Η ενημέρωση για τους τρόπους αντισύλληψης και την προστασία από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) προετοιμάζουν τον έφηβο για μια…
Γράφει η Άρτεμις Τσίτσικα Επικ. Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής και Επιστημονική Υπεύθυνος Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ), στη Β΄ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών του Νοσοκομείου Παίδων “Π. & Α. Κυριακού”.
Σύμφωνα με στοιχεία των Η.Π.Α. οι έφηβοι συνήθως περιμένουν έναν ολόκληρο χρόνο μετά την έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας προκειμένου να αναζητήσουν αποτελεσματική προστασία και αντισύλληψη, με αποτέλεσμα 50% των ανεπιθύμητων κυήσεων να προκύπτουν το πρώτο εξάμηνο μετά την πρώτη σεξουαλική επαφή.
Τα ποσοστά εφηβικών γεννήσεων των Η.Π.Α. είναι από τα υψηλότερα του Δυτικού κόσμου (41.7 γεννήσεις ανά 1000 έφηβες), ενώ σε αναδρομική μελέτη δύο μεγάλων Μαιευτηρίων στην Ελλάδα διαπιστώθηκε ότι 7.53% των γεννήσεων ήταν από έφηβες μητέρες.
Η εφηβική κύηση είναι υψηλού κινδύνου με επιπτώσεις στην υγεία της μητέρας και του παιδιού και υψηλά ποσοστά αυτόματης αποβολής (9-14%). Περίπου μισές από τις εφηβικές εγκυμοσύνες καταλήγουν σε άμβλωση, συχνά κάτω από μυστικές και σκοτεινές συνθήκες, με συνεπακόλουθα για τη μελλοντική γονιμότητα των εφήβων και σημαντικές αρνητικές επιδράσεις στην ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη. Για το 30-50% των εφήβων που τελικά γίνονται μητέρες, υπάρχουν σημαντικές μεταβολές στην οικογενειακή, σχολική και κοινωνική τους ζωή.
Είναι ενδιαφέρον να παρουσιαστούν ορισμένα στοιχεία που αφορούν τις τακτικές εφήβων στη χώρα μας.
Σύμφωνα με τη μελέτη της Μ.Ε.Υ., από τους σεξουαλικά δραστήριους εφήβους :
(α)10% δεν χρησιμοποιούσαν καμία αντισυλληπτική μέθοδο
(β) 39% χρησιμοποιούσαν αναξιόπιστες μεθόδους, όπως οι μέθοδοι ρυθμού ή απόσυρσης
(γ) 51% χρησιμοποιούσαν το προφυλακτικό
και (δ) 5% χρησιμοποιούσαν το «χάπι».
Η χρήση του προφυλακτικού μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια για τον έφηβο, αφού προστατεύει σημαντικά – όχι όμως και απόλυτα- από πολλά ΣΜΝ και την εγκυμοσύνη. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει παραδείγματα και διαλόγους ώστε να μην επιτρέπεται καμία σεξουαλική επαφή ή σχετική δραστηριότητα χωρίς προφυλακτικό.
Πολλοί έφηβοι δεν γνωρίζουν πώς να τοποθετήσουν το προφυλακτικό, τι να προσέξουν και πώς να το χρησιμοποιήσουν με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της αποτελεσματικότητάς του.
Η επείγουσα αντισύλληψη
Η επείγουσα αντισύλληψη (Ε.Α.) χορηγείται το συντομότερο δυνατό και οπωσδήποτε μέσα σε 72 ώρες μετά την μη ασφαλή σεξουαλική επαφή.
Κυκλοφορούν δύο σκευάσματα στην Ελλάδα σχεδιασμένα για το σκοπό αυτό. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και μεγάλες δόσεις κοινών αντισυλληπτικών, με περισσότερες ωστόσο παρενέργειες από τα ειδικά σκευάσματα (κυρίως εμέτους). Η Ε.Α. στοχεύει στην αναστολή της ωορρηξίας ή στη μη εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου, και συνεπώς δεν αποτελεί μέθοδο άμβλωσης-η χρήση της δεν ενέχει ηθικά διλήμματα.
Η έμμηνος ρύση επανέρχεται μέσα σε επτά ημέρες από την αναμενόμενη ημερομηνία. Συνιστάται αποχή τις πρώτες δύο εβδομάδες μετά τη χρήση Ε.Α., καθώς και έλεγχος για εγκυμοσύνη και ΣΜΝ στο τέλος της περιόδου των δύο αυτών εβδομάδων. Εάν η έφηβος χρησιμοποιεί κάποια ορμονική μέθοδο αντισύλληψης (π.χ. αντισυλληπτικό χάπι) θα πρέπει να τη συνεχίζει κανονικά και ανεξάρτητα από τη λήψη Ε.Α.