Η ανάπτυξη της ομιλίας από το 1ο έως το 3ο έτος

Υπάρχουν κάποιοι κανόνες στην ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων, όμως οι γονείς θα πρέπει να καταλάβουν πως κάθε παιδί είναι μοναδικό και αναπτύσσεται με τους δικούς του ρυθμούς. Ας δούμε τις δυνατότητες που έχουν τα… παιδιά ανά ηλικία σχετικά με την ανάπτυξη της ομιλίας τους.

12 έως 16 μηνών: Τα παιδιά χρησιμοποιούν με συνέπεια εφτά έως είκοσι πραγματικές λέξεις. Παράγουν ήχους όπως «τα», «ντ», «π», «μ», «μπ». Στην προσπάθεια τους να επικοινωνήσουν χρησιμοποιούν λέξεις σε συνδυασμό με κινήσεις τον χεριών (δηλαδή όταν θέλει να πάρει ένα αντικείμενο, το δείχνει). Μπορούν να αναγνωρίζουν διάφορα μέρη του σώματος, όπως μαλλιά, πρόσωπο, χέρια, αφτιά, κεφάλι, πόδια κτλ. Σε αυτή την ηλικία τα βρέφη διατηρούν το ενδιαφέρον τους για λίγα λεπτά της ώρας όταν βλέπουν εικόνες που τους ονοματίζουμε.

16 έως 18 μηνών: Το λεξιλόγιο των παιδιών σε αυτή την ηλικία αυξάνεται κατά τρεις ή τέσσερις λέξεις το μήνα. Το παιδί έχει τη δυνατότητα να επαναλαμβάνει λέξεις που ακούει από τον περίγυρο του, επίσης χρησιμοποιεί περισσότερο λέξεις από ότι νοήματα για να εκφράσει επιθυμίες και ανάγκες. Ακόμη, έχει τη δυνατότητα να συσχετίζει νέες λέξεις σε ευρείες κατηγορίες, όπως ζώα, φαγητά και ρούχα.

18 έως 20 μηνών: Τα παιδιά αυτής της ηλικίας έχουν ένα λεξιλόγιο της τάξης των είκοσι λέξεων. Μπορούν και επαναλαμβάνουν μέσω της μίμησης προτάσεις (συνήθως δύο ή τριών λέξεων) τις οποίες ακούνε συχνά. Μιμούνται ήχους ζώων και διάφορων αντικειμένων όταν παίζουν. Μπορεί να κατανοήσει τη διάκριση μεταξύ κάποιων προσωπικών αντωνυμιών, όπως «δώσε το σε μένα».

20 έως 24 μηνών: Σε αυτό το αναπτυξιακό στάδιο τα παιδιά αρχίζουν να συνδυάζουν λέξεις σε απλές προτάσεις (πχ. Μαμά θέλω γάλα). Επίσης, αναφέρεται στον εαυτό του με το όνομά του και προσπαθεί να μιλήσει για πράγματα που έκανε χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό από δικές του λέξεις και εκφράσεις. Ακόμη, αρχίζει να χρησιμοποιεί κάποιες αντωνυμίες, χωρίς όμως να αποφεύγει τα λάθη. Μπορεί να καταλάβει κάποιες σύνθετες προτάσεις, όπως «το απόγευμα, θα πάμε στις κούνιες».

24 έως 30 μηνών: Σε αυτό το στάδιο τα παιδιά χρησιμοποιούν προτάσεις δύο ή τριών λέξεων. Μπορεί να χρησιμοποιεί σωστά τις αντωνυμίες όπως το «εγώ». Όμως και με τους αριθμούς τα πηγαίνουν καλά, επαναλαμβάνουν σωστά δύο με τρεις αριθμούς στη σειρά. Ονομάζουν και αναγνωρίζουν τουλάχιστον ένα χρώμα και μπορούν να κατανοήσουν επίθετα που δηλώνουν μέγεθος, όπως μικρό-μεγάλο και ψηλό-κοντό. Κατανοούν αρκετά ρήματα και επιλέγουν σωστά τις εικόνες που τα αντιπροσωπεύουν. Μπορούν να απαντήσουν με ευκολία και σωστά σε ερωτήσεις όπως «τι τρως;», «τι φοράς;». Μπορούν να χρησιμοποιούν τον πληθυντικό αριθμό και συχνά επιλέγουν αρνητικές εκφράσεις (πχ «δεν θέλω») που εδραιώνουν το εγώ τους.

30 έως 36 μηνών: Τα παιδιά αυτής της ηλικίας σχηματίζουν προτάσεις με περισσότερες από τρεις λέξεις. Αρχίζουν να χρησιμοποιούν προθέσεις, να συνδυάζουν τα ρήματα και τα ουσιαστικά. Επίσης, μπορούν να διηγηθούν μια μικρή ιστορία ή ένα παιδικό τραγουδάκι σε κάποιον και επίσης, εκφράζουν πολλές απορίες με το «γιατί;».
Προϋποθέσεις για να μπορέσει να αναπτύξει ένα παιδί λόγο και ομιλία είναι η άρτια ακοή, η σωστή λειτουργία των αισθήσεων, η αντιληπτική του ικανότητα, καθώς και να ζει σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα. Όταν ένα παιδί δεν ταυτίζεται σύμφωνα με τα γλωσσικά πρότυπα της ηλικίας του, θα πρέπει να ζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχολόγου ή λογοπαιδικού.
Νίνα Φ. Καραμολέγκου, MSc, Ψυχοθεραπεύτρια, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

flowmagazine