στο ότι ο Ζήσης μπορεί και διατυπώνει πολύ πιο σωστά αυτά που και εγώ σκέφτομαι, αλλά κομπλάρω και δεν μου βγαίνουν».

Η συνέχεια, βεβαίως, μέσα από το βιβλίο. Και οι δράστες.

Μικρά αποσπάσματα και αιχμηροί διάλογοι

Με το χιλιάρικο δεν θα μπορείς να πιεις ούτε έναν καφέ
Η αρχή του, άμεση όπως το συνηθίζει, με διάλογο και το… πρόβλημα:

Το κρατάει στο αριστερό της χέρι και αφήνει τη δεξιά παλάμη της να γλιστρήσει πάνω του απαλά, όπως στρώνεις ένα τσαλακωμένο χαρτί. Το χέρι της τρέμει καθώς το αγγίζει.

«Θα το πιστέψετε; Μου είχε λείψει» ψιθυρίζει.

Αυτό που κρατάει είναι ένα χαρτονόμισμα των χιλίων δραχμών, πανομοιότυπο με εκείνο που ξέραμε από παλιά, με τον Δισκοβόλο του Μύρωνα.

«Μαμά, μ’ αυτό το χιλιάρικο δεν θα μπορείς να πιεις αύριο ούτε έναν καφέ» της λέει η Κατερίνα.

Το «αύριο» είναι η πρώτη Ιανουαρίου του 2014. Σήμερα είναι η τελευταία μέρα του 2013 και ετοιμαζόμαστε να κόψουμε την πίτα, μαζί με τον Φάνη, την Κατερίνα και τα συμπεθέρια μας, τη Σεβαστή και τον Πρόδρομο.

«Σκέψου πόσο πιο χορταστικό είναι να παίρνεις ένα χιλιάρικο για έναν καφέ, αντί για τρία ευρώ» της απαντά η Αδριανή.

«Ναι, μόνο που πεντακόσιες δραχμές μάς κάνουν ένα ευρώ».

«Μην της μαυρίζεις την ψυχή» της ψιθυρίζει ο Φάνης.

«Θα της μαυρίσει από αύριο».

«Ασ’ το λοιπόν για αύριο» της απαντά κοφτά ο Φάνης.

«Κατερίνα μου, εμείς τα ζήσαμε όλα και έχουμε πάθει ανοσία» παρεμβαίνει η Σεβαστή. «Ξέρεις πόσες χιλιάδες έδινε η μάνα μου για μια οκά ρύζι μετά τον Εμφύλιο; Πρόδρομε, θυμάσαι πόσο έδιναν για μια οκά ρύζι πριν από την υποτίμηση του Μαρκεζίνη;»

Να είμαστε προσεκτικοί με τη Χρυσή Αυγή
Στις σελίδες του βιβλίου σκιαγραφούνται ανάγλυφα εκτός από την Αθήνα και ο ευρωπαϊκός Νότος. Οι οργανώσεις που δρουν παρανόμως, αλλά και η Χρυσή Αυγή: «Η ΧΑ περνάει μέσα στο βιβλίο περίπου όπως δρούσαν τα τάγματα εφόδου των ναζί στη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης», έχει δηλώσει προτού καν βγει το βιβλίο, ο συγγραφέας. «Η Ευρώπη, ιστορικά, σε περιόδους κρίσης πήγαινε προς την άκρα Δεξιά η οποία πάντοτε ωφελούνταν και αξιοποιούσε τέτοιες καταστάσεις. Το ίδιο συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα. Αυτό που με ανησυχεί σε τρομερό βαθμό είναι ότι, πέραν της κατακραυγής, δεν φαίνεται να συνειδητοποιούμε ότι πίσω απ’ όλα αυτά υπάρχει ένα σχέδιο: μια επιδίωξη της ίδιας της Χρυσής Αυγής να καταστεί σε τούτη την κοινωνία ένα παρεμβατικό, στο επίπεδο της βίας, στοιχείο. Το πράγμα δεν έχει τελειώσει. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί».

Κατασπατάλησε τα λεφτά, καπηλεύτηκε οράματα
Αλλά τα δύσκολα θα αρχίσουν να διαδραματίζονται ακριβώς παρακάτω. Διότι ενώ οι Αθηναίοι έχουν επιδοθεί σε αγώνα επιβίωσης, κάποιος αρχίζει να σκοτώνει επώνυμα πρόσωπα από την γενιά του Πολυτεχνείου. Και πάνω σε κάθε του θύμα αφήνει κι ένα μήνυμα που παραπέμπει ακριβώς στην εξέγερση. Βεβαίως, ακροδεξιές οργανώσεις, τρομοκρατία, παλιές αμαρτίες θα τεθούν επί χάρτου.

«Ο τίτλος παραπέμπει στο γνωστό σύνθημα του Πολυτεχνείου και επελέγη διότι επικεντρώνομαι ακριβώς σε αυτήν τη σύγκρουση ανάμεσα σε εκείνη τη γενιά και στους σημερινούς νέους» έχει πει ήδη ο συγγραφέας για το σύνθημα «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία» του τίτλου. «Πιστεύω ότι η γενιά του Πολυτεχνείου οφείλει έναν απολογισμό», έχει ήδη επισημάνει. « Όταν ανήλθε στην εξουσία διάλεξε τον εύκολο δρόμο. Αντί να αξιοποιήσει τα λεφτά που έμπαιναν τότε μαζικά στη χώρα, τα κατασπατάλησε. Καπηλεύτηκε, για εμένα, τη δίψα μιας ολόκληρης χώρας να απαλλαγεί από μια δικτατορία και να κυβερνηθεί από μια αριστερή προοδευτική κυβέρνηση».