Η μεταρρύθμιση πολλαπλών πυλώνων αντιμετωπίζει το Ασφαλιστικό ως εργαλείο επανεκκίνησης της οικονομίας. Λειτουργεί υπέρ της ανάπτυξης τόσο μακροπρόθεσμα, μειώνοντας το δημοσιονομικό βάρος της μακροβιότητας, όσο και άμεσα, τονώνοντας τα κίνητρα για αποταμίευση και απασχόληση.
ΕΤΙΚΕΤΕΣ:
Παραφροσύνη είναι να «επαναλαμβάνεις τα ίδια λάθη, προσδοκώντας κάτι καλύτερο». Πράγματι, επιστρέφουν παλιοί γνώριμοι όπως αλλεπάλληλα νομοθετήματα, προεκλογικές παροχές και στατιστική αδιαφάνεια. Oσο βουλιάζουν οι συντάξεις στην αναξιοπιστία, τόσο ωριμάζει το αίτημα για ριζική αλλαγή – νέους κανόνες στο πώς η ασφάλιση μπαίνει στη ζωή μας.
Η μορφή της αλλαγής έχει αποκρυσταλλωθεί: το πρότυπο της Σουηδίας – δηλαδή ατομικοί λογαριασμοί και ανταποδοτικότητα στο πλαίσιο συντάξεων πολλαπλών πυλώνων. Το μοντέλο αυτό προσφέρει τη μόνη ρεαλιστική εναλλακτική λύση στη σημερινή κατάσταση. Η εκτίμηση αυτή επιβεβαιώνεται και από την ένδεια του αντίλογου:
Οτι, τάχα, οι Σουηδοί αντέγραψαν τον Πινοσέτ. Ή ότι το κράτος που περιέκοψε τις συντάξεις «μόνο» 12 φορές είναι ασυζητητί ασφαλέστερο από κάθε ανάμειξη ιδιώτη.
Καθώς αναφέρονται οι πολλαπλοί πυλώνες όλο και συχνότερα απαιτείται σαφήνεια: Ποιος στόχος εξυπηρετείται και πώς; Πώς ξεχωρίζει η πραγματική μεταρρύθμιση από προτάσεις που υιοθετούν κάποια στοιχεία, διατηρούν όμως τον πυρήνα του προβλήματος;
Η μεταρρύθμιση πολλαπλών πυλώνων αντιμετωπίζει το ασφαλιστικό ως εργαλείο επανεκκίνησης της οικονομίας. Λειτουργεί υπέρ της ανάπτυξης τόσο μακροπρόθεσμα, μειώνοντας το δημοσιονομικό βάρος της μακροβιότητας, όσο και άμεσα, τονώνοντας τα κίνητρα για αποταμίευση και απασχόληση. Εχει ως εργαλείο την ανταποδοτικότητα και οδηγεί στη δημιουργία αποθέματος αποταμιεύσεων για χρηματοδότηση επενδύσεων. Οι συνταξιούχοι συμμετέχουν στη συνολική προσπάθεια, εισπράττοντας καλύτερες συντάξεις αν πάει καλά η οικονομία· λειτουργούν ως μέτοχοι (που συμμετέχουν στο ρίσκο) και όχι ως ομολογιούχοι (που υποθηκεύουν την ανάπτυξη από πριν).
Κάποιες προτάσεις που έχουν κατατεθεί, αν και αναφέρονται σε πυλώνες, δεν είναι ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Η ΓΣΕΕ λ.χ. ομιλεί για επαγγελματική σύνταξη επιπλέον της σημερινής. Αυτό όμως αγνοεί ότι στο σημερινό σύστημα δεν υφίσταται ανάγκη συμπλήρωσης (οι υπεσχημένες συντάξεις είναι ήδη υψηλές) αλλά ούτε και δυνατότητα (οι εισφορές είναι υψηλές). Μια μεταρρύθμιση οφείλει να ψαλιδίσει τη φιλοδοξία των σημερινών συντάξεων προκειμένου να υπάρξει χώρος για συμπλήρωση.
Αλλες προτάσεις, όπως αυτή της Ν.Δ., υιοθετούν πολλαπλούς πυλώνες, αλλά μόνο για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας.
Αυτό εξοικονομεί δημοσιονομικά βάρη σήμερα, αλλά με κόστος μια μεταβατική περίοδο άνω των 50 ετών, όσο χρειάζονται σημερινοί 20ρηδες να βγουν στη σύνταξη. Οταν δεσπόζει για δεκαετίες το παλιό σύστημα, οι αλλαγή δεν διορθώνει ούτε κατ’ ελάχιστον σημερινές δυσλειτουργίες. Η επίκληση πυλώνων είναι διακοσμητική.
Ριζική πρόταση τριών πυλώνων έχει κατατεθεί από το ΚΕΦίΜ και αποτελεί επεξεργασία της πρότασης που παρουσιάζεται από τους Μ. Νεκτάριο, Π. Τήνιο και Γ. Συμεωνίδη στο βιβλίο «Συντάξεις για νέους» (2018). Παραλλαγές (αν και λιγότερο δραστικές) προτάθηκαν από τη διαΝΕΟσις, την Ενωση Αναλογιστών και από το ΙΟΒΕ.
Οι προτάσεις που ακολουθούν μοιράζονται τέσσερα κρίσιμα χαρακτηριστικά:
Μείωση της εισφοράς για κύρια σύνταξη (από 10 έως 5 μονάδες), παράλληλα με διοχέτευση των εισφορών της επικουρικής ασφάλισης σε αποταμιευτικούς λογαριασμούς. Τονώνονται τα κίνητρα για εργασία και αποταμίευση και δημιουργούνται πόροι για επενδύσεις.
Ανταποδοτικότητα εισφορών για να ενισχυθεί η αίσθηση του ανήκειν στην κοινωνική ασφάλιση. Η προνοιακή λειτουργία των συντάξεων εξετάζεται ξεχωριστά.
Αποκοπή και ξεχωριστές εγγυήσεις για το «κόστος κληρονομιάς», δηλαδή τις σημερινές συντάξεις και ώριμα δικαιώματα. Εξετάζοντας τις παλαιές συντάξεις ως θέμα δικαιοσύνης των γενεών αντιμετωπίζεται ο γόρδιος δεσμός των δικαστικών αμφισβητήσεων, ενώ παράλληλα μπορεί να προχωρήσει ανεμπόδιστη η νέα ασφάλιση για τους εργαζομένους. Αποδοχή κάποιου βραχυχρόνιου δημοσιονομικού κενού ως επένδυση – το αναπόφευκτο τίμημα της επίλυσης του ασφαλιστικού. Απομάκρυνση του κέντρου βάρους της συνολικής φορολογίας από την εργασία. Το ΚΕΦίΜ καταλήγει προτείνον ας την εδραίωση των αλλαγών με ανάθεση προβολής σε διεθνή οίκο.
Οι προβολές του 2018 έχουν ήδη καταστεί ανεπίκαιρες, ενώ η «επίλυση» του προβλήματος γινόταν μέσω μιας δυσεξήγητης αισιοδοξίας, που κατακρήμνιζε τις συντάξεις (κατά 23% σε δύο χρόνια) όταν επανειλημμένες πρωτοβουλίες τις μεγέθυναν.
Αν οι συντάξεις μας οδήγησαν στην κρίση, τότε η βιώσιμη ανάπτυξη απαιτεί ασυνέχειες. Οι πολλαπλοί πυλώνες πιθανότατα μπορούν να «κάνουν τη διαφορά».
* Ο Πλάτων Τήνιος είναι οικονομολόγος, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά.
ΈντυπηΠηγή άρθρου – kathimerini.gr
Use Facebook to Comment on this Post
