Ο γρήγορος κρύφτηκε, ο δυνατός έφυγε, ο επιδέξιος στα λόγια μπήκε στο παλάτι …

Οι συλλογές παροιμιών συνιστούν μια ξεχωριστή κατηγορία της Σουμεριακής λογοτεχνίας και οι παλαιότερες ανάγονται στην Παλαιοβαβυλωνιακή περίοδο, δηλαδή ήδη από τη δεύτερη χιλιετία π.Χ..

Γράφονταν και αντιγράφονταν στα σχολεία από τους γραφείς που μάθαιναν γραφή και ανάγνωση και έτσι έχουν διασωθεί γραμμένες σε πινακίδες σφηνοειδούς γραφής.

Το ενδιαφέρον με τις παροιμίες αυτές είναι ότι πολλές από αυτές, παρόλο που προέρχονται από μιά κοινωνία με δομές εντελώς διαφορετικές από αυτές της εποχής μας, βρίσκουν εφαρμογή και στη σημερινή ζωή γιατί απηχούν τη λαϊκή σοφία και τον κοινό νου.

Τα σημαντικότερα θέματα με τα οποία ασχολούνται οι Σουμεριακές παροιμίες είναι η ζωή του αγαθού, δίκαιου, φτωχού ανθρώπου σε αντίθεση με τον κακό, άδικο, πλούσιο˙ οι δυσκολίες των επαγγελμάτων (κυρίως του αγρότη, του βοσκού, του έμπορου)˙ η οικογενειακή ζωή (σχέσεις γονέων-παιδιών και σχέσεις συζύγων)˙ η σχέση με την εξουσία (το «ανάκτορο»)˙ η Μοίρα και οι θεοί.

Συχνά χρησιμοποιούνται παρατηρήσεις από τη ζωή των ζώων για να γίνουν έξυπνοι παραλληλισμοί με τα ανθρώπινα. Εκτός από τις παροιμίες, καταγράφονται και παροιμιώδεις φράσεις («ο άντρας μου είναι τόσο καλός που μου καθαρίζει τα κόκκαλα απ’το ψάρι») ή απλές συμβουλές διατυπωμένες σε προστακτική («Παντρέψου τη γυναίκα της επιλογής σου»).

Η σημερινή ανάρτηση είναι μια μικρή επιλογή παροιμιών που συνέταξα συμβουλευόμενη τις συλλογές Σουμεριακών παροιμιών που δημοσιεύονται στο Διαχρονικό Σώμα Σουμεριακής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (The Diachronic Corpus of Sumerian Literature). Συμβουλεύτηκα επίσης το βιβλίο του Bendt Alster, Proverbs of Ancient Sumer: The World’s Earliest Proverb Collections, 1997.

ΟΙ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

• Ό,τι σε πληγώνει, κράτα το μυστικό.

• Στη πόλη που δεν έχει σκύλους, αφεντικό είν’η αλεπού.

• Η κακιά γυναίκα μες στο σπίτι είναι χειρότερη απ’όλες τις αρρώστειες.

• Το να παντρευτείς είναι ανθρώπινο, το να αποκτήσεις παιδιά θείο.

• Η μοίρα είναι σκύλος – μπορεί αν θέλει να δαγκώσει.

• Ο φτωχός μασάει ό,τι του δίνουν.

• Κάθε αλεπού είναι πιο αλεπού απ’τη μάνα της (πρβ. την ελληνική παροιμία: η αλεπού δέκα χρονών και το αλεπουδάκι έντεκα)

• Πες ένα ψέμα και μετά πες μια αλήθεια: θα θεωρηθεί ψέμα.

• Ο σκύλος του σιδερά δεν μπορεί να αναποδογυρίσει το αμόνι, κι έτσι ρίχνει το καλάθι και το αγγείο.

• Όποιος για το κέφι του παντρεύτηκε, μόλις το ξανασκέφτηκε χώρισε.

• Δεν βρίσκει κανείς ξεκούραση στο σπίτι που η γυναίκα δε μιλάει, στο σπίτι που ο νοικοκύρης δεν λέει λόγια χαράς.

• Άμα κοιμάσαι στα καλάμια, θα σε φάν οι αρουραίοι.

• Θα πάω σήμερα, λέει ο βοσκός. Θα πάω αύριο, λέει το βοσκόπουλο. Με το σήμερα και το αύριο περνάει ο καιρός.

• Άμα ξεφορτωθείς το βοσκό, τα πρόβατα δεν θα γυρίσουν.

• Ν’αλέθεις όσο έχει ακόμα φως.

• Στο ανοιχτό στόμα μπαίνουν μύγες.

• Το νύχι μου που πονάει το κρύβω στη χούφτα μου. Το πόδι που πονάει στο σανδάλι μου. Μα ποιος θα βρει την πονεμένη μου καρδιά;

• Αυτός που διαρκώς δραπετεύει, τρέχει να ξεφύγει από το παρελθόν του.

• Ο μοναχικός ας μένει μόνος, γιατί είναι πάντα ύπουλος.

• Αν δεν μπορείς να ξεπεράσεις τους φόβους σου, κόψε ό,τι τους τροφοδοτεί.

• Η δύναμη δεν μπορεί να συναγωνιστεί την ευφυΐα

• Μια καρδιά που αγαπά χτίζει σπίτια, μια καρδιά που μισεί, τα καταστρέφει.

• Ο άνθρωπος που συμπεριφέρεται σαν βρεγμένο καλάμι μπροστά στους άλλους ανθρώπους δεν λέει την αλήθεια.

• Για τον καλό άνθρωπο ακόμη κι η μυλόπετρα θα επιπλεύσει στο ποτάμι.

• Είναι ανίερο να συμπεριφέρεσαι άσχημα στο μετανάστη.

• Το ανάκτορο και ο Κάτω κόσμος απαιτούν υπακοή από τους κατοίκους τους.

• Ο γλυκός ο σύζυγος δεν φυτρώνει στην έρημο.

• Ο φτωχός άνθρωπος δεν χτυπάει ούτε μια φορά το γιό του. Τον φυλάει για πάντα σαν θησαυρό.

• Ο γρήγορος κρύφτηκε, ο δυνατός έφυγε, ο επιδέξιος στα λόγια μπήκε στο παλάτι.

• Χτίσε σαν άρχοντας να ζήσεις σαν σκλάβος! Χτίσε σαν σκλάβος να ζήσεις σαν άρχοντας!

• Όταν ο ήλιος δύει έξω και δεν μπορείς ούτε το χέρι μπροστά σου να αναγνωρίσεις, μπες μέσα!

• Παντρέψου τη γυναίκα της επιλογής σου.

• Δέξου τη μοίρα σου και κάνε τη μάνα σου ευτυχισμένη! Τρέξε γρήγορα και κάνε το θεό σου ευτυχισμένο!

• Ο άντρας μου είναι τόσο καλός που μου καθαρίζει τα κόκκαλα απ’το ψάρι.

• Τρώγε λίγο για να ζεις υπέροχα. Κι όταν περπατάς, να έχεις τα πόδια σου στο έδαφος!

• Ο ψεύτης είναι υπερόπτης. Πάντα ψεύδεται. Πάντα συκοφαντεί.

• Αυτός που έχει ασήμι είναι ευτυχής. Αυτός που έχει στάρι είναι άνετος. Αυτός που έχει ζώα δεν μπορεί να κοιμηθεί.

• Αν και οι δυστυχισμένες μέρες είναι αναρίθμητες, ωστόσο η ζωή είναι καλύτερη από το θάνατο.

• Αυτός που πληρώνει με καλό ασήμι, διαπραγματεύεται μια ευνοϊκή θέση.

• Στη μέση της ζύμης δεν έχει ψημένη πίτα.

• Αυτός που έχει ελαφρύ φορτίο μπορεί και να χορέψει.

• Όσοι έχασαν τα σπίτια τους καταφεύγουν στις αποθήκες.

• Εκεί που περπατάει ο άντρας, βρίσκει κάτι. Εκεί που περπατάει η γυναίκα, χάνει κάτι.

• Ο γιός του δίκαιου ανθρώπου κοιμάται νηστικός.

• Κι αν είναι δεμένος ο σκύλος, όμως δεν καθαρίζεις το πηγάδι.

• Αυτός που έχει νοικοκυριό να πάει στο νοικοκυριό του! Αυτός που έχει μάνα και νοικοκυριό να πάει στη μάνα του!

• Η μάνα του είναι κουτσή; τα χέρια του παράλυτα.

• Είναι ανίερο να είσαι πλούσιος και να απαιτείς περισσότερα.

• Να είσαι άρρωστη εντάξει, να είσαι έγκυος οδυνηρό. Μα άρρωστη και έγκυος παραπάει.

• Ο ατιμασμένος γραφέας γίνεται παπάς. Ο ατιμασμένος τραγουδιστής παίζει το φλάουτο. Ο ατιμασμένος έμπορος γίνεται απατεώνας.

• Η σκλάβα που δεν έχει εξουσία στην κυρά της, τραβάει τα μαλλιά του άντρα της.

• Όσο κι αν ξεχωρίζει η ευφυΐα, ο βλάκας πάντα πετυχαίνει ό,τι χρειάζεται.

• Αν η αλεπού δεν ακούει καλά, θα χάσει το πόδι της.

Η ανάρτηση εικονογραφείται με σκηνές από ένα μικρό τραπεζοειδές ξύλινο αντικείμενο με ένθετη ψηφιδωτή διακόσμηση από όστρεο, lapis lazuli και ερυθρό λίθο. Στις δύο μακρές πλευρές του φέρει πομπικές σκηνές σε τρεις ζώνες με ειρηνικό και πολεμικό χαρακτήρα αντίστοιχα. Έχει ερμηνευθεί ως λάβαρο, υποστήριγμα άλλου αντικειμένου ή το ηχείο άγνωστου μουσικού οργάνου. Βρέθηκε σε τάφο της Ουρ και χρονολογείται μεταξύ 2600-2400 π.Χ.