Γιατρέ μου τι έχω,γρίππη ή κρυολόγημα

λοιμώξεων κυρίως του αναπνευστικού μας συστήματος αλλά και του γαστρεντερικού. Όχι πως αυτοί οι ιοί λείπουν τις άλλες εποχές αλλά γενικά το κρύο και η υγρασία δημιουργούν γι’ αυτούς τις ιδανικότερες προϋποθέσεις για δράση. Πράγματι δεν υπάρχει σχεδόν άτομο που τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο να μην «κρυολογεί».

Γράφει ο κ. Αναστάσιος Σπαντιδέας MD, PhD, FCCP Ιατρός Παθολόγος-Kλινικός Φαρμακολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Το κοινό κρυολόγημα αποτελεί την πιο συχνή μορφή λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος και είναι αυτό που μαζί με τη γρίπη δημιουργούν τις χειμερινές επιδημίες κρυολογημάτων. Βέβαια όλα τα κρυολογήματα ο κόσμος τα αποκαλεί γρίπη χωρίς αυτό να απέχει πολύ από την πραγματικότητα αφού και οι δύο παθήσεις δημιουργούν την ίδια συμπτωματολογία πλην όμως από απόψεως αιτιολογίας είναι τελείως διαφορετικές αφού άλλοι ιοί προκαλούν το κοινό κρυολόγημα και άλλοι τη γρίπη. Γρίπη και κρυολόγημα διαφέρουν επίσης και στη βαρύτητα των συμπτωμάτων αλλά και στην πρόγνωση.

Το κοινό κρυολόγημα επισκέπτεται πολύ πιο συχνά τον άνθρωπο απ’ ότι η γρίπη και συνήθως είναι πιο ελαφράς διαδρομής. Πάνω από 200 είδη ιών ευθύνονται για την πρόκληση του κοινού κρυολογήματος γεγονός που εξηγεί και το γιατί ένα άτομο μπορεί να περάσει 2 ή και περισσότερα κρυολογήματα την ίδια εποχή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η προσβολή από έναν ιό δεν εξασφαλίζει ανοσία έναντι όλων των άλλων και έτσι το άτομο παραμένει ευαίσθητο στους υπόλοιπους ιούς. Θεωρητικά το άτομο μπορεί να περάσει πάρα πολλά κρυολογήματα μέσα σ’ ένα χρόνο.

Η γρίπη είναι μια οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος που προκαλείται από διάφορους ιούς. Υπάρχουν 3 βασικοί τύποι ιών που προκαλούν τη γρίπη: ο Α, ο Β και ο C. Ο τύπος Α προκαλεί τις πιο σοβαρές λοιμώξεις και ο C τις πιο ελαφρές. Έξαρση της γρίπης παρουσιάζεται μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου οπότε και εκδηλώνονται κάθε χρόνο σποραδικά κρούσματα. Κάθε 2-3 χρόνια συνήθως έχουμε εμφάνιση επιδημιών γρίπης, ενώ κάθε 10-15 χρόνια έχουμε πανδημίες όπου η πλειονότητα του πληθυσμού μιάς χώρας προσβάλλεται από την νόσο. Μεγάλες πανδημίες γρίπης είχαμε το 1918, το 1957, το 1968 και το 1977. Εξ αυτών η πιο σοβαρή ήταν αυτή του 1918 όπου θρηνήσαμε 21 εκατομμύρια θανάτους. Πανδημία επίσης χαρακτηρίσθηκε και η περσινή γρίπη.

Τρόπος μετάδοσης

Γρίπη και κοινό κρυολόγημα μεταδίδονται με τον ίδιο τρόπο δηλ. η μετάδοση γίνεται κυρίως με την εισπνοή σταγονιδίων που εκπέμπονται από τα «κρυολογημένα ή γρηπιόντα» άτομα με την ομιλία, τον βήχα ή το φτέρνισμα. Μετάδοση επίσης της γρίπης και του κοινού κρυολογήματος μπορεί να γίνει με τη μεταφορά μολυσμένου υλικού με τα χέρια μας.

Όσο πιο στενή είναι η επαφή υγιών ατόμων με τα πάσχοντα άτομα τόσο πιο εύκολα γίνεται η μετάδοση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον ένα παιδί με κοινό κρυολόγημα ή γρίπη μπορεί να ¨κολλήσει¨ σχεδόν όλα τα παιδιά μιας τάξης ή ένας στρατιώτης ολόκληρο λόχο.

Ο χρόνος επώασης (ο χρόνος που μεσολαβεί από την είσοδο του ιού στον οργανισμό μέχρι την εκδήλωση των συμπτωμάτων) τόσο της γρίπης όσο και του κοινού κρυολογήματος είναι 1-3 ημέρες και ο πάσχων μεταδίδει τη νόσο 1 ημέρα πριν και 3-7 ημέρες μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος συνήθως δεν είναι μεν βαριά είναι όμως βασανιστικά για τις ημέρες που διαρκεί το κρυολόγημα και αναγκάζουν πολλές φορές τον ασθενή ν’ απόσχει από το σχολείο του ή την εργασία του. Το κοινό κρυολόγημα αποτελεί την πιο συχνή αιτία απουσιασμού των παιδιών από το σχολείο και των ενηλίκων από την δουλειά τους.

Συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος είναι: τρέξιμο και μπούκωμα της μύτης, τρέξιμο των ματιών, φτερνίσματα, ξερός βήχας, πονόλαιμος, βραχνάδα, πυρετός καθώς και ένα γενικό αίσθημα κακουχίας, ανορεξίας και αδυναμίας. Όχι σπάνια κυριαρχούν τα συμπτώματα από το γαστρεντερικό όπως έμετοι και διάρροια με πυρετό και λείπουν τα συμπτώματα από το αναπνευστικό. Συχνά υπάρχουν πόνοι σ’ όλο το σώμα και ιδιαίτερα στις αρθρώσεις ενώ τα παιδιά μπορεί να παραπονούνται για πόνους στα αυτιά.

Τα συμπτώματα της γρίπης αν και είναι κατά βάση τα ίδια με αυτά του κοινού κρυολογήματος (τρέξιμο & μπούκωμα της μύτης, τρέξιμο των ματιών, φτερνίσματα, ξερός βήχας, πονόλαιμος, βραχνάδα, πυρετός) είναι συνήθως πιο ‘’βαριά’’ με τον πυρετό να εισβάλει απότομα και να πηγαίνει στα ύψη σε λίγες ώρες να συνοδεύεται από ρίγος και έντονο πονοκέφαλο καθώς και εντονότερους πόνους στους μυς και στις αρθρώσεις. Επίσης το αίσθημα αδυναμίας και εξάντλησης είναι εντονότερο απ΄ ότι αυτό του κοινού κρυολογήματος

Τα περισσότερα συμπτώματα διαρκούν περί τις 4-10 ημέρες, με αυτά του κοινού κρυολογήματος να υποχωρούν συντομότερα, ο βήχας όμως και το αίσθημα αδυναμίας μπορεί να επιμείνει για αρκετές ημέρες.

Άτομα των οποίων η γενική κατάσταση δεν είναι καλή (καταπονημένα, υποσιτιζόμενα) ή άτομα που πάσχουν και από άλλες αρρώστιες που επηρεάζουν την άμυνα του οργανισμού όπως σακχαρώδης διαβήτης, αναιμία κ.α., είναι πολύ πιο ευαίσθητα στα κρυολογήματα, ενώ παράλληλα τα συμπτώματα και γενικά η νόσος στα άτομα αυτά διαδράμει σχετικά πιο βαριά. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι καπνιστές και ιδιαίτερα τα άτομα που πάσχουν από χρόνια βρογχίτιδα ή άσθμα όταν προσβληθούν από κοινό κρυολόγημα παρουσιάζουν σημαντική επιδείνωση των αναπνευστικών τους λειτουργιών με αποτέλεσμα να απαιτούν και στενότερη ιατρική παρακολούθηση και πολλές φορές εισαγωγή στο νοσοκομείο.

Πρόληψη

Εμβόλιο δυστυχώς για το κοινό κρυολόγημα δεν υπάρχει και αυτό γιατί είναι δύσκολο να κατασκευασθεί λόγω του μεγάλου αριθμού των ιών που το προκαλούν.

Αντίθετα για τη γρίπη υπάρχει εμβόλιο το οποίο όμως είναι αποτελεσματικό στο 75% των περιπτώσεων. Το εμβόλιο της γρίπης δε συνιστάται για όλα τα άτομα αλλά μόνο για αυτά που βρίσκονται σε κίνδυνο όπως π.χ. υπερήλικες, άτομα που πάσχουν από πνευμονοπάθειες ή νεφροπάθειες, διαβητικά άτομα και άτομα που εργάζονται σε υγειονομικές υπηρεσίες και γενικά οργανισμούς κοινής ωφελείας. Το εμβόλιο της γρίπης αποτελείται από αδρανοποιημένους ή εξασθενημένους Α και Β ιούς της γρίπης. Συνιστάται να γίνεται με τις αρχές του φθινοπώρου ώστε το άτομο να είναι ανοσοποιημένο την εποχή της έξαρσης της νόσου δηλ. τον χειμώνα. Μια δεύτερη δόση εμβολίου κυρίως τον Ιανουάριο ολοκληρώνει την ανοσία του ατόμου.

Μοναδική αντένδειξη για την διενέργεια του εμβολίου είναι η υπερευαισθησία (αλλεργία) του ατόμου στο αβγό ή η ύπαρξη ιστορικού προηγούμενης αλλεργίας στο εμβόλιο.

Μεγαλύτερη σημασία για την πρόληψη κυρίως του κοινού κρυολογήματος αλλά και της γρίπης έχουν τα ατομικά μέτρα προφύλαξης και υγιεινής τα οποία συνίστανται στο :
Να αποφεύγουμε τις επαφές με κρυολογημένα άτομα
Να αποφεύγουμε το συγχρωτισμό μας με πολλά άτομα σε κλειστούς χώρους όπου η πιθανότητα να υπάρχουν κρυολογημένα άτομα που μεταδίδουν τη νόσο είναι μεγάλη
Να παραμένουμε στο σπίτι όσο νοσούμε αφ’ ενός δίνοντας την ευκαιρία στον οργανισμό μας να αναρρώσει γρηγορότερα και να αποφύγει τις επιπλοκές της νόσου και αφ’ ετέρου προστατεύοντας τους άλλους από τη μετάδοση της νόσου
Να καλύπτουμε τη μύτη και το στόμα μας όταν μιλάμε, βήχουμε ή φτερνιζόμαστε. Τα άτομα που νοσούν καλό θα είναι να φορούν μάσκα
Να χρησιμοποιούμε μαντήλια μιας χρήσης τα οποία μετά τη χρήση να πετάμε σε καλάθι αχρήστων
Να πλένουμε συχνά τα χέρια μας και το πρόσωπό μας. Το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι για να είναι αποτελεσματικό θα πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον 20-30 δευτερόλεπτα
Να αποφεύγουμε να φέρνουμε τα χέρια μας στο στόμα, τη μύτη ή τα μάτια μας διότι με αυτά μεταφέρουμε τους ιούς
Να αερίζουμε επαρκώς τα δωμάτια των σπιτιών και τους χώρους εργασίας
Να διατηρούμε μόνιμα τον οργανισμό μας σε άριστη φυσική σωματική και ψυχική κατάσταση. Αρκετή ξεκούραση και ύπνος, φυσική άσκηση, περιορισμός του υπερβολικού στρες και άφθονη κατανάλωση λαχανικών και φρούτων είναι μερικά από τα μέτρα που βοηθούν στο να διατηρούμε τον οργανισμό μας σε καλή φόρμα

Θεραπεία

Τόσο η γρίπη όσο και τα κοινά κρυολογήματα είναι στην συντριπτική τους πλειοψηφία καλοήθη και αυτό-ιάσιμα νοσήματα που τις περισσότερες φορές περνούν χωρίς να χρειασθεί κάποια ιδιαίτερη αγωγή. Άλλες φορές απαιτείται κάποια ανακουφιστική θεραπεία για να αμβλύνουμε τα συμπτώματα (αντιβηχικά για το βήχα, αντιπυρετικά για τον πυρετό, αποσυμφορητικά της μύτης για το μπούκωμα και το τρέξιμο της μύτης, παυσίπονα για τον πονοκέφαλο και τους πόνους στις αρθρώσεις και τους μυς. Η παραμονή του ατόμου σε ζεστό περιβάλλον, η ανάπαυσή του όσο διαρκούν τα συμπτώματα και ιδιαίτερα ο πυρετός, το ελαφρύ φαγητό και τα ζεστά ροφήματα τις περισσότερες φορές αρκούν για να ανακουφισθεί το άτομο. Συνιστάται όπως στα παιδιά κάτω των 12 ετών να μην χρησιμοποιείται η ασπιρίνη σαν αντιπυρετικό στις ‘’γριπώδης’’ γενικά καταστάσεις διότι έχει σχετισθεί η χρήση της, σπάνια, με την εμφάνιση ενός βαρέως συνδρόμου(σύνδρομο Reye) που έχει πολύ άσχημη κατάληξη. Αντί της ασπιρίνης στα παιδιά μπορεί να χρησιμοποιηθεί η παρακεταμόλη.

Για τη γρίπη διαθέτουμε κάποια ειδικά αντί-ιικά φάρμακα τα οποία αν δοθούν έγκαιρα αμβλύνουν τα συμπτώματα και βραχύνουν τη διάρκεια της νόσου. Και αυτά όμως τα φάρμακα σπάνια θα χρειασθεί να τα χρησιμοποιήσουμε

Εκείνο που πρέπει να τονισθεί είναι το ότι δε χρειάζεται το άτομο να πάρει αντιβιοτικά για την αντιμετώπιση του κοινού κρυολογήματος ή της γρίπης. Αυτό τονίζεται γιατί η κατάχρηση που γίνεται στα φάρμακα αυτά, τις περισσότερες φορές με πρωτοβουλία των ασθενών είναι ανώφελη μια και δεν δρουν κατά των ιών αλλά συχνά αποδεικνύεται επικίνδυνη αφού μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες.

boro.gr