Νυξ: Η κυρίαρχη αρχέγονη και κοσμογονική μορφή

Η Νυξ ήταν κυρίαρχη αρχέγονη και κοσμογονική μορφή, την οποία φοβόταν και σεβόταν ακόμα και ο ίδιος ο θεός Δίας.Η μορφή της ήταν αυτή μιας όμορφης γυναίκας με μεγάλες μαύρες φτερούγες…

Η Νυξ αναφέρεται ακόμα ως θυγατέρα του Φάνητα, τον οποίο και διαδέχθηκε…
Στη συνέχεια, παρότι παραδίνει το σκήπτρο στον γιο της τον Ουρανό, εξακολουθεί να συμβουλεύει τόσο αυτόν όσο και τις επόμενες γενεές , τον Κρόνο και ιδιαίτερα τον Δία , ως προς τον τρόπο δημιουργίας του κόσμου.

Η επιρροή της οφειλόταν στις μαντικές της ικανότητες, τις οποίες ασκούσε μέσα σε μια σπηλιά. Σύμφωνα με κάποια ένδειξη, κατά τις παλαιότερες ορφικές δοξασίες η Νυξήταν η πρωταρχική δύναμη, αντί του Χάους.

Στον Αριστοφάνη μνημονεύεται ως προϋπάρχουσα του `Ερωτα (Φάνης). Η ίδια η Νυξ δεν ήταν αντικείμενο σημαντικής λατρείας από τους πιστούς της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, αλλά συνδεόταν με τα μαντεία.

Υπήρχε δικό της ανάθημα μέσα στον ναό της Δήμητρας στην ελληνορρωμαϊκή Πέργαμο.
Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησιόδου, η Νυξ είχε γεννηθεί από το Χάος και με παρθενογένεση (χωρίς πατέρα) ήταν μητέρα στα παρακάτω πρόσωπα:

-Των Κήρων: Ήταν δαίμονες του βιαίου θανάτου. Κατά το νΗσίοδο ήταν πτερωτά πνεύματα του θανάτου και της εκδίκησης. Έφεραν μαύρες πτέρυγες, ερυθρά ενδύματα, μεγάλους κυνόδοντες και γαμψά νύχια.. Είχαν μαύρες φτερούγες, γαμψά νύχια, κόκκινα ρούχα και μεγάλους κυνόδοντες. Αλληγορικά, ήταν εκείνες οι δυνάμεις που επιφέρουν το μοιραίο τέλος των βαριά τραυματισμένων και κατά μια άλλη έννοια αποτελούν την «κακιά μοίρα» κάθε ανθρώπου που τον συνοδεύει σε όλη τη ζωή του.

-Του Μώμου: Ήταν ένας ασήμαντος θεός της ελληνικής μυθολογίας που αμφισβήτησε το Δια. Ήταν ο θεός της χλεύης, της κοροϊδίας και του σαρκασμού. Μια προσωποποίηση της ειρωνείας και της αποδοκιμασίας. Στη φαντασία των ανθρώπων αναποδογύριζε τις τύχες τους απότομα. Τους έριχνε από την ευτυχία στη δυστυχία, μετέτρεπε την επιτυχία σε δυστυχία..

-Της Απάτης: Μπορούσε να ξεγελάσει και να βλάψει τους ανθρώπους με πάρα πολλούς τρόπους

-Της Έριδας: Ήταν θεότητα της διχόνοιας, της ζήλιας και του καυγά.

-Είναι επίσης η μητέρα του Θανάτου, γιατί ό,τι χαρακτηρίζει το θάνατο είναι η μαυρίλα και το σκότος. Και μητέρα του Ύπνου, γιατί ο τελευταίος είναι αδερφός του Θανάτου και έρχεται συνήθως το βράδυ. Ο Ύπνος ήταν δαίμονας που προσωποποιούσε τον ύπνο και δίδυμος αδελφός του Θάνατου. Κατοικούσε στα Τάρταρα μαζί με τον αδελφό του. .

Είναι η μητέρα των Ονείρων, γιατί αυτά έρχονται τη νύχτα. Ο Ύπνος, ο Θάνατος και τα όνειρα ζούνε στο σκοτάδι και ποτέ δεν έβλεπαν τον Ήλιο, ούτε όταν ανέβαινε ψηλά στον ουρανό, ούτε όταν κατέβαινε.

-Των Εσπερίδων: Ήταν νύμφες και φύλαγαν τα χρυσά μήλα στον κήπο των θεών, στη χώρα τουΆτλαντα,γιατί αυτές κατοικούν στην απώτατη δύση, όπου κατοικεί και η Νύχτα.Η φύλαξη τους είχε ανατεθεί από την Ήρα

-Της Οϊζύς: Έφερνε την δυστυχία και τα βάσανα στους ανθρώπους.

-Της Φιλότητος :Η ερωτική ευχαρίστηση

-Της Νεμέσεως. Η Νέμεση γεννήθηκε για να κρατά σε ισορροπία τις ανθρώπινες υποθέσεις. Σύμβολα της θεάς ήταν ο πήχυς και το χαλινάρι, που συμβολίζουν το ρόλο της να θέτει ένα όριο στις ασύδοτες ενέργειες των ανθρώπων, στον εγωισμό τους και να ρυθμίζει τις σκέψεις και τις δράσεις τους. Τιμωρούσε την αλαζονεία και την υπεροψία των ανθρώπων (ύβρις).

-Του Μόρου:(Κλήρος)Δεν άφηνε κανέναν άνθρωπο, ζώο ή φυτό να αποφύγει τον θάνατο.
-Του Γήρατος:Δεν άφηνε κανέναν να μείνει πάντα νέο και όλοι τον καταριόντουσαν.
-Είναι η μητέρα των Μοιρών,που ήταν γεμάτες καλοσύνη.

Με την σμίξη της με τον Έρεβο,γέννησε:

-Τον Αιθέρα: ήταν θεότητα που συνδεόταν με την ευτυχία. Οι Ορφικοί λοιπόν πιστεύουν στην κοσμογονική τους θεωρία ότι ο Αιθήρ είναι ένα πρωταρχικό, βασικό δομικό στοιχείο της Δημιουργίας, ότι είναι η ψυχή του κόσμου, το Θείον Πύρ, ο σπινθήρας που δίνει ζωή σε όλα τα δημιουργήματα. Ο Αιθήρσύμφωνα με την αρχαία ελληνική γραμματεία είναι και το Πυρ που δίνει ζωή, είναι ο σπινθήρας της ζωής για κάθε πλάσμα.

Ο Πλάτων στον «Κρατύλο» ετυμολογεί την λέξη λέγοντας ότι παράγεται από «αεί θεί» που σημαίνει αυτό που κινείται συνεχώς.

-Την Ημέρα: γιατί η μέρα την ακολουθεί, προκύπτει απ’ αυτήν .Ήταν η θεότητα που προσωποποιούσε το φως της ημέρας.Στην Αγορά των Αθηνών υπήρχαν πήλινα αγάλματα της Ημέρας ως «ακρωτήρια» στη στέγη της«Βασιλείου Στοάς». Απεικονιζόταν επίσης η Ημέρα στον θρόνο τουΑμυκλαίου Απόλλωνα, ενώ στην Ολυμπία, κοντά στο Ιπποδάμειον, υπήρχαν αγάλματα της Ημέρας και της Θέτιδας να ικετεύουν τον Δία για χάρη των παιδιών τους.
Στον ναό του Δία στην Πέργαμο, η Ημέρα παριστανόταν στη ζωφόρο της νότιας πλευράς, πίσω από τηΣελήνη.

-Τον Χάροντα: ήταν ο πορθμέας του Άδη. Μετέφερε με τη βάρκα του τους πρόσφατα αποθανόντες από τη μια όχθη του ποταμού Αχέροντα στην άλλη, όπου σύμφωνα με τη μυθολογία βρισκόταν η είσοδος του Άδη. Οι νεκροί έπρεπε οπωσδήποτε να πληρώσουν στον Χάροντα έναν οβολό για τα ναύλα. Γι’ αυτό στην αρχαία Ελλάδα τοποθετούσαν πάντα έναν οβολό κάτω από τη γλώσσα των νεκρών σωμάτων πριν τα ενταφιάσουν, για να έχει να πληρώσει ο νεκρός τον Χάροντα. Όσοι δεν είχαν να πληρώσουν ήταν καταδικασμένοι να περιπλανιούνται στις όχθες του Αχέροντα για εκατό χρόνια Παριστανόταν σαν ένας ιδιότροπος, σκελετωμένος γέροντας ή ως φτερωτός δαίμονας με ένα διπλό σφυρί.

-Την Στύγα: (Στυξ) Κατά μία άλλη εκδοχή κόρη του Ωκεανού και της Θέτιδας. Είχε το παλάτι της σταΤάρταρα και τη φυλούσαν μέρα νύχτα δράκοι ακοίμητοι. Από το παλάτι της προέρχονταν τα νερά της πηγής Στυγός. (η ομώνυμη πηγή βρίσκεται σήμερα στη βόρεια Πελοπόννησο, στην ανατολική πλαγιά τουΧελμού). Στην Τιτανομαχία ήταν με το μέρος του Δία όταν αυτός πολέμησε τον πατέρα του τον Κρόνο.

Κατά τη μυθολογία, η Στυξ ήταν ένα από τα ποτάμια στις πύλες του Κάτω Κόσμου Θεοί και θνητοί έδιναν όρκο στα νερά της και η παραβίαση του όρκου από τους θεούς ισοδυναμούσε με δέκα χρόνια λήθαργο όμοιο με το θάνατο. Στα νερά αυτά η Θέτιδα είχε βουτήξει τον Αχιλλέα όταν τον γέννησε και του έκανε άτρωτο το σώμα, εκτός από το μέρος που τον κρατούσε την φτέρνα του.

-Του Επίφρονα
Από την ένωση με τον Ουρανό γέννησε την Λύσσα που είναι η εκπρόσωπος της μανίας, της οργής και της ορμής.