Τι διαφορά έχουν οι Αρβανίτες της Ελλάδας από τους Αλβανούς;

O μεγαλοϊδεατισμός στα Βαλκάνια είναι μια παλιά και μάλλον βαριά ασθένεια που υποτροπίασε στο ποδοσφαιρικό παιχνίδι ανάμεσα στη Σερβία και την Αλβανία, όπου εμφανίσθηκε η «σημαία» της λεγόμενης Μεγάλης Αλβανίας. Σε αυτή την υποτιθέμενη σημαία η γειτονική μας χώρα φθάνει μέχρι τη Θεσπρωτία.Όσον αφορά στις διεκδικήσεις σε βάρος της Ελλάδας αυτές δεν προκύπτουν μόνο από το «θέμα των Τσάμηδων», αλλά και από την προσπάθεια να παρουσιάσουν τους Αρβανίτες της Ελλάδας ως μειονότητα με αλβανική εθνική συνείδηση.

Ποιοι είναι όμως οι Αρβανίτες; Για να απαντήσουμε στο θέμα αυτό πρέπει να επιστρέψουμε στον 11ο αιώνα. Τότε οι Αρβανίτες πρωτοεμφανίζονται στις βυζαντινές πηγές από τον Μιχαήλ Ατταλειάτη και αργότερα ως Αρβανίτες από το Άρβανον (περιοχή της Βορείου Ηπείρου) στο βιβλίο της Άννας Κομνηνής «Αλεξιάδα».

Τον 13ο αιώνα ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων της Αλβανίας ζει στις πεδιάδες και στις ακτές, μαζί με Έλληνες και Λατίνους. Όταν οι Φράγκοι κατέλαβαν τις ακτές, αρκετοί απ’ αυτούς τους χωρικούς απωθήθηκαν στις ορεινές περιοχές της χώρας όπου διατηρούνταν ισχυρές παραδοσιακές κοινότητες.

Η δημιουργία του Δεσποτάτου της Ηπείρου και η συμπαράταξη των ορεσίβιων Αλβανών στις συγκρούσεις εναντίον Σλάβων και Βενετών επιβεβαιώνει τις στενές σχέσεις των πρώτων με το ελληνικό στοιχείο.

Οι Αλβανοί φύλαρχοι ανταμείφθηκαν για τις πολεμικές τους υπηρεσίες στον βυζαντινό αυτοκράτορα με απονομή τίτλων και απόδοση εκτεταμένων περιοχών.

Με αυτό τον τρόπο όμως, από παραδοσιακοί αρχηγοί φατριών μεταλλάχθηκαν σε άρχοντες οι οποίοι στις σχέσεις με τους «ανθρώπους» τους, αψηφούσαν το πατροπαράδοτο εθιμικό δίκαιο και την αρχή της ισονομίας.

Προσπαθώντας να ξεφύγουν από το νέο αυτό γαιοκτητικό καθεστώς των αρχόντων και αποκτώντας σιγά-σιγά νομαδικές συνήθειες (αφού οι άρχοντες άρπαζαν τη γη τους), πολλοί Ηπειρώτες και Αλβανοί άρχισαν να μετακινούνται προς τον ελλαδικό χώρο, συντασσόμενοι γύρω από τους αρχηγούς των φατριών τους, οι οποίοι για τον έναν ή τον άλλο λόγο δεν είχαν κατορθώσει να αποκτήσουν τον τίτλο του άρχοντα-γαιοκτήμονα.

Οι Αρβανίτες συμμετείχαν ολόψυχα στην Ελληνική Επανάσταση.

Οι φατρίες αυτές ήταν πιστές στην Ορθοδοξία χαράσσοντας ακόμη μια διαχωριστική γραμμή με τους άρχοντες, κυρίως των παράκτιων περιοχών, οι οποίοι πρόθυμα ασπάστηκαν το καθολικό δόγμα.Αρχικός τόπος εγκατάστασής τους ήταν η Θεσσαλία. Αργότερα, η οθωμανική εισβολή στην Αλβανία και στη βόρεια και κεντρική Ελλάδα προκάλεσε νέα κύματα καθόδου προς τον νότο.

Σχεδόν όλες αυτές οι φατρίες τάχθηκαν κατά καιρούς στη στρατιωτική υπηρεσία των Καταλανών, των Βενετών και των Παλαιολόγων.

Στις πηγές ωστόσο, η επωνυμία Αρβανίτης (Αρναβούτ) κατέληξε να σημαίνει τον μισθοφόρο πολεμιστή από τα Βαλκάνια ανεξάρτητα από την εθνική του καταγωγή.
Η ανάμειξη των Αρβανιτών με τους πολυπληθέστερους ελληνικούς πληθυσμούς είχε ως αποτέλεσμα με το πέρασμα των αιώνων, το μεγαλύτερο μέρος τους να αφομοιωθεί πλήρως γενετικά και πολιτισμικά.
Κάποιοι ελάχιστοι πληθυσμοί διατηρήθηκαν με ενδογαμίες κυρίως σε απομονωμένα χωριά. Αυτοί διατήρησαν τα έθιμα και το γλωσσικό ιδίωμα που προέρχεται από την αλβανική γλώσσα με μεγάλες επιρροές από τρεις γλώσσες. Την ελληνική, τα σλάβικα και τα λατινικά. Πάντως, έχει παρατηρηθεί πως σε πολλά μέρη εγκατάστασής τους, οι Αρβανίτες μετέδωσαν τη γλώσσα τους και στους ελληνόφωνους κατοίκους της περιοχής για τις καθημερινές συνδιαλλαγές τους.

Το κοινό θρησκευτικό δόγμα, η κοινή καταγωγή (όσον αφορά στους Ηπειρώτες) και η όσμωση τόσων αιώνων με το ελληνικό στοιχείο κατέστησε τους Αρβανίτες «πιο Έλληνες από τους Έλληνες». Φυσικό επακόλουθο λοιπόν ήταν η ταύτιση με τους αγώνες του ελληνικού έθνους (Ελληνική Επανάσταση, Μακεδονικός Αγώνας, Βαλκανικοί πόλεμοι). Η ελληνικότητα τους δεν αμφισβητήθηκε ποτέ.
Κατά τη διάρκεια αυτών των αγώνων μάλιστα, ήρθαν αντιμέτωποι με μουσουλμάνους Αλβανούς, τους λεγόμενους «Τουρκαλβανούς».
Αμέσως μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία ωστόσο, οι κυβερνήσεις της γείτονος έθεσαν «αρβανίτικο» θέμα. Τη δεκαετία του ΄90 ο Σαλί Μπερίσα δήλωσε ότι οι Αρβανίτες είναι αλβανική μειονότητα στην Ελλάδα. Οι οργισμένες αντιδράσεις των τελευταίων ήταν μια ηχηρή απάντηση στον νεόκοπο αυτό μεγαλοϊδεατισμό.

ΠΗΓΗ