“Θέλω να χωρίσω, αλλά δεν μπορώ”: Τι πρέπει να κάνεις όταν τελειώνει μια σχέση

Γράφει η Φρόσω Φωτεινάκη, MBACP Συμβουλευτική Ψυχολόγος
Ένας από τους σημαντικότερους συναισθηματικούς σταθμούς στην πορεία του άνδρα και της γυναίκας είναι ο χωρισμός από μια… σχέση στην οποία είχαν επενδύσει συναισθήματα, προσδοκίες και όνειρα. Ένας χωρισμός που τους καλεί να αποχωριστούν έναν άνθρωπο αλλά, πιο σημαντικά, ένα κομμάτι του ίδιου τους του εαυτού που είχε ερωτευτεί, είχε αγαπήσει, είχε πιστέψει στην σχέση αυτή.

Σήμερα θα σταθούμε στον άνδρα και στη γυναίκα που θέλει να χωρίσει… αλλά δεν μπορεί. Μέσα από τις ιστορίες που συχνά ακούω στο γραφείο μου αναγνωρίζω πως πράγματι για πολλούς ανθρώπους η απόφαση του χωρισμού είναι μια διαδρομή δύσβατη, είτε επειδή δεν μπορούν ποτέ να νιώσουν αρκετά σίγουροι για την επιλογή αυτή, είτε γιατί δε θέλουν να πληγώσουν το σύντροφό τους, είτε επειδή τα «πρέπει» τους δεν τους επιτρέπουν να ακολουθήσουν την καρδιά τους ή ακόμη επειδή φοβούνται το ρίσκο του αποχωρισμού-το ρίσκο της μοναξιάς. Έχει όμως αξία να σταθούμε στη συναισθηματική δυσκολία που μπορεί να βιώνει ένα άτομο, ενώ οδηγείται προς αυτή του την απόφαση. Πόσοι από εμάς άλλωστε δεν έχουν βασανιστεί για να τολμήσουν να ζητήσουν το χωρισμό; Πόσοι δεν έχουν δυσκολευτεί να βάλουν τέλος σε μια σχέση που είχε τελειώσει συναισθηματικά ή και σεξουαλικά, σε μια σχέση που δεν προσέφερε ενέργεια, πάθος και εξέλιξη ή ακόμη σε μια σχέση που τους πλήγωνε ψυχολογικά ή και σωματικά;

Παρακολουθώντας τον εσωτερικό διάλογο των ανθρώπων που έρχονται στο γραφείο μου, παρατηρώ πως συχνά βιώνουν ένα μεγάλο άγχος για το πώς θα αντιμετωπίσει ο σύντροφος τους μια τέτοια απόφαση. Η σκέψη πως θα πονέσουν τον άνθρωπο που αγάπησαν, τον άνθρωπο που θα «μείνει πίσω» μετά από το χωρισμό, τον άνθρωπο που δεν επέλεξε το τέλος της σχέσης και που θα βιώσει την ματαίωση των προσδοκιών του και το άδειασμα των συναισθημάτων του, τους κάνει να νιώθουν ανήμποροι να διαχειριστούν τις ενοχές τους. Μάλιστα, νιώθουν πως θα βάλουν το σύντροφό τους σε μια μεγάλη συναισθηματική δοκιμασία και η σκέψη αυτή τους αγκυλώνει. Ποιες είναι όμως οι συνέπειες μιας τέτοιας συμπεριφοράς;

Συνήθως το άτομο που επιθυμεί να χωρίσει απομακρύνεται τόσο σεξουαλικά όσο και συναισθηματικά από τον σύντροφό του. Μάλιστα, παρατηρώ μέσα από το κλινικό μου έργο πως το άτομο αυτό προβάλει τον θυμό που νιώθει για τον ίδιο του τον εαυτό, που δεν βρίσκει τη δύναμη να κάνει το «μεγάλο βήμα», στη σχέση του, η οποία αναπόφευκτα γίνεται πεδίο συγκρούσεων κι εντάσεων. Από τη μια λοιπόν μένει σε μια σχέση για να προστατεύσει συναισθηματικά τον άνθρωπο που αγαπά, την ίδια στιγμή όμως τον αφήνει να βουλιάζει σε μια σχέση χωρίς συναισθήματα, χωρίς ερωτική επιθυμία, γεμάτη θυμό, κριτική, ματαίωση, απόρριψη και απόγνωση.

Μια ακόμη σημαντική παράμετρος που κάνει έναν άνθρωπο να νιώθει ανήμπορος να χωρίσει είναι τα «πρέπει» που κουβαλά μέσα του. Μάλιστα, αυτά τα πρέπει στέκονται ως ακόμη ισχυρότερα εμπόδια όταν υπάρχει μια επίσημη, τυπική δέσμευση ανάμεσα στο ζευγάρι όπως είναι ένας γάμος. Ο κοινωνικός περίγυρος, οι οικογένειες, αλλά και οι εγγραφές που κουβαλά καθένας από εμάς, φαντάζουν ως ανυπέρβλητα εμπόδια στη διαδρομή προς τον αποχωρισμό. Σε αυτές τις περιπτώσεις το άτομο που επιθυμεί το χωρισμό μοιάζει με τραγικό πρόσωπο που υποφέρει μέσα σε μια σχέση που δεν τον γεμίζει, αλλά και ανάμεσα σε άλλες σχέσεις (οικογενειακές, κοινωνικές) που «απαιτούν» το συμβιβασμό του.

Η απόκτηση παιδιών στην πορεία μιας σχέσης αποτελεί μία ακόμη σημαντική παράμετρο που κάνει το άτομο που θέλει να φύγει ψυχικά και σωματικά από τη σχέση του να αναβάλει την απόφαση ή να βασανίζεται στη εξής σκέψη: «Πώς θα επηρεάσει ο χωρισμός τα παιδιά μου;»

Ένας χωρισμός φαντάζει σε πολλούς από εμάς σαν μια δοκιμασία που θα φέρει στην επιφάνεια τα πιο σκοτεινά κι επώδυνα συναισθήματα μας. Συχνά ένα άτομο που βρίσκεται μπροστά σε μια τέτοια απόφαση βιώνει έντονα το φόβο της μοναξιάς. Ουσιαστικά όμως αξίζει να αντιληφθούμε πως ο φόβος της μοναξιάς είναι φόβος εαυτού. Φόβος να μείνεις μόνος με τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου, φόβος να αναλάβεις την ευθύνη ενός χωρισμού αλλά και των επόμενων βημάτων σου. Φόβος να διεκδικήσεις για τον εαυτό σου όσα πραγματικά σε κάνουν να νιώθεις ολοκληρωμένος μέσα στην συντροφική σου σχέση.

Φυσικά, ένας χωρισμός μπορεί να ακολουθηθεί από μια περίοδο μοναξιάς και επώδυνων συναισθημάτων, που μπορεί όμως να αποτελέσει μια σπουδαία ευκαιρία για ανασυγκρότηση, για ουσιαστική επαφή με τον ίδιο μας τον εαυτό, για επανάκτηση δυνάμεων και ενέργειας. Ο πόνος του χωρισμού είναι η αλήθεια απέναντι στο ψέμα μιας σχέσης που ουσιαστικά έχει κάνει τον κύκλο της μα ο φόβος της αλλαγής συχνά μας καθηλώνει.

Κι όμως το θάρρος και η τόλμη να «ξεβολευτούμε» και να διεκδικήσουμε τα θέλω μας και τις ουσιαστικές μας ανάγκες είναι η μόνη οδός προς την ευτυχία… και είναι επιλογή μας!