Αντιπρόταση στην ασφυξία του μνημονιακού προϋπολογισμού

Μέσα από τη φιλοσοφία της Τρόικας και την υφιστάμενη αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης είναι αδύνατο να εξέλθουμε από την κρίση.

Ο μνημονιακός προϋπολογισμός για το 2014 με τις σαρωτικές μειώσεις δαπανών και τις φορολογικές αυξήσεις θα επιδεινώσει την κρίση. Η μείωση κατά 3% μισθών στον δημόσιο τομέα θα αποτελέσει αφορμή για πολύ μεγαλύτερες μειώσεις στον ιδιωτικό τομέα. Λαμβάνοντας επίσης υπ’ όψιν τα προβλήματα στον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα τα δεδομένα καθίστανται ακόμα πιο οδυνηρά. 

H χώρα μοιραίως θα σύρεται σε ένα φαύλο κύκλο από τον οποίο θα προκύπτουν συνεχώς περισσότερα δεινά. Μεταξύ άλλων, θα υπάρξει επιπρόσθετη αύξηση στην ανεργία, δημογραφική αιμορραγία, συνεχείς μειώσεις μισθών, αύξηση της φορολογίας, αύξηση του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους και εξαθλίωση. Το ψηλό δημόσιο χρέος και η ενδεχόμενη ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων θα οδηγήσουν σε νέα μνημόνια ενώ τα αυξανόμενα χρέη νοικοκυριών και επιχειρήσεων στην εκποίηση περιουσιών και στη διάλυση του κοινωνικού ιστού. Αυτός ο φαύλος κύκλος αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε κοινωνική, οικονομική και πολιτική έκρηξη.

Η έξοδος από την κρίση μέσα από την Ευρωζώνη μπορεί να καταστεί δυνατή κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις οι οποίες παραπέμπουν σε ουσιαστικές μεταβολές στο Μνημόνιο: Βασικοί πυλώνες της νέας πολιτικής είναι:

(1) Ένα γενναιόδωρο Marshall Plan ύψους περίπου €4,5 δισεκατομμυρίων. Υπενθυμίζεται ότι οι απώλειες των κυπριακών τραπεζών από το κούρεμα του ελληνικού χρέους (€4,5 δισεκατομμύρια) ως ποσοστό του ΑΕΠ, 25%, ήταν πρωτοφανές. Η Κύπρος νομιμοποιείται να έχει απαιτήσεις.

(2) Παραμερισμός των εσωτερικών περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίου.

(3) Απρόσκοπτη ρευστότητα χωρίς επιπλέον επιβάρυνση.

(4) Ολοκληρωμένος σχεδιασμός δημοσιονομικής, αναπτυξιακής και κοινωνικής πολιτικής. Εκ των πραγμάτων αρχικά θα υπάρξουν ελλείμματα τα οποία σταδιακά θα μειώνονται. Στα πλαίσια αυτά προκρίνονται τα ακόλουθα:

i. Μια νέα φορολογική μεταρρύθμιση η οποία θα λάβει υπ’ όψιν την κοινωνική διάσταση καθώς και ένα πλέγμα κινήτρων για επενδύσεις, καταθέσεις και ενθάρρυνση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων. Η φιλοσοφία του όλου φορολογικού συστήματος θα ενσωματώνει την αρχή «χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές και ψηλές ποινές μη συμμόρφωσης».

ii. Μείωση του ανώτατου συντελεστή στον Φόρο Εισοδήματος από 35% στο 30% και ανάλογες ρυθμίσεις.

iii. Αντί ο ΦΠΑ να αυξηθεί από 18% στα 19% να μειωθεί στο 15%.

iv. Μείωση του Εταιρικού Φόρου από 12,5% στο 10%.

v. Μείωση της φορολογίας στα εισοδήματα από τους τόκους από το 30% στο 9,5%.

vi. Στα πλαίσια της ανάγκης για δημοσιονομική σταθερότητα προκρίνονται ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί στα πλαίσια μιας μεγαλύτερης χρονικής περιόδου.

vii. Μείωση και εξορθολογισμός του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας.

viii. Να μην υπάρξει οποιαδήποτε επιπρόσθετη μείωση μισθών καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα εμβαθύνει την κρίση.

ix. Μακροπρόθεσμα να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ κάτω από το 40%.

(5) Μείωση του προσωπικού στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα ως αποτέλεσμα διαφόρων μέτρων (π.χ. φιλοσοφία της εναλλαξιμότητας). Προώθηση της ενοποίησης των δήμων και άλλων υπηρεσιών.

(6) Υιοθέτηση μιας γενναιόδωρης πολιτικής για την αποπληρωμή ιδιωτικών δανείων μέσω άμεσης και δραστικής μείωσης των δανειστικών επιτοκίων και αναδιάρθρωσης των χρεών. Με μια τέτοια πολιτική θα είναι δυνατόν να εξοφληθούν δάνεια σε μεγαλύτερο βαθμό, το κόστος για τις τράπεζες θα είναι χαμηλότερο ενώ θα προστατευθεί και η κοινωνική συνοχή.

(7) Αντί για ιδιωτικοποιήσεις ημικρατικών οργανισμών προκρίνεται η μετοχοποίηση τους. Στα πλαίσια αυτά το κράτος θα εξακολουθήσει να έχει ουσιαστικό ρόλο.

(8) Εισαγωγή διδάκτρων μέχρι 20% του κόστους φοίτησης στα κρατικά πανεπιστήμια. Παράλληλα θα υφίστανται υποτροφίες στη βάση αριστείας καθώς και κοινωνικοοικονομικών κριτηρίων. Πέραν τούτου θα είναι πολύ χρήσιμο να προωθηθούν διάφορα σχέδια σπουδαστικών δανείων.

(9) Επέκταση, διεύρυνση και εμβάθυνση του τουριστικού προϊόντος.

(10) Ενθάρρυνση νέων τομέων οικονομικής δραστηριότητας και μοχλών ανάπτυξης. Στα πλαίσια αυτά να ενισχυθεί η προοπτική του ακαδημαϊκού και ιατρικού κέντρου, προώθηση έρευνας και καινοτομίας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αξιοποίηση ενεργειακών πόρων και την προώθηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

(11) Αναθεώρηση των συνταξιοδοτικών σχεδίων με τρόπο που να αποκαθίσταται η ισοτιμία των πολιτών και ο οικονομικός ορθολογισμός. Είναι αδιανόητο να υπάρχουν αφ’ ενός διπλές συντάξεις και αφ’ ετέρου συντάξεις πείνας κάτω των €400.

(12) Εξυγίανση και αναβάθμιση του δημόσιου βίου περιλαμβανομένης και της δημόσιας διοίκησης.

(13) Επειδή οι περιστάσεις είναι κρίσιμες η ανάγκη για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο καθίσταται επιτακτική αναγκαιότητα. Στόχος είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, η αξιοκρατία, η αλληλεγγύη και ένα νέο αξιακό σύστημα.

Η υλοποίηση της προτεινόμενης πολιτικής θα οδηγήσει σε μια εντυπωσιακή ανάκαμψη. Αντίθετα η υλοποίηση του μνημονιακού προϋπολογισμού σε συνδυασμό με την ασφυξία που δημιουργεί η απουσία ρευστότητας θα εμβαθύνει την κρίση. 

Η κυβέρνηση οφείλει και μπορεί να διεκδικήσει περισσότερα και να πείσει τους εταίρους μας. Ακόμα και στην περίπτωση που η Τρόικα δεν συναινέσει σε Marshall Plan τουλάχιστον ας πείσουμε για φορολογικές μειώσεις αντί για αυξήσεις και περισσότερη διακριτική ευχέρεια στη δημοσιονομική πολιτική. 

Και τούτο επειδή οι φορολογικές αυξήσεις θα οδηγήσουν σε περαιτέρω επιβράδυνση της ήδη υποτονικής οικονομικής δραστηριότητας και σε μειώσεις δημοσίων εσόδων. Αντίθετα οι φορολογικές μειώσεις θα τονώσουν την αγορά και θα αυξήσουν τα δημόσια έσοδα. 

 Στην περίπτωση που και αυτή η προσπάθεια δεν καρποφορήσει τότε η επιλογή της προσωρινής εξόδου από την Ευρωζώνη και της υιοθέτησης εθνικού νομίσματος θα καταστεί αναπόφευκτη.

*Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.