3.000 χλμ κάτω από την επιφάνεια
Ποιος δεν έχει διαβάσει στα παιδικά του χρόνια το κλασικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Ιουλίου Βερν με τίτλο «To Tαξίδι στο κέντρο της Γης» («Vοyage au centre de la terre»), που πρωτοεκδόθηκε το 1864…
Ποιος δεν χάθηκε μέσα στις υπέροχες σελίδες του, φαντασιωνόμενος την περιπέτεια ενός τέτοιου ταξιδιού!
Το ταξίδι ξεκινούσε χάρη στη θέληση του καθηγητή ορυκτολογίας Λίντενμπροκ να κατορθώσει αυτό που ποτέ κανείς δεν κατόρθωσε: να προχωρήσει και να φτάσει ως το κέντρο της γης. Μαζί του, ο ανιψιός του Άξελ, που άθελά του γίνεται πρωταγωνιστής της περιπέτειας και ένας μισθωμένος Ισλανδός οδηγός, ο Χανς.
Η ανακάλυψη ξεκινούσε από τον κρατήρα ενός ανενεργού ηφαιστείου στην Ισλανδία. Στην πορεία τους συναντούσαν αλλόκοτα πλάσματα και μυστηριώδεις υπόγειες στοές. Διέσχιζαν θαλάσσιες λάβες με πολύχρωμες αποχρώσεις, για να βρουν τελικά μια έξοδο από τον υπόγειο κόσμο μέσα από ένα ηφαίστειο στην Ιταλία.
Σήμερα, εν έτει 2014 και παρά την ραγδαία ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, οι γνώσεις μας για το τι υπάρχει στο κέντρο του πλανήτη μας, καθώς και για τη φύση του πυρήνα του παραμένουν στο επίπεδο της θεωρίας.
Στα πρώτα στάδια της δημιουργίας του πλανήτη, πριν 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, η Γη ήταν ολοσχερώς σε ρευστή κατάσταση, λόγω δε της βαρύτητας, πυκνότερα υλικά έρρευσαν προς το κέντρο κατά τη διάρκεια μίας διαδικασίας που καλείται πλανητική διαφοροποίηση, ενώ τα λιγότερο πυκνά υλικά έμειναν στην επιφάνεια.
Ως αποτέλεσμα, ο πυρήνας αποτελείται κυρίως από σίδηρο (80%) καθώς και νικέλιο και πυρίτιο· ωστόσο άλλα πυκνά (πυκνότερα μάλιστα) υλικά όπως το ουράνιο και ο μόλυβδος, είναι είτε σπάνια για να αποτελούν σημαντικό ποσοστό του πυρήνα, είτε έχουν την ιδιότητα να προσκολλώνται σε ελαφρύτερα υλικά και γι’ αυτό απαντώνται κυρίως στον φλοιό.
Ο πυρήνας χωρίζεται σε δύο μέρη, έναν στερεό εσωτερικό πυρήνα με μία ακτίνα γύρω στα 1.250 χλμ. και έναν ρευστό εξωτερικό πυρήνα με μία ακτίνα γύρω στα 3.500 χλμ. Ο εσωτερικός πυρήνας πιστεύεται πως είναι στερεός και πως αποτελείται κυρίως από σίδηρο και νικέλιο. Ορισμένοι συμφωνούν πως ο εσωτερικός πυρήνας είναι στην μορφή του μονοκρυσταλλικού σιδήρου.
Ο εξωτερικός πυρήνας που περιβάλλει τον εσωτερικό και εκτιμάται πως αποτελείται από ρευστό σίδηρο αναμεμειγμένο με ρευστό νικέλιο και ίχνη ελαφρύτερων στοιχείων. Είναι γενικά παραδεκτό πως η θερμική μεταφορά στον εξωτερικό πυρήνα σε συνδυασμό με την διέγερση από την περιστροφή της Γης, προκαλεί το γήινο μαγνητικό πεδίο μέσω μίας διεργασίας γνωστή ως Θεωρία του Δυναμό. Ο στερεός εσωτερικός πυρήνας είναι αρκετά θερμός ώστε να διατηρεί ένα μόνιμο μαγνητικό πεδίο, πιθανό είναι όμως να δρα ως σταθεροποιητής προς το μαγνητικό πεδίο που γεννάται από τον εξωτερικό πυρήνα.
Κατά μία άλλη θεωρία, ο γήινος πυρήνας αποτελείται από υδρογόνο και ήλιο, τα οποία βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με αυτήν του Ηλίου. Στον πυρήνα συμβαίνουν παρόμοιες πυρηνικές αντιδράσεις, όπως στον Ήλιο, γι’ αυτό και παραμένει σε ρευστή κατάσταση, χωρίς να έχει ψυχθεί.
Σύμφωνα με πρόσφατες ενδείξεις εικάζεται πως ο εσωτερικός πυρήνας της Γης, ίσως περιστρέφεται ελαφρώς ταχύτερα από τον υπόλοιπο πλανήτη, πιθανώς κατά 2° ανά έτος.
Είναι εμφανές ότι και οι δύο πιο πάνω θεωρίες προσπαθούν να εξηγήσουν τα φαινόμενα που παρατηρούνται στην γήινη επιφάνεια, ωστόσο παραμένουν στο επίπεδο της θεωρίας, χωρίς να έχει υπάρξει απτή απόδειξη για καμία από αυτές.
Το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ που ακολουθεί του Science Channel δείχνει χιλιόμετρο το χιλιόμετρο τι βρίσκει κανείς στο διάβα του κατά την πορεία του προς τον πυρήνα του πλανήτη μας:
molwlave.blogspot.gr