ΠΩΣ ΕΒΑΦΑΝ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΤΟΥΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ;

Ένας μοναδικός κόσμος γεμάτος χρώματα θα αρχίσει να αποκαλύπτεται σταδιακά..

στο Μουσείο της Ακρόπολης, από την Τρίτη 31 Ιουλίου 2012 ξεναγώντας μας στον κόσμο των χρωμάτων της αρχαϊκής εποχής.
Με τη δράση για τα Αρχαϊκά Χρώματα, που θα διαρκέσει 12 μήνες, το Μουσείο ευελπιστεί να ανοίξει μια συζήτηση με ειδικούς και κοινό για τα χρώματα της αρχαϊκής εποχής, υλοποιώντας θεματικές παρουσιάσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και ειδικές εκδηλώσεις. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζουν οι επιτόπιες έρευνες μέσω νέων τεχνολογιών που θα πραγματοποιούνται στα αγάλματα τα οποία έχουν διασώσει λίγο ως πολύ τα χρώματά τους.

«Πρόκειται για μια διαδραστική ενέργεια, όχι μόνο για να πούμε ότι τα αρχαία αγάλματα είχαν χρώματα, αλλά κυρίως για να αναφερθούμε στη σημασία τους. Το χρώμα δεν αποτελούσε στοιχείο απλής διακόσμησης, αλλά προσέθετε αισθητική ποιότητα στο γλυπτό. Επιπλέον, επειδή υπάρχουν πολλές διαφορετικές γνώμες όσον αφορά τη μελέτη των χρωμάτων, θεωρήσαμε ότι το Μουσείο έχει την υποχρέωση, αφού διαθέτει την καλύτερη συλλογή έργων που σώζουν το χρώμα τους από την αρχαϊκή εποχή, να πει τη δική του θεμελιωμένη άποψη», δήλωσε ο διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, καθηγητής Δημήτρης Παντερμαλής.
Η νέα μουσειακή δράση βασίζεται στην πολύ προσεκτική παρατήρηση, στη χρήση νέων τεχνολογιών (π.χ. φασματογραφικές αναλύσεις, ειδική φωτογράφιση κ.α.), σε προσπάθειες αναπαραγωγής των αρχαίων χρωμάτων και εφαρμογής τους σε παριανό μάρμαρο, καθώς και σε αναζητήσεις πληροφοριών από τις γραπτές πηγές.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Τρισώματου δαίμονα (6ος αι. π. Χ.), που κοσμούσε το αέτωμα του Εκατομπέδου, του αρχαϊκού Παρθενώνα. Η τοποθέτηση της αυθεντικής υδατογραφίας του Ελβετού ζωγράφου Λουί Εμίλ Γκιγερόν, που φιλοτέχνησε το 1887 -ένα χρόνο μετά την ανεύρεση του έργου- κάτω ακριβώς από το αυθεντικό γλυπτό, δίνει την ευκαιρία της σύγκρισης, καθώς και πολύτιμες πληροφορίες για τις αλλαγές που έχουν υποστεί τα χρώματα από τον 19ο αιώνα έως σήμερα, αλλά και για τη χρήση των αυθεντικών χρωμάτων. Οι αναπαραστάσεις του Γκιγερόν (1850-1924), καθώς και άλλων, απέδωσαν τα αρχικά χρώματα των γλυπτών αμέσως μετά την εύρεσή τους, πριν η ατμόσφαιρα αρχίσει το καταστροφικό της έργο.
«Υπάρχουν διαφορές στα χρώματα, όπως για παράδειγμα στα γένια της μιας μορφής, όπου στην υδατογραφία είναι μπλε, ενώ στο γλυπτό είναι μαύρο. Σε άλλα σημεία το μπλε χρώμα έχει δύο αποχρώσεις, μια πιο ανοιχτή και μια πιο σκούρα. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι υπήρχαν δυο διαφορετικά μπλε χρώματα, το αιγυπτιακό μπλε και ο αζουρίτης. Είναι πολύ ενδιαφέρον να έχει κανείς την αυτοψία ενός καλλιτέχνη της εποχής που ανακαλύφθηκαν τα έργα, μαζί με το πρωτότυπο όπως σώζεται αυτήν τη στιγμή», τόνισε ο καθηγητής.
Ποια όμως ήταν τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν; Όπως πληροφόρησε ο κ. Παντερμαλής, αλλά και όπως αναφέρεται στον πολύ καλό οδηγό του Μουσείου «Αρχαϊκά Χρώματα», που κυκλοφορεί παράλληλα με τη δράση, στα γλυπτά της αρχαϊκής εποχής χρησιμοποιούσαν συνήθως τα βασικά χρώματα: κόκκινο σε διάφορες αποχρώσεις, μπλε σκούρο ή γαλάζιο, μαύρο, κίτρινο και πράσινο.

Μεταξύ αυτών επικρατούσε το κόκκινο -ίσως λόγω της ευκολίας εύρεσής του, αλλά και της συμβολικής αξίας του- ακολουθούσαν το μπλε και το μαύρο, ενώ σε αρχαϊκά γλυπτά της Ακρόπολης έχει εντοπιστεί και το πράσινο, που όμως προβληματίζει, καθώς δεν είναι φανερό με γυμνό μάτι αν είναι όντως πράσινο ή οξειδωμένο μπλε.
Για την απόδοση του χρώματος της επιδερμίδας, χρησιμοποιούσαν στα γυμνά μέρη των ανδρικών μορφών κόκκινο χρώμα, ενώ σε εκείνα των Κορών ανοιχτόχρωμη καστανή ή κίτρινη ώχρα, όπως αυτή που ανιχνεύτηκε στο πρόσωπο της «Χιώτισσας», του αγάλματος που πιστεύεται ότι δημιούργησε ένας καλλιτέχνης από τη Χίο. Στο ίδιο άγαλμα, ο χιτώνας φέρει αποχρώσεις κόκκινου χρώματος από κιννάβαρι και κυανού από αιγυπτιακό κύανο, όπως εντυπωσιακά αποτυπώνεται στο μικρό τμήμα της αναπαράστασης.

Την Τρίτη 31 Ιουλίου 2012, ημέρα έναρξης της δράσης, θα πραγματοποιηθούν έξι παρουσιάσεις από τις 11 πμ. έως τις 4 μμ. Από μεθαύριο, Τετάρτη 1η Αυγούστου 2012, οι παρουσιάσεις θα γίνονται κάθε μέρα στις 12 το μεσημέρι στα αγγλικά και στη 1 μμ. στα ελληνικά. Επίσης, τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν τα αρχαϊκά χρώματα μέσα από διάφορα παιχνίδια, όπως ο χρωματισμός της Πεπλοφόρου, ένα παιχνίδι που μπορούν να συνεχίσουν και στο σπίτι μέσα από την ειδικά διαμορφωμένη ψηφιακή διαδραστική εφαρμογή.
Επιπλέον από τον Σεπτέμβριο και δύο φορές τον μήνα θα πραγματοποιούνται στην αίθουσα με τα αρχαϊκά, εκδηλώσεις- παρουσιάσεις από ανθρώπους που γνωρίζουν καλά το χρώμα, όπως ζωγράφοι, ενώ από το φθινόπωρο του 2013 αναμένεται η έκδοση νέου καταλόγου, με όλα τα καινούργια στοιχεία που θα έχουν προκύψει. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι ειδικές έρευνες, οι οποίες θα διεξάγονται αρχικά στα 10 αγάλματα που έχουν επιλεγεί, αργότερα και στα υπόλοιπα, με σκοπό να επεκταθούν μετά το τέλος της δράσης και σε έργα άλλων εποχών που βρίσκονται στο Μουσείο.
Οι φασματογραφικές και οι υπόλοιπες έρευνες θα πραγματοποιούνται στην ίδια αίθουσα, παρουσία των επισκεπτών, οι οποίοι θα έχουν μια μοναδική ευκαιρία: Να ανακαλύψουν τα χρώματα των αρχαϊκών έργων, αλλά και να ενημερωθούν για τις νέες εξελίξεις τη στιγμή σχεδόν της ανακάλυψής τους.