Πτώση Τειχους: Πώς η περεστρόικα του Γκορμπατσόφ απέτρεψε την σφαγή στην Ανατολική Γερμανία!

Ήταν η τελευταία ευκαιρία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας η οποία τραβούσε πλέον απεγνωσμένα την γούνα του Κομμουνιστή παππού της, της Σοβιετικής αρκούδας, για λίγη βοήθεια.

Ο Έγκον Κρέντς, ο νέος ηγέτης της Ανατολικής Γερμανίας ο οποίος, μετά τον προκάτοχό του Έριχ Χόνεκερ που ανετράπη, πήγε στο Κρεμλίνο για μια συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης: Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.

Ήταν η 1η Νοεμβρίου 1989. Ο Κρέντς μετέφερε άσχημα νέα για τον Γκορμπατσόφ. Η ανατολικογερμανική οικονομία ήταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης – ένα γεγονός που ο Χόνεκερ είχε κρατήσει κρυφό από τους περισσότερους από τους κορυφαίους συμβούλους του, καθώς και τους Ρώσους χρηματοδότες του – και δε μπορούσε πλέον να πληρώσει τους τόκους του τεράστιου χρέους της.
Ο κομμουνισμός άρχισε ήδη να καταρρέει στην Πολωνία, την Τσεχοσλοβακία και την Ουγγαρία. Η Ουγγαρία ειχε καταφερει να ανοίξει μια τρύπα στο Σιδηρούν Παραπέτασμα, όταν άνοιξε τα σύνορά της με την Αυστρία, με αποτέλεσμα χιλιάδες Ανατολικογερμανοί να καταφέρουν να αποδράσουν κρυφά στη Δύση.

Και, υπό τον Γκορμπατσόφ, η Ρωσία είχε αρχίσει να αναθερμαίνει τις ψυχροπολεμικές σχεσεις που ειχε με την καπιταλιστική Δύση, κατά τη σύνταξη των σχεδίων στο πλαίσιο του λεγόμενου “Δογματος Σινάτρα” για να διευκολυνθεί η διάλυση του σοβιετικού μπλοκ πριν τα μέλη της αποφασίσουν “να το κάνουν όπως ήθελαν” (σε ακριβή μετάφραση του γνωστου τραγουδιού του Φράνκ Σινάτρα “My Way “!).

Όλα αυτα ομολόγησε ο Κρέντς απειλούσαν την ύπαρξη της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Είπε στον Γκορμπατσόφ ότι χωρίς μεγαλύτερη οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη από τη Σοβιετική Ένωση, η Ανατολική Γερμανία θα πρέπει να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για να μην εξαπλωθούν στο Βερολίνο οι μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις της Λειψίας.

Εγκον Κρέντς

Θα έπρεπε να ληφθούν δραστικά μέτρα για τη προστασία της ακεραιότητας του Τείχους του Βερολίνου, η πτώση του οποίου ηταν αδιανόητη για τον Κρέντς. Άλλωστε μόλις ειχε πάρει μια μικρή γεύση εξουσίας στο θρόνο της ΛΔΓ ύστερα απο μια πολύχρονη προσπάθεια για να αποδείξει την πίστη του προς το κράτος. Αυτή ήταν η δική του στιγμή και δεν ήταν έτοιμος να αφήσει τα ινία μόνο ένα δεκαπενθήμερο αφου ειχε αναλάβει από τον Χόνεκερ.

Ο Γκορμπατσόφ, ο οποίος δεν συμπαθούσε τον Κρέντς, τον απέρριψε. Ειπε στον Κρέντς απλα ότι ήταν δική του ευθύνη να σταματήσει τη μαζική μετανάστευση από τη ΛΔΓ. Αυτό ήταν “οικογενειακό πρόβλημα”, μεταξύ δηλαδή του αυταρχικού πατριαρχικού κράτους και των ανθρωπων του, που “ξεχύλιζαν” από εφηβική αισιοδοξία.
Ο Κρέντς έφυγε λοιπόν χωρίς βοήθεια απο τη Σοβιετική αρκούδα, η οποία ειχε πλέον τα συμπτώματα μιας καταληκτικής ασθένειας τα όποια άρχισαν να φαίνονται στον οικονομικό και τον στρατιωτικό της τομέα.

«Λίγο αργότερα, [ο Γκορμπατσόφ] εξέδωσε μια υπενθύμιση προς τους στρατηγούς του ότι τα σοβιετικά στρατεύματα δεν πρέπει, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, να εμπλακούν σε συγκρούσεις μεταξύ του καθεστώτος του Βερολίνου και πολίτες της Ανατολικής Γερμανίας», έγραψε ο ιστορικός και δημοσιογράφος Victor Sebestyen στο βιβλίο του “Επανάσταση 1989”, μια δραματική αφήγηση των γεγονότων που οδήγησαν στην πτώση του Τείχους του Βερολίνου.

Ο Sebestyen αφηγείται τα σχόλια του Γκορμπατσόφ μετά τη συνάντηση Kρέντς και όπως τεκμηριώνεται στο ημερολόγιο του Ανατόλι Τσερνυανεβ τον σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής του σοβιετικού ηγέτη.

“Αυτή είναι μια απόλυτη προτεραιότητα,” φέρεται να ειχε πει ο Γκορμπατσόφ στους βοηθούς του σχετικά με τη σημασία της Σοβιετικής Ένωσης να μην παρέμβει στρατιωτικά στην Ανατολική Γερμανία. “Δεν θέλω να ξεκινήσει τίποτα εκει απο τους στρατιώτες μας καταλάθος”.
Ο Γκορμπατσόφ ήταν σαφής. Βία απο τα χέρια της Σοβιετικής Ένωσης θα ήταν απαράδεκτη. Θα ανέτρεπε μια πολυετή προσπάθεια σκληρής δουλειάς στην αναθέρμανση των διπλωματικών σχέσεων με τις ισχυρές δυτικές χώρες και την σταδιακή – και ακόμα σε εξέλιξη – διαδικασία πυρηνικού αφοπλισμού.

“Η χρήση βίας ήταν αδιανόητη και κάτι που δεν ειχε συζητηθεί ποτέ», δήλωσε στην IBTimes ο καθηγητής Vladislav Zubok, εμπειρογνώμονας του Ψυχρού Πολέμου στο London School of Economics.
“Δεν έχω βρει ουτε ίχνος συζήτησης που να αναφέρετε στη χρήση στρατιωτικής βίας, ουτε μεταξύ του Σοβιετικού στρατού στη Μόσχα, ουτε του γενικού επιτελείου της κεντρικής επιτροπής του Πολιτικου Γραφείου και ούτε με τους Ανατολικογερμανούς. Η χρήση βίας απλά απουσιάζει εντελώς.”

Η γκλάσνοστ και η περεστρόικα

Η γκλάσνοστ (διαφάνεια) και η περεστρόικα (αναδιάρθρωση) και οχι η καταστολή και η καταστροφή ήταν οι προτεραιότητες του Γκορμπατσόφ, καθώς προσπαθούσε να αναπλάσει τη Σοβιετική Ένωση. Αν αυτό σήμαινε την αναίμακτη πτώση του Τείχους του Βερολίνου, τότε ας ηταν ετσι. Αν και ο Γκορμπατσόφ νόμιζε οτι το Τείχος θα έπαιρνε δεκαετίες μέχρι να πέσει.

Ο Σοβιετικός ηγέτης χρησιμοποίεισαι την ομιλιά του στα Ηνωμένα Έθνη το Δεκέμβριο του 1988 για να διακηρύξει οτι η στρατιωτική ισχύ δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στις διεθνείς σχέσεις.
“Ο κόσμος έλεγε ότι ηταν ρητορική, οτι ηταν κάτι το ουτοπικό, οτι δεν ηταν πραγματικό” δήλωσε ο Zubok.

Τα λόγια του σύντομα υπονομεύτηκαν. Τον Απρίλιο του 1989, 20 αντι-σοβιετικοί διαδηλωτές σκοτώθηκαν και εκατοντάδες τραυματίστηκαν από τα σοβιετικά στρατεύματα στην Τιφλίδα, πρωτεύουσα της Γεωργίας. Οι περισσότεροι από τους νεκρούς ήταν νεαρές γυναίκες. Ένας εξαγριωμένος Γκορμπατσόφ κατηγόρησε τους στρατηγούς του και ξεκίνησε επίσημες έρευνες για το περιστατικό.
“Υπήρξε μια ομόφωνη κατακραυγή ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται τα στρατεύματα”, δήλωσε ο Zubok.

“Υπάρχουν επίσης κάποιες ενδείξεις ότι τον Ιανουάριο / Φεβρουάριο, εσωτερική γραφειοκρατία δημιουργήθηκε μεταξύ του στρατού, του υπουργείου Εξωτερικών και του Γκορμπατσόφ που έλεγε οτι, ο,τι κι αν γίνει στην Ανατολική Ευρώπη, δεν πρέπει να χρησιμοποιήσουμε βία εκεί, δεν είμαστε υποχρεωμένοι από τις συνθήκες του Συμφώνου της Βαρσοβίας για να εφαρμόσουμε χρήση βίας εκεί.
Νομίζω οτι ο Γκορμπατσόφ και οι ανθρώποι του που στήριζαν τον στόχο του, την περεστρόικα, συνηδητοποίησαν ότι αν χρησιμοποιηθεί στρατιωτική βία αυτό θα ήταν και το τέλος της περεστρόικα.
Εάν υπάρξει χρήση των Ενόπλων Δυνάμεων, ιδιαίτερα σε μεγάλη κλίμακα σε μια ξένη χώρα, αυτό θα ήταν το τέλος της εξωτερικής πολιτικής κάτω από την περεστρόικα. Έτσι, φυσικά, υπήρχε και πολιτικό σκεπτικό, όχι μόνο ανθρωπιστική λογική.”

Δύσκολοι καιροί για τον Kρέντς

Μέχρι τις 9 Νοεμβρίου ο Κρέντς ειχε εξαντλήσει τις πολιτικές επιλογές του. Απέλυσε την κυβέρνηση και την αντικατέστησε με νέους υπαλλήλους.

Προσπάθησε να χαλαρώσει τους ταξιδιωτικούς νόμους, χρησιμοποιώντας το ως καρότο, αλλα εξακολουθούσε να πραγματοποιείται η ίδια αυταρχική γραφειοκρατία με πριν. Οι νέοι κανόνες θα επέτρεπαν τους πολίτες να φεύγουν απο την ΛΔΓ αλλά μόνο μερικούς πολίτες για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα και μετά από μια χρονοβόρα διαδικασία.

Ο Κρέντς υποσχέθηκε επίσης την διεξαγωγή εκλογών. Χωρίς όμως κάποια ουσιαστική επιλογή πολιτικών κομμάτων,με αποτέλεσμα οι πολίτες να έχουν να επιλέξουν απο τους κομουνιστές αξιωματούχους που ήδη ήξεραν. Αυτη δεν ηταν ακριβώς η αλλαγή που έψαχναν.
Το ένα πράγμα που ο Κρέντς δεν έκανε, και δε μπορούσε να κάνει χωρίς την δύναμη της Σοβιετικής Ένωσης να τον στηρίζει για να αποτρέψει στρατιωτικές αντιδρασεις απο τη Δυτική Γερμανία και τις ΗΠΑ, ήταν να χρησιμοποιήσει βία (πραγματικά πυρά) για να καταστείλει τις διαδηλώσεις

Η πολιτική του Γκορμπατσόφ ο οποίος αρνήθηκε να κάνει χρήση βίας απέτρεψε μια σφαγή, καθώς η Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας κατέρρεε.

Το Τείχος του Βερολίνου πέφτει στις 9 Νοεμβρίου

Ήταν τυχαίο το γεγονός ότι το Τείχος έπεσε στις 9 Νοεμβρίου. Μια ανακοίνωση από ένα μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΛΔΓ, τον Gunter Schabowski σε συνέντευξη Τύπου, για μια μικρή “χαλάρωση” των μέτρων διέλευσης στα σύνορα, από την Ανατολή στη Δύση, ήταν που έκανε όλη την “ζημιά”. Οι δημοσιογράφοι το ερμήνευσαν ως πλήρη άρση της ταξιδιωτικής απαγόρευσης.
Ο Schabowski ερωτηθείς απο πότε θα εφαρμόζεται η νέα πολιτική, δεν ειχε δει το σημείωμα που αναφερόταν στην επόμενη μέρα κι ετσι δήλωσε οτι η νέα πολιτική εφαρμόζεται αμέσα.

Η είδηση διαδόθηκε και τεράστια πλήθη συγκεντρώθηκαν στις πύλες του Τείχους του Βερολίνου, απαιτώντας να περάσουν. Η ανατολική Γερμανία μπορούσε να κάνει πολύ λίγα πλέον. Το Τείχος είχε παραβιαστεί και οι φύλακες άφησαν τους Γερμανούς να επανενωθούν.

“Πήρατε τη σωστή απόφαση, γιατί πώς θα μπορούσε να πυροβολείτε τους Γερμανούς που περπατούν κατά μήκος των συνόρων για να συναντήσουν άλλους Γερμανούς,” δήλωσε ο Γκορμπατσόφ στον Κρέντς την επόμενη μέρα, προσθέτοντας ότι “η πολιτική του έπρεπε να αλλάξει”.

Δάκρυα χαράς, όχι αίματος, έτρεχαν στους δρόμους του Βερολίνου. Εκείνη τη νύχτα, το Τείχος έπεσε και ο κόσμος άλλαξε.

Πηγή – IBTimes