Πού χάθηκε ο Αη-Βασίλης; Ένα αλλιώτικο χριστουγεννιάτικο παραμύθι

«Έχουν σχέση τα παραμύθια με τις κρίσεις; Τον καιρό της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης του εικοστού αιώνα, το 1930 – μια χρονιά πραγματικά μεγάλης απελπισίας – , ο Τζον Μέυναρντ Κέυνς δημοσίευσε ένα κείμενο με τίτλο “Οικονομικές δυνατότητες για τα εγγόνια μας”»…
Έτσι ξεκινάει το εναλλακτικό «παραμύθι» του ο ιστορικός επιστήμονας Αντώνης Λιάκος με θέμα την ιστορία των οικονομικών κρίσεων του 20ου αιώνα, το οποίο δημοσιεύτηκε στο online περιοδικό ιδεών, πολιτικής και πολιτισμού chronosmag.eu.

Γράφει:

Ο κορυφαίος οικονομολόγος του 20ού αιώνα, ο Κέυνς, έκανε την πρόβλεψη πως με μια μέτρια αύξηση του κεφαλαίου της τάξης του 2% ετησίως, ο κεφαλαιακός εξοπλισμός θα αυξηθεί 7,5 φορές σε 100 χρόνια. Αυτό σημαίνει αντίστοιχη αύξηση του υλικού πλούτου σε σπίτια, υποδομές, μέσα μεταφοράς κ.λπ. Με οκτώ φορές πλουσιότερο τον κόσμο, η ανεργία θα αντιμετωπιζόταν με τον περιορισμό της εργάσιμης μέρας σε 3 ώρες και της εργάσιμης εβδομάδας σε 15 ώρες.

Σήμερα βρισκόμαστε στην αντίθετη πορεία. Η εργάσιμη μέρα έχασε την κανονικότητά της. Η περίφημη ελαστικοποίηση της εργασίας και η ανεργία έκανε το οκτάωρο, όνειρο του παρελθόντος και την εργάσιμη εβδομάδα ακανόνιστη και απρόβλεπτη για τις ανάγκες της οικογένειας. Η εργατική νομοθεσία εξαρθρώθηκε και ο περισσότερος νέος κόσμος δουλεύει χωρίς ασφάλιση και σε καθεστώς προσωρινότητας και ανασφάλειας. Τώρα η πρόβλεψη του Κέυνς φαντάζει ουτοπική με τη σημασία εκείνου που είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί.

Ο Κέυνς δεν ήταν ο μοναδικός στοχαστής που πίστευε πως μια κοινωνία της ευημερίας μπορούσε πράγματι να εγκαθιδρυθεί μεταπολεμικά, τουλάχιστον στην Ευρώπη και την Αμερική. Ο Χέρμπερτ Μαρκούζε είχε διακηρύξει το 1967 ότι οι ουτοπικές προσδοκίες και προβλέψεις μπορούσαν να πραγματοποιηθούν άμεσα. Η μεγάλη διαφορά του Κέυνς ως προς τις διάφορες προβολές στο μέλλον ήταν πως άφηνε ανοιχτό το πρόβλημα της εξέλιξης της κουλτούρας, το αναδείκνυε μάλιστα σε μείζον πρόβλημα για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Αλλά και κάτι άλλο. Η δική του προβολή βασιζόταν σε μαθηματικούς υπολογισμούς.

Τώρα ζούμε την αντιστροφή της τάσης που προέβλεψε ο Κέυνς. Όπως είπε πέρσι ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς, το πλουσιότερο 1% των Αμερικανών κατέχει το 25% του πλούτου της χώρας του και ο πλούτος του διπλασιάστηκε από το 1980. Αντίθετα, από το 1990 το εισόδημα της μεγάλης μάζας των μεσαίων στρωμάτων δεν μεταβλήθηκε. Αυτή η μετεωρική ανισότητα είναι αιτία της σημερινής κρίσης γιατί κάνει τη βάση της οικονομίας στενότερη, ενώ διογκώνει την κορυφή της, με αποτέλεσμα το οικοδόμημα να γίνεται όλο και πιο ασταθές και οι κραδασμοί του όλο και πιο μεγάλοι, σαν αυτούς που περνάμε τώρα.

Για να αναγνώσετε ολόκληρο το δημοσίευμα, μεταβείτε στη σελίδα του chronosmag.eu, πατώντας εδώ.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:

Ο Αντώνης Λιάκος γεννήθηκε το 1947 στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στα 1969-73 φυλακίστηκε από τη δικτατορία. Πτυχιούχος στα 1977, συνέχισε με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. και του Συμβουλίου της Ευρώπης μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιταλία, διδακτορική διατριβή στη νεότερη και σύγχρονη ιστορία στο Α.Π.Θ. (1984).

Δίδαξε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. (1981-1990). Επισκέπτης ερευνητής/καθηγητής στα Πανεπιστήμια Μπέρμιγχαμ, European University Institute (Φλωρεντία), Πρίνστον, Νέας Υόρκης, Σύντνεϋ, École normale supérieure (Παρίσι), Πανεπιστήμιο του Πεκίνου. Συνέβαλε στην ίδρυση του Ι.Α.Κ.Α. στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και συμμετείχε στο πρόγραμμα European Doctorate in the Social History of Europe.

Από το 1990 καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει διατελέσει μέλος της Εφορείας των Γ.Α.Κ., της Επιτροπής Ιστορίας της Εθνικής Τράπεζας, των Α.Σ.Κ.Ι., του Ιστορικού Αρχείου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι managing editor του περιοδικού Historein/Ιστορείν, πρόεδρος της International Commission for History and Theory of Historiography, διηύθυνε εκδοτικές σειρές Ιστορίας στις εκδόσεις Γνώση, Θεμέλιο και Νεφέλη.

Την περασμένη δεκαετία υπήρξε μέλος των ερευνητικών ομάδων NHIST (Writing of National Histories in Nineteenth and Twentieth Century Europe) και CLIOHRES.net (Creating Links and Innovative Overviews for a New History Research Agenda for the Citizens of a Growing Europe). Το ερευνητικό και συγγραφικό έργο αφορά τη νεότερη και σύγχρονη ιστορία και την ιστορία και θεωρία της ιστορίας.

Έχει εκδώσει επτά μονογραφίες (από τις οποίες μία μεταφράστηκε στα ιταλικά και μία στα τουρκικά) και έχει δημοσιεύσει πενήντα μελέτες περίπου σε ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά επιστημονικά περιοδικά και ειδικούς τόμους. Αρθρογραφεί συχνά στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Το 2012 έλαβε το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου για το βιβλίο του Αποκάλυψη, ουτοπία, ιστορία(Πόλις, 2011).

iefimerida.gr