Συνέντευξη του συνταγματολόγου – δικηγόρου δρος Απόστολου Παπακωνσταντίνου για τα αυθαίρετα

ο οποίος διαθέτει μακρά και πλούσια εμπειρία στα ζητήματα αυτά. Ωστόσο, όπως αναφέρει μεταξύ άλλων στην “ΠΥΞΙΔΑnews”ο κ. Παπακωνσταντίνου, με την ολοκλήρωση της διαδικασίας ρύθμισης, δηλαδή με την καταβολή του «ενιαίου ειδικού προστίμου», αναστέλλεται για τριάντα (30) χρόνια η επιβολή των προβλεπομένων κυρώσεων. 

Αν δεν ρυθμισθούν οι εν λόγω κατασκευές εφαρμόζονται οι ισχύουσες περί αυθαιρέτων διατάξεις για την κατεδάφιση και την επιβολή προστίμων. Σύμφωνα πάντα με τον ίδιο, είναι σκόπιμο οι ιδιοκτήτες να υποβάλουν τη σχετική αίτηση και να ζητήσουν την ένταξη των αυθαιρέτων τους στην εν λόγω διαδικασία για τη ρύθμισή τους. 

Σε περίπτωση που το αίτημά τους δεν γίνει δεκτό για τους προαναφερόμενους λόγους, μπορεί να προσφύγουν δικαστικά κατά της αρνήσεως αυτής της Διοικήσεως.

– Τι προβλέπεται για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων κ. Παπακωνσταντίνου;

Η λεγόμενη «ρύθμιση» των αυθαιρέτων προβλέπεται στον νόμο 4014/2011. Πρόκειται για μια ακόμη προσπάθεια να τεθεί ένα τέλος στη μεγάλη εκκρεμότητα με τα χιλιάδες αυθαίρετα, ενώ παράλληλα επιδιώκεται, αυτή είναι η πραγματικότητα, η άμεση κατά το δυνατόν είσπραξη χρηματικών ποσών στο πλαίσιο του Μνημονίου. 

Τα προβλήματα που συνοδεύουν το εγχείρημα αυτό δεν είναι λίγα. Ο νόμος καταλείπει πολλά ερμηνευτικά ζητήματα και εύλογες αμφιβολίες. Είναι γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα εγώ προσωπικά και οι συνεργάτες της Δικηγορικής Εταιρείας μου δεχόμαστε από ιδιοκτήτες, αλλά και από πολιτικούς μηχανικούς, ερωτήματα που αφορούν τη δυνατότητα αλλά και τη σκοπιμότητα ρύθμισης των αυθαιρέτων κατασκευών, σύμφωνα με τις διατάξεις του προαναφερόμενου νόμου.

Σημειώνω κατ’ αρχήν ότι με τον νόμο αυτό προβλέπεται, όπως σας ανέφερα, η «ρύθμιση» των υπαρχόντων αυθαιρέτων κατασκευών και ορίζονται οι διαδικασίες για τη συντέλεσή της. Ειδικότερα, με την ολοκλήρωση της διαδικασίας ρύθμισης, δηλαδή με την καταβολή του «ενιαίου ειδικού προστίμου», αναστέλλεται για τριάντα (30) χρόνια η επιβολή των προβλεπομένων κυρώσεων. 

Αν δεν ρυθμισθούν οι εν λόγω κατασκευές εφαρμόζονται οι ισχύουσες περί αυθαιρέτων διατάξεις για την κατεδάφιση και την επιβολή προστίμων. Συγκεκριμένα, επιβάλλεται πρόστιμο ανέγερσης σε ποσοστό 30% επί της αξίας του αυθαιρέτου, καθώς και πρόστιμο διατήρησης σε ποσοστό 5% επί της αξίας του. 

Το τελευταίο επιβάλλεται για κάθε έτος διατήρησης του κτιρίου από την εγκατάστασή του και έως την κατεδάφισή του. Τέλος, προβλέπεται η κατεδάφισή του από την Ειδική Υπηρεσία κατεδαφίσεων, ενώ παραλλήλως δεν είναι δυνατή η μεταβίβασή του.

– Θα έχει πιστεύεται νομικά προβλήματα η εφαρμογή του νόμου;

Οι νέες αυτές διατάξεις για τη «ρύθμιση» των αυθαιρέτων ενδέχεται στο μέλλον να κριθούν από το Συμβούλιο της Επικρατείας ως αντισυνταγματικές λόγω αντίθεσής τους στους ορισμούς του άρθρου 24 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος. Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη η έως σήμερα νομολογία του Δικαστηρίου, ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν μπορεί, κατά την άποψή μου, να αποκλειστεί.

– Ποια ακίνητα εξαιρούνται από τη ρύθμιση κ. Παπακωνσταντίνου;

Από τις διατάξεις για τη ρύθμιση των αυθαιρέτων εξαιρούνται ρητά τα ακίνητα που βρίσκονται σε δασική ή αναδασωτέα έκταση, σε αιγιαλό, σε αρχαιολογικό χώρο, σε ιστορικό τόπο, σε περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, σε ρέματα, σε παράκτια ζώνη, καθώς και σε προστατευόμενη περιοχή του άρθρου 19 του ν. 1650/1986, εφόσον απαγορευόταν η δόμηση κατά το χρόνο εκτέλεσης της αυθαίρετης κατασκευής. 

Επίσης, δεν περιλαμβάνονται στη ρύθμιση οι αυθαίρετες κατασκευές που βρίσκονται σε ακίνητα για τα οποία απαγορεύεται από τις πολεοδομικές διατάξεις για τις χρήσεις γης η κατασκευή τους. Αντίθετα περιλαμβάνονται οι εκτάσεις στις οποίες δεν απαγορευόταν η κατασκευή των συγκεκριμένων κτισμάτων κατά την περίοδο της κατασκευής τους.

– Θεωρείται ότι θα υπάρξουν προβλήματα κατά την εφαρμογή του νόμου;

Όπως γνωρίζετε, σχεδόν στο σύνολο της επικράτειας δεν υπάρχει ακόμη δασολόγιο, αφού δεν έχουν αναρτηθεί οι δασικοί χάρτες. Επιπλέον, στις περισσότερες περιπτώσεις τα ρέματα δεν έχουν οριοθετηθεί σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. 

Ωστόσο, είναι σύνηθες το Δημόσιο να θεωρεί, συνήθως αβάσιμα, ότι εκτεταμένες εκτάσεις είναι δασικές και, συνακόλουθα, ότι ανήκουν στην κυριότητά του. Ακόμη, σε πολλές περιπτώσεις το Δημόσιο επικαλείται την ύπαρξη αμφιβόλου νομικού πλαισίου «ειδικής προστασίας» για ορισμένες εκτάσεις, ιδίως για λόγους που ανάγονται στην προστασία του περιβάλλοντος. 

Είναι ως εκ τούτου πιθανόν οι οικείες Πολεοδομικές Υπηρεσίες να θεωρήσουν ότι οι αυθαίρετες κατασκευές που βρίσκονται σε τέτοιου είδους ακίνητα δεν υπάγονται στις ανωτέρω διατάξεις για τη ρύθμιση των αυθαιρέτων.

Τι συνιστάται να κάνουν οι ιδιοκτήτες σε αυτές τις περιπτώσεις;

Ενόψει του αμφίβολου νομικού καθεστώς που ισχύει σε πολλές περιπτώσεις κρίνεται, κατά την άποψή μας, σκόπιμο οι ιδιοκτήτες να υποβάλουν τη σχετική αίτηση και να ζητήσουν την ένταξη των αυθαιρέτων τους στην εν λόγω διαδικασία για τη ρύθμισή τους. Σε περίπτωση που το αίτημά τους δεν γίνει δεκτό για τους προαναφερόμενους λόγους, μπορεί να προσφύγουν δικαστικά κατά της αρνήσεως αυτής της Διοικήσεως.

– Μεγάλο θέμα έχει ανακύψει κ. Παπακωνσταντίνου μετά το πρόσφατο προεδρικό διάταγμα για την προστασία του Υμηττού, το οποίο εντάσσει, όπως γνωρίζετε, εκτεταμένες περιοχές, ιδίως στο Κορωπί, την Παιανία, τη Βάρη, τη Γλυφάδα, την Αγία Παρασκευή και την Ηλιούπολη σε «Ζώνες Προστασίας». Οι ιδιοκτήτες των εκτάσεων αυτών μπορεί να ζητήσουν τη ρύθμιση των αυθαιρέτων τους που βρίσκονται σε αυτές τις περιοχές;

Το θέμα που θίγεται είναι πολύ σημαντικό. Είναι πιθανόν οι οικείες Πολεοδομικές Υπηρεσίες να θεωρήσουν ότι οι αυθαίρετες κατασκευές που βρίσκονται σε ακίνητα τα οποία έχουν περιληφθεί εντός των «Ζωνών προστασίας του Υμηττού» δεν υπάγονται στις ανωτέρω διατάξεις για τη ρύθμιση των αυθαιρέτων. 

Σας υπενθυμίζω ότι η Δικηγορική Εταιρεία μας έχει ασκήσει και συνεχίζει να καταθέτει (έως το τέλος του Οκτωβρίου) αιτήσεις ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας εκ μέρους εκατοντάδων ιδιοκτητών, αλλά και εκ μέρους των Δήμων και των συλλόγων, κατά του προεδρικού διατάγματος του περασμένου Ιουνίου, με το οποίο καθορίζονται εκ νέου οι Ζώνες προστασίας του Υμηττού. 

Επίσης, έχει ξεκινήσει την κατάθεση αγωγών αποζημιώσεως εκ μέρους των ιδιοκτητών ενώπιον του αρμοδίου Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών. Ενόψει της εκκρεμοδικίας που υπάρχει και θέτει εν αμφιβόλω τους δραστικούς περιορισμούς που περιέχει το π.δ. για την προστασία του Υμηττού, κρίνεται, κατά την άποψή μας, σκόπιμη η υποβολή της σχετικής δηλώσεως για την υπαγωγή στις διαδικασίες ρύθμισης των αυθαιρέτων εκ μέρους των ιδιοκτητών ακινήτων που βρίσκονται εντός των Ζωνών προστασίας του Υμηττού και έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας. 

Στις περιπτώσεις αυτές, στην αίτηση και στην προβλεπόμενη υπεύθυνη δήλωση που αποστέλλεται στην αρμόδια Πολεοδομική Υπηρεσία για τη ρύθμιση των αυθαιρέτων πρέπει να αναφέρεται από κάθε ιδιοκτήτη που έχει προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας η ύπαρξη αυτής της δικαστικής εκκρεμοδικίας. 

Είναι σαφές ότι σε περίπτωση απόρριψης από την αρμόδια Πολεοδομική Υπηρεσία του αιτήματος για ρύθμιση αυθαιρέτου είναι δυνατή και στην περίπτωση αυτή η δικαστική προσφυγή εκ μέρους του ιδιοκτήτη κατά της απορριπτικής αυτής πράξεως. 

Σε περίπτωση που επιτευχθεί η αποδοχή των αιτήσεων ακυρώσεως κατά του προεδρικού διατάγματος και η δικαίωση όσων ιδιοκτητών έχουν προσφύγει είτε από το Συμβούλιο της Επικρατείας, είτε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου, τότε η Διοίκηση είναι υποχρεωμένη να δεχθεί και την τακτοποίηση των αυθαιρέτων αυτών.

– Οι Δήμοι τι ρόλο μπορεί να διαδραματίσουν όσον αφορά το ζήτημα της «ρύθμισης» των αυθαιρέτων κ. Παπακωνσταντίνου;

Ο νόμος 4014/2011 προβλέπει ότι το αργότερο σε δέκα χρόνια πρέπει να ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός με την έγκριση ή την αναθεώρηση Γ.Π.Σ. ή ΣΧΟΟΑΠ ή άλλου τύπου σχεδιασμό και την αναθεώρηση των εγκεκριμένων σχεδίων πόλης στους Δήμους όπου δηλώνονται αυθαίρετες κατασκευές. 

Με τα σχέδια αυτά θα πρέπει να καθορισθούν στις εκτός σχεδίου περιοχές οι ζώνες όπου επιτρέπεται η δόμηση. Παρέχεται έτσι η δυνατότητα στους Δήμους να εκκινήσουν τις διαδικασίες προκειμένου να καθορισθούν οι περιοχές όπου θα επιτρέπεται η δόμηση. 

Οι ρυθμίσεις αυτές αποτελούν ασφαλώς ευκαιρία για την τελεσφόρηση προσπαθειών που καταβάλλονται με σκοπό την ένταξη στο σχέδιο πόλης -και άρα την οριστική τους διευθέτηση- εκτάσεων όπου έχουν αναπτυχθεί από ετών συμπαγείς και ενεργοί οικισμοί. 

Οι Δήμοι θα πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα τις διαδικασίες αυτές για να επιλυθεί επιτέλους το χρόνιο αυτό πρόβλημα και να ενταχθούν σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, το οποίο δεν θα υπερβαίνει τα επόμενα τρία ή τέσσερα έτη οι ενεργοί αυτοί οικισμοί στα σχέδια πόλης. 

Έτσι θα δοθεί λύση σε ένα μείζον κοινωνικό πρόβλημα, ενώ συγχρόνως θα εκτονωθούν και οι οικιστικές ανάγκες και πιέσεις που ασκούνται σε πολλές περιοχές.

http://www.pixidanews.gr/